هیدروسفالی (Hydrocephalus ) به تجمع بیش از حد مایع مغزی نخاعی در بطن های مغزی گفته میشود. مایع اضافی باعث بزرگ شدن بطن ها شده و باعث افزایش فشار به مغز میشود.
در حالت طبیعی، مایع مغزی نخاعی در بطن های مغزی جریان می یابد و مغز و کانال نخاعی را پر میکند. اما فشار بیش از حد این مایع که هیدروسفالی یا آب آوردن مغز نام دارد، باعث میشود بافتهای مغز صدمه ببینند و اختلالاتی در عملکرد مغز ایجاد شود.
هیدروسفالی در چه سنی رخ میدهد ؟
هیدروسفالی یا آب آوردن مغز در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما در نوزادان و افراد بالای ۶۰ سال بیشترین شیوع را دارد.
درمان هیدروسفالی با جراحی باعث میشود میزان مایعات داخل مغز به حد طبیعی برگشته و عملکرد مغز دوباره به حالت عادی برگردد. درمانهای متعددی برای مدیریت علائم هیدروسفالی یا اختلال عملکرد مغزی ممکن است لازم باشد.
علائم و نشانه های هیدروسفالی چیست؟
علائم و نشانه های هیدروسفالی بسته به سن شروع این وضعیت متفاوت است:
علائم هیدروسفالی در نوزادان
- تغییر در اندازه سر
- بزرگ شدن غیر طبیعی سر
- بزرگ شدن سریع سر
- برامدگی ملاج (بخش نرم روی سر نوزاد)
- علائم فیزیکی
- استفراغ
- خواب آلودگی
- تحریک پذیری
- غذا نخوردن
- تشنج
- رو به پایین ماندن چشمها
- ضعیف شدن قدرت و حجم عضله
- واکنش ضعیف نسبت به لمس
- اختلال در رشد
علائم هیدروسفالی در خردسالان و کودکان
- علائم فیزیکی
- سردرد
- تاری دید یا دوبینی
- رو به پایین ماندن چشمها
- بزرگ شدن غیر طبیعی سر
- خواب آلودگی یا خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- عدم ثبات تعادل
- بد اشتهایی
- تشنج
- بی اختیاری ادرار
- تغییرات رفتاری و شناختی
- تحریک پذیری
- تغییر شخصیت
- ضعف عملکرد در مدرسه
- تاخیر در مهارتها یا مشکل در مهارتهایی که پیشتر کسب کرده بوده مانند راه رفتن یا صحبت کردن
علائم هیدروسفالی در افراد جوان و میانسال
- سردرد
- خستگی
- کاهش تعادل
- کاهش کنترل مثانه یا تکرر ادرار یا احساس فوریت ادرار
- اختلال در بینایی
- ضعف حافظه، هماهنگی و مهارتهای فکری که بر عملکرد شغلی تاثیر میگذارند
علائم هیدروسفالی در سالمندان
در افراد بالای ۶۰ سال، علائم شایعتر هیدروسفالی به صورت زیر است:
- کاهش کنترل مثانه یا تکرر ادرار
- ضعف حافظه
- از دست دادن پیش رونده مهارتهای استدلالی یا فکری
- اشکال در راه رفتن که اغلب به صورت پا روی زمین کشیدن یا احساس گیر کردن پا توصیف میشود
در چه صورت باید به پزشک مراجعه شود؟
در صورتی که خود یا فرزندتان علائم زیر را دارید، به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید:
استفراغ مکرر بدون علت
مشکل تنفسی
تشنج
عدم تمایل به حرکت دادن سر یا دراز کشیدن
گریه بلند
مشکل در شیر خوردن یا مکیدن شیر
هیدروسفالی چه عوارضی ایجاد میکند؟
عوارض بلند مدت هیدروسفالی در شرایط مختلف متفاوت است و اغلب به سختی میتوان آن را پیش بینی کرد. اگر هیدروسفالی از زمان تولد پیشرفت کرده باشد، ممکن است منجر به معلولیت حائز اهمیت بدنی، ذهنی و رشدی شود. در موارد خفیف تر در صورد درمان مناسب ممکن است معدودی عوارض جدی تجربه شود یا اصلا عوارض جدی اتفاق نیفتد.
افراد بزرگسالی که ضعف شدید حافظه یا مهارتهای فکری دیگر را تجربه میکنند، بهبودی شان ضعیف تر است و پس از درمان این وضعیت علائم ماندگاری ممکن است داشته باشند.
شدت عوارض آب آوردن مغز بستگی به موارد زیر دارد:
- مشکل زمینه ای یا رشدی دیگر
- شدت علائم اولیه
- زمان تشخیص و شروع درمان