لغزش مهره های کمر

بیماری ستون فقرات و دردهای ناشی از آن، یکی از بیماری‌های رایج در سنینی بزرگسالی است. اغلب افراد به‌ سلامت و فرم ظاهری کمر خود توجه چندانی ندارند. نشستن به‌صورت نامناسب و ایستادن با کمری غوز کرده، دلیل اصلی ناهماهنگی و مشکلات ستون مهره است. یکی از بیماری‌هایی که منجر به درد شدید در ستون مهره‌ها می‌شود، لغزش مهره‌های کمر است. در این مقاله قصد داریم که توضیحی جامع در ارتباط با این بیماری به شما بدهیم، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

لغزش مهره‌های کمر چیست؟

لغزش مهره‌های کمر (Spondylolisthesis) یکی از بیماری‌های ستون فقرات است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از مهره‌های ستون فقرات (عموماً مهره‌های تحتانی ستون فقرات) بیش‌ازحدی که باید، حرکت کند و از جای خود خارج شود. اگر میزان جابجایی به حدی باشد که به عصب‌ها فشار وارد کند، در این کمر و پاها درد شدید حس می‌شود.

معرفی انواع لغزش مهره کمر

این بیماری انواع مختلفی دارد. انواع این بیماری وابسته به علل و عوامل به وجود آورنده آن است. در ادامه به انواع لغزش مهره‌ها اشاره می‌کنیم.

لغزش مهره‌های کمر به‌صورت مادرزادی (Congenital spondylolisthesis)

این نوع از لغزش مهره زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات در زمان جنینی به‌صورت کامل شکل نگرفته باشد. درصورتی‌که مهره‌ها به‌صورت نامرتب شکل‌گرفته باشند، فرد را در معرض این بیماری در بزرگ‌سالی قرار می‌دهند.

لغزش مهره اسپوندیلولیز (Isthmic spondylolisthesis)

این لغزش نوع خاصی از بیماری است که باعث بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود و ممکن است در همه بیماران با علائمی دردناک همراه نباشد. علل به وجود آمدن این نوع از لغزش مهره، به دلیل فشار انباشته روی کمر، بلند کردن مکرر اجسام، انجام حرکات دائمی با فشار به کمر مثل کم شدن و ایستادن به‌صورت مداوم و انجام حرکات ورزشی به‌صورت ناصحیح و برای مدت‌زمان زیاد باشد.

لغزش مهره دژنراتیو (Degenerative spondylolisthesis)

این نوع لغزش مهره یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است که به دلیل افزایش سن اتفاق می‌افتد. در این نوع از لغزش به دلیل کهولت سن، استخوان‌ها، مفاصل و رباط‌ها ضعیف شده و کمتر قادر به نگه‌داشتن ستون فقرات هستند. این نوع از لغزش مهره‌های کمر، بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال شایع است و بانوان بیشتر از آقایان به آن مبتلا می‌شوند.

لغزش مهره تروماتیک (Traumatic spondylolisthesis)

این لغزش یکی از آسیب‌های نادر از ترومای پیچیده است که منجر به تغییراتی در مفاصل بین مهره‌ای می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که ضربه‌ای محکم به ستون فقرات وارد شود که در ادامه ضربه، یکی از مهره‌ها روی مهره دیگر بلغزد. حادتر شدن شرایط سلامت مهره‌ها درنتیجه لغزش مهره کمری نیز می‌تواند این نوع از لغزش را به وجود آورد.

لغزش مهره پاتولوژیک (Pathological spondylolisthesis)

این نوع لغزش، ناشی از بیماری‌هایی است که سلامت مهره‌های ستون فقرات را تهدید می‌کند. به‌طور مثال پوکی استخوان یا تومورهایی در ستون فقرات می‌تواند باعث لغزش مهره‌ها روی یکدیگر شود. مخصوصاً پوکی استخوان به دلیل این‌که باعث ایجاد ترک‌هایی در مهره‌ها می‌شود، باعث کوتاه شدن آن‌ها خواهد شد؛ این کوتاه شدن شرایط را برای لغزش راحت‌تر مهره فراهم می‌کند.

لغزش مهره بعد از عمل جراحی (Post-surgical spondylolisthesis)

همان‌طور که از نام این نوع لغزش مهره‌های کمر مشخص است، این نوع لغزش زمانی بعد از عمل جراحی اتفاق می‌افتد و می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. برخی از دلایل آن شامل ضعف فاست‌ها، مفاصل و رباط‌هایی است که در دوره نقاهت بعد از عمل جراحی ستون فقرات به وجود می‌آید.

علائم لغزش مهره‌های کمر

علائم لغزش مهره کمر متفاوت است. در شرایط خفیف این بیماری فرد هیچ علائمی نخواهد داشت؛ بااین‌وجود افرادی که نوع حاد این بیماری را دارند ممکن است قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نباشند. شایع‌ترین علائم این بیماری به شرح زیر است:

• کمردرد مداوم
• احساس انقباض و سفتی در کمر و پشت پاها
• حساسیت به لمس و تماس در قسمت تحتانی کمر
• احساس درد در ران
• انقباض و سفتی در عضلات همسترینگ و باسن
• بروز مشکلاتی برای راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت
• ایجاد درد در زمان خم شدن
• بروز بی‌حسی، ضعف یا گزگز در پاها

علت لغزش مهره‌های کمر چیست؟

علل لغزش مهره کمر بر اساس سن افراد، وراثت و سبک زندگی متفاوت خواهد بود. در حالت کلی، ستون فقرات بیشتر وزن بدن را تحمل می‌کند و در عین تحمل کردن وزن، مدیریت حرکت بدن را نیز به عهده دارد. در برخی مواد ترکیب وزن بدن و چرخش یا خم شدن ستون فقرات می‌تواند علت اصلی لغزش مهره‌ها باشد.

علل به وجود آمدن این بیماری در کودکان ناشی از مشکلات مادرزادی و آسیب است. متأسفانه اگر این بیماری در ژن‌های خانوادگی وجود داشته باشد، می‌تواند در هر سنی فرد را به این بیماری مبتلا کند. یکی از عواملی که اغلب به آن توجهی نمی‌شود، رشد سریع استخوان‌ها در سنین بلوغ است.

انجام برخی ورزش‌ها می‌تواند باعث ایجاد کشش و فشار بیش‌ازحد بر کمر و مفاصل آن شود. ورزش‌هایی که ریسک آسیب به کمر و مهره‌های آن را افزایش می‌دهند به شرح زیر است:

• ژیمناستیک
• کبدی
• فوتبال
• دومیدانی
• وزنه‌برداری
• هاکی
• راگبی

یکی از مشکلاتی که اغلب زمینه‌ساز لغزش مهره‌های کمر می‌شود، اسپوندیلولیز شکستگی (بروز ترک) در یکی از مهره‌های ستون فقرات است. اسپوندیلولیز به صورتی است که مهره دچار شکستگی مهره کمر شده، اما شکستگی به حدی نیست که مهره فرو بریزد.

تشخیص لغزش مهره‌های کمر

تشخیص لغزش مهره کمر عموماً در مراحل اولیه معاینات فیزیکی انجام می‌شود. در حین معاینه جراح مغز و اعصاب از شما می‌خواهد که شرایط درد و علائمی که دارید را شرح دهید. سپس ممکن است به‌قصد اطمینان بیشتر، آزمایش‌هایی را تجویز کند. این آزمایش‌ها به شرح زیر است:

• تصویربرداری با اشعه ایکس
• سی‌تی‌اسکن
• MRI

با استفاده از تصاویری که از این آزمایش‌ها به دست می‌آید، شرایط دقیق هر مهره از ستون فقرات مشخص می‌گردد. درصورتی‌که هرکدام از مهره‌ها از جای خود خارج‌شده باشند، در این تصاویر تشخیص داده می‌شود. همچنین درصورتی‌که کمردرد و دیگر علائم نیز به دلایل دیگری به وجود آمده باشند، تشخیص داده می‌شوند.

درجه‌بندی لغزش مهره‌های کمر

برای تعیین شدت لغزش مهره کمر، پزشک به بیماری فرد، درجه‌هایی می‌دهد. این درجه‌ها به شرح زیر است:

• درجه پایین (درجه I و درجه II) : این بیماری و عارضه لغزش، معمولاً در سنین پایین و نوجوانان دیده می‌شود. این درجه از لغزش مهره نیاز به جراحی ندارد.
• درجه بالا (درجه III و درجه IV) : این درجه از لغزش مهره کمر درصورتی‌که درد زیاد و غیرقابل‌تحمل داشته باشد، با جراحی، قابل درمان است.

چه کسانی در معرض خطر لغزش مهره‌های کمر هستند؟

همان‌طور که گفته شد ۳ عامل مهم سن، وراثت و سبک زندگی تأثیر مستقیمی‌بر ابتلا به لغزش مهره کمر دارند. در زیر به توضیح کاملی بر افزایش ریسک ابتلا در صورت تأثیر هرکدام از این عوامل اشاره‌کرده‌ایم.

تأثیر ورزش بر ابتلا به لغزش مهره کمر

ورزشکاران جوانی که در سنین رشد با ورزش‌های کششی باعث کشش ستون فقرات می‌شوند، در معرض ابتلا به لغزش مهره کمر هستند. یکی از شایع‌ترین دلایل کمردرد در کودکان و نوجوانان، رشد طولی و تغییر حالت ستون فقرات است.

ژنتیک

افرادی که با بخش نازک‌تری از مهره به نام interarticularis pars متولد می‌شوند. این قطعه استخوانی، وظیفه اتصال مفاصل فاست را به عهده دارد. درصورتی‌که مفاصل فاست به‌درستی به یکدیگر متصل نشوند، مهره‌ها در بالا و پایین به‌صورت کامل به یکدیگر متصل نمی‌شوند. در حالت کلی عملکرد این بخش حرکت صحیح ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درصورتی‌که به‌صورت ژنتیکی این بخش نازک‌تر از حالت نرمال باشد، احتمال لغزش و شکستگی در مهره‌ها بیشتر می‌شود.

سن و سال

با افزایش سن و سال، شرایط تخریب ستون فقرات ایجاد می‌شود. زمانی که سایش ستون فقرات باعث ضعیف شدن مهره‌ها شود، افراد مسن که با مشکل پوکی استخوان نیز دست و پنجه نرم می‌کنند، بیشتر در معرض خطر هستند. بهتر است در سنین بالای ۵۰ سال، بیشتر مراقب سلامت ستون فقرات و استخوان‌های خود باشید.

روش‌های درمانی لغزش مهره‌های کمر

درمان لغزش مهره‌ها، به‌شدت درد و میزان پیشروی بیماری بستگی دارد. درصورتی‌که میزان پیشروی استخوان به صورتی باشد که ریسک آسیب به اعصاب و نخاع کم باشد، پزشک تصمیم به درمان به روش‌های غیر جراحی می‌گیرد. روش‌های متداول غیر جراحی که برای درمان این بیماری پیشنهاد می‌شوند، به شرح زیر است:

• پوشیدن بریس پشت
• انجام مداوم و صحیح تمرینات فیزیوتراپی
• مصرف داروهای تجویزشده برای کاهش درد
• تزریق استروئید اپیدورال

درصورتی‌که مهره جابه‌جاشده به روش‌های گفته‌شده پاسخ صحیحی ندهد یا نگرانی بابت آسیب به نخاع و اعصاب وجود داشته باشد، گزینه درمانی، جراحی است. اغلب برای اصلاح شکل ستون فقرات و جلوگیری از لیز خوردن مجدداً مهره، از روش فیوژن ستون فقرات استفاده می‌شود.

جمع بندی و نتیجه گیری

بروز هرگونه درد و ناراحتی، نشانه و علامتی برای بروز مشکلاتی در آینده است. حفظ سلامت ستون فقرات، داشتن زندگی راحت و بدون درد را در سنین میان‌سالی و کهن‌سالی تضمین می‌کند. در این مقاله به معرفی بیماری لغزش مهره‌های کمر پرداختیم. در صورت داشتن هرگونه علائم مربوط به این بیماری برای پیشگیری از لغزش بیشتر مهره و مشکلات ثانویه آن، بهتر است با پزشک مشورت کنید. به خاطر داشته باشید پیشگیری بهتر از درمان است، پس همیشه برای حفظ سلامت ستون فقرات، به فرم نشستن و ایستادن خود دقت کنید.