نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله ( Electromyography & Nerve conduction study )که به اختصار EMG& NCV نوشته می شود (و همینطور الكترومیوگرافی گفته میشود یا تست عصب هم نامیده میشود )، یک روش برای ارزیابی سلامت و بررسی آسیب اعصاب و عضلات است.

نوار عصب و عضله چیست ؟

تست نوار عصب و عضله  برای ارزیابی “عملکرد” اعصاب و عضلات بدن می باشد برخلاف روشهای تصویربرداری مانند MRI که فقط “ساختار و ظاهر” را نشان می دهند و قادر به ارزیابی سلامت فعالیت آنها نمی باشند و از این نظر نوار عصب و عضله تست تشخیصی منحصر به فردی می باشد.

دستگاه عصبی از دو قسمت مركزی (شامل مغز و نخاع )و محیطی (شامل اعصاب حسی ، حركتی و خود مختار) تشكیل شده است. نوار عصب و عضله  قسمت محیطی را بررسی می كند.

اعصاب محیطی مانند سیستم سیم کشی پیچیده ای در بدن هستند که حس های مختلف مانند درد و گرما و سرما و لمس را از پوست به مغز و نخاع منتقل میکنند و فرمانهای مغزی و نخاعی را به عضلات میفرستند و نتیجه ی آن تکان دادن دست و پا میباشد؛ این ارتباط توسط انتقال عصبی و بصورت جریانهای ضعیف الکتریکی در داخل عصب هست، تست نوار عصب و عضله با اندازه گیری و تقویت این جریان های الکتریکی صحت و سلامت این فرآیند را بررسی و محل و شدت اختلال را در صورت وجود مشخص میکند.

 تست نوار عصب و عضله دو قسمت دارد:

الف) نوار عصب یا  NCV : در نوار عصب، عصبهای حسی و حركتی هر كدام جداگانه بررسی می شوند.

اعصاب حسی همان الیاف عصبی هستند که به کمک آنها حس هایی مانند درد و دما و لمس به مغز و نخاع ارسال میشود و ما آنها را درک میکنیم

و اعصاب حرکتی الیاف عصبی هستند که وقتی ما اراده میکنیم اندامها را حرکت دهیم فرمانهای مغز و نخاع را بصورت پیام الکتریکی از داخل عصب حرکتی به عضلات منتقل کرده و حرکات دست و پاها انجام میشود

بنابراین اختلال اعصاب حسی و حرکتی باعث علائمی مانند ضعف حرکتی اندام ها و احساس گزگز و مور مور شدن و خواب رفتگی اندام ها و عدم درک درست دما و درد و.. میشوند

ب) نوار عضله یا EMG: فعالیتهای انقباض و انبساط ماهیچه در حالتهای مختلفِ استراحت و فعالیت مورد مطالعه قرار می گیرد. تا مشخص شود آیا عملکرد عضلات اندام ها مناسب و در سلامت هستند یا فعالیت انقباضی و انبساطی عضلات دچار اختلال شده اند

در برخی بیماریها مانند آسیب های نخاعی و دیابت یا بیماریهای ژنتیکی عضلات تحلیل میروند و عملکرد صحیح خود را از دست میدهند.

نوار عصب عضله برای چه منظوری انجام میشود ؟

نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماریهای زیر بکار میرود

۱-بیماریهای عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی و پلی میوزیت و دوشن

۲-بیماریهای اعصاب محیطی مانند سندرم تونل كارپال و نوروپاتی ها مثل بیماری‌ دیابت که باعث التهاب و آسیب اعصاب محیطی در بدن می‌شود و ممکن است علائمی شبیه به بیرون زدگی دیسک کمر ایجاد کند، تست نوار عصب عضله به افتراق این حالات کمک می‌کند

۳-بیماریهای اعصاب حركتی در مغز و نخاع مانند ALS

۴-بیماریهای محل اتصال عصب و عضله ماند میاستنی گراویس

۵- تشخیص شدت و محل درگیری ریشه های عصبی در گردن و كمر ناشی از فتق دیسك یا آرتروز ستون فقرات یا آسیب های نخاعی

متخصص مغز و اعصاب معالج در صورت شک به بیماریهای مذکور یا در صورتی كه بیمار علایم و نشانه های بیماری عصب و عضله داشته باشد ممکن است درخواست انجام این تست را دهد.

بعضی از این علایم و نشانه های اختلالات اعصاب عبارتند از:

احساس سوزن سوزن شدن ، مور مور و گزگز اندامها خصوصا انگشتان دست وپا، خواب رفتگی دست ها یا پاها، ضعف عضلانی،درد و گرفتگی عضلات و انواعی از درد اندامها.

همینطور گاهی اوقات علائم بالینی بیمار با یافته های تصویربرداری مطابقت ندارند و پزشک برای اطمینان از تشخیص، درخواست تست نوار عصب و عضله(EMG&NCV)

میدهد. تست نوار عصب عضله علاوه بر نشان دادن شدت آسیب، محل درگیری عصب را نیز نشان می‌دهد و جراح ستون فقرات معالج براساس آن تصمیم گیری برای درمان غیرجراحی یا جراحی(و نوع جراحی) انجام میدهد.

نوار عصب و عضله توسط کدام متخصصین انجام میشود؟

پزشك متخصص داخلی مغز و اعصاب(نورولوژیست) یا متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به طور اختصاصی وانحصارا  تست نوار و عصب را انجام میدهند برخلاف روشهای تصویربرداری مانند MRI، نحوه درست انجام دادن تست نوار عصب و عضله (و به تبع آن تشخیص درست بیماری و درمان مناسب) بسیار بستگی به مهارت پزشک متخصص انجام دهنده ی آن دارد . بنابراین ممکن هست پزشک معالج شما ترجیح داشته باشد که این تست توسط متخصص خاصی یا در مرکز مورد نظر وی انجام شود که بتواند به نتیجه این تست اعتماد کند و تشخیص درست و درمان مناسب بیماری را براساس آن انجام دهد.

نوار عصب و عضله چگونه انجام میشود؟

برای انجام تست عصب و عضله ،ابتدا پزشک متخصص انجام دهنده شرح حال و معاینه انجام میدهد

بعد از آن بیمار روی تخت دراز می کشد ویا روی صندلی می نشیند که این وضعیتها به ترجیح پزشک ، وضعیت بیمار و قسمتهای مورد بررسی بستگی دارد.

بعد از ضد عفونی کردن پوست با الکل ،الکترودها با سوزنهای بسیار ظریف به محلهای مورد نظرمتصل می شوند وسپس از روی سطح پوست ، عصب مورد نظر توسط شوک الکتریکی ملایمی تحریک می شود و جریان الکتریکی ایجاده شده به کمک الکترود به دستگاه نوارعصب و عضله منتقل شده که پس از تقویت ، در مانیتور قابل مشاهده و ارزیابی میگردد.

بعد از اینکه تمام اعصاب مورد نظر بررسی شدند، نوبت به انجام نوار عضله می رسد

برای این کار بهتر است بیمار روی تخت دراز بکشد.

پزشک ، ابتدا ماهیچه را در حالت استراحت بررسی می کند و سپس از بیمار می خواهد تا عضله را در برابر مقاومت ، منقبض کند تا فعالیت الکتریکی عضله در مونیتور ظاهر شوند.

دستگاه نوار عصب و عضله علاوه برتصویر امواج ، صدای آنها را نیز پخش می کند که این صداها برای تشخیص،از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

آمادگی های لازم قبل از انجام تست نوار عصب  عضله

این تست عارضه‌ایی ندارد و کلیه بیماران قلبی، خانم‌های باردار و افرادی که هرنوع پروتزی در بدن دارند می‌توانند از این شیوه تشخیصی استفاده کنند.

۱- نوار عصب و عضله بر روی اندامها انجام می شود ،بنابراین بهتر است بیمار از لباس نسبتا گشاد  و راحت استفاده کند.

۲- پوست اندام باید از مواد چرب و آرایشی و نیز تعریق پاك باشد. بهتر است قبل از آن بیمار استحمام كرده باشد و یا از آرنج و زانو به پایین را كاملا شسته باشد.

۳-قبل از انجام این تست بایستی انتهای اندام مثل دست‌ها و پاهای خود را گرم کنید. اشیا فلزی مثل دستبند یا انگشتر را از اندام‌های خود خارج نمایید و وسایل الکترونیک را خاموش نمایید.

۴-اگر مبتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز، هپاتیت یا بیماری‌های خونی مثل اختلالات انعقادی هستید، حتما پزشک خود را مطلع سازید.

۵-همچنین اگر از دارو های رقیق کننده نظیر آسپیرین وارفارین، هپارین و یا پلاویکس استفاده می‌کنید، پزشک را آگاه سازید.