تشخیص علت دقیق بیماری‌های مختلف در کودکان نسبت به بزرگسالان، فرایند پیچیده‌تری دارد. کودکان به دلیل ناتوانی در شناسایی علائم بیماری و عدم بیان احساسات و دردهایی که تجربه می‌کنند، در معرض خطرات جدی‌تری قرار دارند. به همین جهت والدین و اطرافیان کودک باید همواره نسبت به هر گونه تغییر مانند تغییرات حرکتی، گفتاری و… توجه ویژه‌ای داشته باشند. متاسفانه بسیاری از کودکان به دلیل ناآگاهی والدین و عدم توجه آن‌ها به علائم بیماری با مشکلاتی جدی در حوزه سلامتی مواجه شده‌اند. در این مطلب قصد داریم به شرح مختصری درباره علائم خونریزی مغزی در کودکان بپردازیم که عدم آگاهی پدر و مادر منجر به تهدید زندگی کودک شده است.
خونریزی مغزی چیست
درون مغز ما و بافت‌های اطراف آن رگ‌هایی قرار دارند که در درون آن‌ها خون جریان دارد. اگر به هر دلیل این خون از مسیر اصلی خود خارج شود در اصطلاح پزشکی تحت عنوان خونریزی مغزی از آن یاد می‌کنند. به بیان ساده هر ضربه یا عاملی که باعث پاره شدن رگ‌های خونی داخل مغز و بافت اطراف آن شود، خونریزی مغزی نام می‌گیرد.
علت خونریزی مغزی چیست؟
پارگی در مغز و خارج شدن یا نشتی خون از رگ‌ها در کودکان و بزرگسالان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. یکی از رایج‌ترین علت‌هایی که شخص دچار خونریزی مغزی می‌شود، وارد شدن ضربه سخت به سر است. ملتهب شدن رگ‌های خونی در مغز نیز از دیگر دلایلی است که به خونریزی مغزی منجر می‌شود. همچنین اشخاصی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند نیز در معرض خونریزی مغزی قرار دارند.
فشار خون بسیار بالا از دیگر مواردی است که در نتیجه پاره شدن دیواره رگ‌ها به خونریزی در مغز منتهی می‌شود. بعضی از بیماری‌ها باعث ضعیف شدن دیواره رگ می‌شوند که در گذر زمان این عامل به رگ‌ها فشار وارد کرده و آن‌ها را پاره می‌کند.
علائم خونریزی مغزی در کودکان
برای تشخیص خونریزی مغزی در کودکان نشانه‌های متعددی وجود دارد که در ادامه به شایع‌ترین آن‌ها اشاره‌ای خواهیم داشت.
- سردردهای شدید در کودکان را جدی بگیرید.
- از حال رفتن و بیهوش شدن کودک
- گریه و بیقراری نوزاد به صورت مداوم (در صورتی که این علائم تکرار شده و چندین روز ادامه داشتند، کودک باید در سریع‌ترین زمان ممکن مورد معاینه قرار بگیرد)
- حالت تهوع و استفراغ در صورت اصابت ضربه یا جسمی سخت به سر کودک (این علائم ممکن است تا چند ساعت به صورت منظم ادامه داشته باشند)
- خارج شدن مایع مغزی از بینی مجرای گوش، دهان و بینی
- خونریزی از بینی احتمال خونریزی از دهان و گوش نیز وجود دارد.
- شیر نخوردن نوزاد برای چند روز
- تغییرات رفتاری، حرکتی، گفتاری و شخصیتی
- عدم تولید صدا و آوا توسط نوزاد
- رفتار و حرکات متفاوت ناشی از بیقراری و ناآرامی
- حساس شدن به نور و صدای زیاد
- تغییر وضعیت خواب
- عدم تعادل در راه رفتن و حرکت دادن دست و پا
- اختلالات بینایی و تغییر اندازه مردمک چشم‌ها
- تورم در ناحیه سر
- حالت خواب‌آلودگی
خونریزی مغزی ناشی از ضربه به سر
اگر جسمی به سر نوزاد یا کودک اصابت کند، تشخیص علائم خونریزی مغزی در کودکان امر چندان دشواری نخواهد بود. به این جهت که سر و جمجمه نوزاد و کودک نسبت به بزرگسالان آسیب‌پذیرتر بوده و کوچک‌ترین ضربه‌ای ممکن است به ضربه مغزی و در نهایت خونریزی منجر شود. با توجه به این موضوع مهم، مراقبت از ناحیه سر و گردن کودک به خصوص در دوران نوزادی اهمیت زیادی دارد.
متخصصین برای جلوگیری از وارد شدن ضربه به سر، توصیه می‌کنند که هنگام در آغوش گرفتن نوزاد سر او را کامل در دست بگیریم. همچنین بلند کردن ناگهانی نوزاد به شکلی که وضعیت سر و گردن او ثبات نداشته باشد نیز حرکت بسیار خطرناکی محسوب می‌شود.
علت خونریزی مغزی در کودکان
همانطور که اشاره داشتیم وارد شدن ضربه به سر از رایج‌ترین دلایل خونریزی مغزی در کودکان است. یکی دیگر از این دلایل ابتلای کودک به سندرم مویا مویا است. این سندرم باعث مسدود شدن یا تنگی یکی از رگ‌های مهم مغز (شریان کاروتید) شده و از خون‌رسانی صحیح جلوگیری می‌کند.
ایجاد برآمدگی در رگ‌های خونی که به آن آنوریسم مغزی می‌گویند نیز از دلایل خونریزی مغزی در کودکان است. ناهنجاری‌های مغزی نیز ممکن است باعث خونریزی در مغز نوزادان و کودکان شود. با توجه به دلایل ابتلا به این عارضه و علائم خونریزی مغزی در کودکان، کوچک‌ترین نشانه‌ها نیز باید جدی گرفته شوند.
خونریزی مغزی در نوزادان
پیش از این به علائم خونریزی مغزی در کودکان اشاره داشتیم و با این نشانه‌ها آشنا شدیم. همچنین به این نکته توجه داشتیم که نوزادان در معرض خطر بیشتری نسبت به کودکان قرار دارند. به عنوان مثال نوزادان نارس با توجه به وضعیتی که دارند ممکن است در معرض خونریزی داخل بطن‌های مغز قرار بگیرند.
خونریزی داخل بطن مغز به چهار درجه دسته‌بندی می‌شود که این موارد به شرح زیر هستند:
- درجه یک، خونریزی در ناحیه کوچکی از بطن
- درجه دو، خونریزی در ناحیه وسیع‌تری از بطن
- درجه سه، بزرگ شدن بطن توسط خون
- درجه چهار، خونریزی در اطراف بطن یا همان بافت اطراف مغز
تشخیص خونریزی مغزی در کودکان
برای تشخیص علائم خونریزی مغزی مواردی وجود دارد که شما می‌توانید با استناد به آن‌ها به این نشانه‌ها پی ببرید. به عنوان مثال نارس بودن نوزاد دلیل قانع‌کننده‌ای برای بروز خونریزی در مغز است. وزن پایین نوزاد، عامل ژنتیک، عفونت مغزی، مشکلات مربوط به زایمان، بیماری‌های تنفسی نوزاد، فشار خون بالای مادر و… از دیگر مواردی هستند که به شناسایی علائم کمک می‌کنند.
کدام علائم خونریزی مغزی در کودکان را جدی بگیریم؟
در صورتی که شما شاهد وارد شدن ضربه به سر کودک یا نوزاد باشید، پس از این حادثه هر نشانه غیرطبیعی را باید جدی بگیرید. گاهی اوقات علائم خونریزی مغزی در کودکان چند ساعت پس از اصابت جسمی سخت یا ضربه به سر نمایان می‌شوند. به همین جهت والدین و اطرافیان کودک باید تا چند ساعت تمامی حرکات و رفتارهای کودک را تحت نظر داشته باشند.
به عنوان مثال کبود شدن زیر چشم کودک یا نوزاد، خروج خون یا مایع مغزی از بینی یا گوش، استفراغ و… از علائم خونریزی مغزی در کودکان بوده که ناشی از وارد شدن ضربه به سر است. با توجه به اهمیت این عارضه و سلامت کودک، محافظت از سر او اهمیت بسیاری دارد و با مشاهده کوچک‌ترین علائم باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم.
کوتاهی در رسیدگی به این مورد عواقب خطرناکی به همراه خواهد داشت و جان کودک در معرض تهدید قرار می‌گیرد. شما می‌توانید با نظارت بر روی عکس‌العمل‌های کودک میزان هشیاری او را بسنجید. به عنوان مثال پس از اصابت ضربه به سر تا چند ساعت سوالاتی از کودک بپرسید و نحوه جواب دادن او را مشاهده کنید. یکی از علائم خونریزی مغزی در کودکان پاسخ دادن به صورت نامفهوم و ناقص به سوال است.
تشخیص خونریزی مغزی
پس از بررسی علائم خونریزی مغزی در کودکان به وسیله آزمایش‌های مختلف این عارضه تشخیص داده می‌شود. یکی از این روش‌ها، آزمایش خون است. تصویربرداری به روش‌های سی تی اسکن و ام آر آی نیز از دیگر راهکارها برای تشخیص این عارضه در کودک است. در مرحله بعد پزشک با توجه شدت حاد بودن وضعیت کودک اقدامات لازم جهت بستری شدن، درمان و در بعضی موارد، جراحی را انجام می‌دهد.
نتیجه گیری و جمع بندی
در آخر باید به این نکته اشاره داشته باشیم که پس از وارد شدن ضربه به سر و مشاهده علائم خونریزی مغزی در کودکان، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. تحت هیچ شرایطی از دارو بدون تجویز پزشک استفاده نکنید. خونریزی مغزی عارضه‌ای جدی است و تشخیص و درمان آن فقط از عهده پزشک متخصص برمی‌آید.
