عوارض جراحی تومور مغزی چیست ؟ شایع ترین عوارض

با توجه به اینکه هر قسمت از مغز عملکرد خاصی دارد بسته به محل تومور مغزی احتمال بروز عوارض مختلف در تومورهای مختلف فرق خواهد کرد اما برخی عوارض جراحی تقریبا بین همه مشترک است و هر بیماری که تحت جراحی قرار میگیرد را تهدید میکند مانند خونریزی مغزی ، عفونت بعد از جراحی، تشنج، لخته در وریدها و آمبولی ریه که از سایر عوارض شایع تر هستند.

عوارض جراحی تومور مغزی 

عوارض جراحی تومور مغزی بسته به محل آن متفاوت است و گاهی نام بردن آنها هم اضطراب ایجاد میکند مثل فلج اندامها، فلج صورت، از دست رفتن بینایی، شنوایی یا بویایی، بی‌حسی بدن، اختلال تکلم، اختلال در بلع، اختلال در تنفس، دوبینی، عدم تعادل، بی‌اختیاری ادرار و … اما واقعا این اتفاقات بد تنها در درصد بسیار کمی از افراد رخ میدهد و هر کس در معرض برخی از آنها است نه همه.

دانستن اینکه بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است اتفاق بدی رخ دهد خوب است اما نباید منجر به ترس از عمل و حتی امتناع از انجام جراحی شود. تومور مغزی خوش خیم و چه تومور مغزی بدخیم به هر حال امکان رشد دارد و ممکن است با تاخیر در عمل با توده‌ای بزرگتر مواجه شویم که خطرات بیشتری دارد. شاید باور آن سخت باشد اما تجربه من و بسیاری از همکارانم نشان داده که در واقع افرادی که با روحیه بهتر و بدون ترس با توکل به خدا و اعتماد به جراح تومور مغزی خود پا به اتاق عمل میگذارند بعید است دچار مشکل شوند و معمولا با حال خوب و بدون عارضه از بیمارستان مرخص میشوند.
نکته مهم دیگر این است که قطعا در درصدی از بیماران عوارض جراحی تومور مغزی اتفاق می‌افتد و کسی نمی تواند آن را انکار کند و اگر جراح مغز و اعصاب بگوید قطعا عمل شما بدون مشکل انجام خواهد شد یا جراح نیست یا دروغ گفته یا تا به حال عملی انجام نداده! اما از سوی دیگر اگر عارضه‌ای رخ داد به معنی شکست کامل درمان نیست و بسیاری از عوارض جراحی قابل درمان و کنترل هستند و نیاز به صبر و پیگیری دارند تا از آن‌رهایی یابیم.

یکی از مهمترین عوامل موثر بر عوارض جراحی تومور مغزی، میزان مهارت جراح متخصص است. هر چه جراح سابقه بیشتری در عمل‌های جراحی داشته و از تجربه و مهارت کافی برخوردار باشد به همان نسبت ما می‌توانیم شاهد عوارض کمتری پس از عمل باشیم. خارج کردن تومور از مغز فرایند بسیار سخت و حساسی است و به همین دلیل مهارت و تجربه جراح تاثیر مستقیم بر روی میزان عوارض پس از عمل خواهد داشت.

سن بیمار یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر روی شدت عوارض پس از جراحی محسوب می‌شود. معمولا افرادی که در سنین جوانی تحت عمل جراحی تومور مغزی قرار می‌گیرند با عوارض کمتری روبرو شده و زودتر در مسیر بهبودی قرار می‌گیرند. البته باز هم بهبودی بیمار و کاهش عوارض جراحی به نوع تومور و دیگر فاکتورهای اشاره شده، بستگی دارد.

توجه داشته باشید که بر اساس نوع عمل، شدت عوارض متغیر خواهد بود. به عنوان مثال افرادی که تحت عمل جراحی باز تومور مغزی قرار گرفته‌اند، قطعا با عوارض بیشتری نسبت به جراحی بسته مواجه خواهند بود.

شایع ترین عوارض جراحی تومور مغزی

جراحی برای از بین بردن تومور مغزی ممکن است بهبودی زیادی در شرایط بیمار ایجاد کند، اما همچنین ممکن است با عوارض و مشکلات زیادی همراه باشد. عوارض شایع جراحی تومور مغزی عبارتند از:

۱٫ عوارض جراحی: ممکن است عوارض مستقیم جراحی شامل خونریزی، عفونت، یا خارج نشدن کامل تومور مغزی باشد.

۲٫ تغییرات در عملکرد مغز: جراحی ممکن است به تغییرات در عملکرد مغز و عصب‌ها منجر شود، که می‌تواند به اختلالات حافظه، تمرکز، یا کارکرد حسی منطقه‌های مشمول تاثیر بگذارد.

۳٫ عوارض عصبی: اگر تومور در مناطقی از مغز قرار داشته باشد که کنترل حرکت، حس، یا زبان را انجام می‌دهند، جراحی ممکن است به اختلالات در این زمینه‌ها منجر شود.

۴٫ تغییرات در شخصیت و رفتار: ممکن است بعد از جراحی تغییرات در شخصیت یا رفتار بیمار رخ دهد که معمولاً بهبود یافته ولی ممکن است موجب نیاز به مشاوره روانشناسی یا روانپزشکی شود.

۵٫ تغییرات در حواس حسی: ممکن است بعضی از بیماران پس از جراحی تغییرات در حواس حسی مانند بینایی یا شنوایی را تجربه کنند.

هر بیمار و جراحی مغزی متفاوت است و این عوارض ممکن است بسته به موقعیت و اندازه تومور، مهارت جراح، و وضعیت عمومی بیمار متغیر باشد. مهم است که پزشک به شما توضیح دقیقی از عوارض ممکن پس از جراحی بدهد و با شما در مورد مخاطرات و فواید این روند مشورت کند.

عوارض اولیه جراحی تومور مغزی

عوارض اولیه جراحی تومور مغزی ممکن است به شدت و مدت زمان متفاوتی باشند و به عوامل مختلفی بستگی داشته باشند. برخی از عوارض احتمالی اولیه شامل:

۱٫ درد و چسبندگی: بعد از جراحی، بیمار ممکن است درد و چسبندگی در ناحیه جراحی را تجربه کند که ممکن است نیاز به داروهای مسکن داشته باشد.

۲٫ ورم : ناحیه جراحی ممکن است ورم کند و برخی از بیماران آب‌سیاهی در ناحیه چشمان خود را تجربه کنند که این وضعیت ممکن است موقت باشد.

۳٫ ضعف عضلات: اگر تومور در مناطق که کنترل حرکت عضلات را دارند قرار داشته باشد، جراحی ممکن است به ضعف عضلات در ناحیه مربوطه منجر شود.

۴٫ تغییرات در حواس حسی: ممکن است بیمار تغییرات در حواس حسی مانند تغییرات در حس بینایی یا حس لمس را تجربه کند.

۵٫ عوارض نورولوژیک: تغییرات در عملکرد عصبی مانند مشکلات در گفتار، تعادل، یا تغییرات در شخصیت نیز ممکن است رخ دهد.

۶٫ خواب آلودگی و خستگی: جراحی مغز ممکن است اثرات خستگی و خواب‌آلودگی داشته باشد که نیاز به استراحت و بازیابی بیشتر را مطرح می‌کند.

هر بیمار ممکن است به صورت مختلف به جراحی واکنش نشان دهد و عوارض بر اساس ویژگی‌ها و مکان تومور متفاوت باشند. پزشک توانایی بررسی دقیق‌تر و اطلاع‌رسانی در مورد عوارض خاص بعد از جراحی را دارد.

عوارض تاخیری و دیرهنگام جراحی تومور مغزی

عوارض تأخیری جراحی تومور مغزی ممکن است بستگی به مکان و اندازه تومور، نوع جراحی، و وضعیت عمومی بیمار داشته باشند. برخی از عوارض تاخیری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

۱٫ ضعف حافظه و تمرکز: برخی بیماران ممکن است پس از جراحی تومور مغزی با مشکلات در حافظه و تمرکز مواجه شوند.

۲٫ تغییرات در شخصیت: تومورهای مغزی و جراحی ممکن است تأثیراتی بر شخصیت فرد داشته باشند، از تغییرات در حالت مزاج تا مشکلات در تطابق احساسی.

۳٫ مشکلات عصبی و حسی: افت حس در ناحیه‌های خاص، تغییرات در حس لمس، یا مشکلات در کنترل عضلات از جمله عوارض ممکن هستند.

۴٫ مشکلات دیداری یا شنوایی: تغییرات در دیدار یا شنوایی نیز ممکن است پس از جراحی تومور مغزی اتفاق بیفتد.

۵٫ مشکلات در خواب و استراحت: برخی از بیماران ممکن است با مشکلات خوابی مثل بی‌قراری یا خواب پریدن مواجه شوند.

۶٫ افت انرژی و خستگی: پس از جراحی، بعضی از بیماران ممکن است افت انرژی و خستگی را تجربه کنند که به مرور زمان بهبود یابد.

۷٫ تغییرات در اعتیادات یا سلامت روحی: اثرات جراحی ممکن است بر اعتیادات، سلامت روحی، و کیفیت زندگی عمومی تأثیر بگذارد.

بسیاری از این عوارض قابل مدیریت و درمان هستند، و مراقبت مکمل از طریق تیم درمانی، از جمله فیزیوتراپی و مشاوره روانشناسی، ممکن است به بهبودی و بازگشت به زندگی عادی کمک کند. تاخیری جراحی تومور مغزی نیاز به همکاری مستمر با تیم درمانی و پیگیری دقیق دارد.

شرایط تاثیرگذار در عوارض بعد از جراحی تومور مغزی

عوارض بعد از جراحی تومور مغزی می‌توانند تحت تأثیر شرایط مختلف قرار گیرند. برخی از عوامل کلیدی که ممکن است در شرایط تاثیر گذار باشند، عبارتند از:

۱٫ اندازه و موقعیت تومور: تومورها در مناطق مختلف مغز قرار می‌گیرند و تأثیر مختلفی بر عملکرد مغز و عصب‌ها می‌گذارند. اندازه و مکان دقیق تومور ممکن است تاثیر مستقیمی بر عوارض بعد از جراحی داشته باشد.

۲٫ نوع جراحی: نحوه انجام جراحی، آیا تومور کاملاً برداشته شده یا بخشی از آن باقی مانده است، میزان جراحی در اطراف بافت‌های سالم، و نحوه دسترسی به تومور از جمله عواملی هستند که ممکن است تأثیرگذار باشند.

۳٫ وضعیت عمومی بیمار: سلامت عمومی بیمار و وضعیت اولیه او نیز نقش مهمی در عوارض بعد از جراحی ایفا می‌کند. بیماران با شرایط پیشین مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی ممکن است به عوارض بیشتری دچار شوند.

۴٫ مهارت جراح: مهارت و تجربه جراح نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. جراحان ماهرتر ممکن است با تکنیک‌ها و رویکردهای بهتری عوارض کمتری ایجاد کنند.

۵٫ تدابیر ماهیتی: درمان‌های ماهیتی مانند فیزیوتراپی و پشتیبانی روانی نیز می‌توانند تأثیر بر عوارض بعد از جراحی داشته باشند.

مهم است که برنامه‌ریزی جراحی و مراقبت بعد از آن با همکاری بین تیم پزشکی و بیمار انجام شود و به عوارض ممکن پیشاپیش توجه کافی شود.

انواع تومور مغزی

تومورهای مغزی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شوند. تومورهای اولیه به توده‌هایی گفته می‌شود که منشا شکل‌گیری آن‌ها از خود مغز یا بافت‌های اطراف آن است. در مقابل تومورهای ثانویه در بخش‌های دیگری از بدن ایجاد شده و طی فرایند گسترش تومور یا همان متاستاز به مغز رسیده و آن را درگیر می‌کند.

بر اساس نوع تومور اولیه و ثانویه، شدت بیماری متفاوت خواهد بود و هر شخصی بنا بر وضعیت سلامتی نیاز به روش درمانی مشخصی دارد. در ادامه به مواردی اشاره خواهیم داشت که بر روی میزان عوارض پس از عمل جراحی تاثیر می‌گذارد.

درمان تومور مغزی

همانطور که پیش از این ذکر کردیم، بر اساس نوع تومور اولیه و ثانویه، شرایط بیمار و همچنین روند درمان او متفاوت خواهد بود. توجه داشته باشید که ابعاد تومور، محل قرارگیری و گرید یا درجه تومور نیز بر روی درمان تاثیرگذار است.

در حالت کلی درمان تومور مغزی به کمک جراحی و روش‌های غیر جراحی انجام می‌شود. روش‌هایی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی، رادیوسرجری، پروتون درمانی و دارو درمانی بدون نیاز به جراحی و خارج کردن تومور از مغز صورت می‌گیرند. در روش جراحی نیز چندین راهکار دیگر وجود دارد که جراح متخصص بدون ایجاد برش بر روی سر برای حذف تومور اقدام می‌کند.

انواع جراحی تومور مغزی

وضعیت عمومی بیمار، نوع و ابعاد تومور، محل قرارگیری، گرید تومور و… همگی بر انتخاب روش جراحی تاثیرگذار هستند. اگر به خارج کردن توده از مغز نیازی نباشد، از روش‌هایی مانند  نمونه‌برداری، نورواندوسکوپی و اندوسکوپیک اندونازال استفاده می‌شود. در غیر این صورت پزشک جراح با ایجاد برش بر روی جمجمه برای خارج کردن توده اقدام می‌کند.

اقدامات مناسب برای بهبود عوارض جراحی تومور مغزی

تجویز داروهای مناسب و مراقبت‌های پس از عمل بر روی شدت عوارض تاثیرگذار خواهد بود. اگر پزشک در تخصص خود تجربه کافی داشته باشد در زمان مناسب می‌تواند دارویی تجویز کند که از شدت گرفتن عوارض جلوگیری شود. در واقع جراح با توجه به سابقه در جراحی‌های مختلف باید این توانایی را داشته باشد که موقعیت‌ها و عوارض احتمالی را پیش‌بینی کرده و بر اساس آن‌ها راهکار یا دارویی خاص برای بیمار تجویز کند.

از دیگر مواردی که به بهبود عوارض جراحی کمک می‌کند، برنامه‌های توانبخشی است. همچنین بیماران تا مدت‌ها پس از عمل جراحی باید تحت نظر پزشک خود بوده و داروهای تجویز شده را در زمان مناسب خود مصرف کنند.

گاهی اوقات عوارض درمان بیماری ممکن است در سطحی بسیار پایین با علائمی مانند خستگی شدید، مشکل در تمرکز، اختلال خواب، تغییر خلق و خو، کمبود انرژی، ضعف جسمانی، بی‌انگیزگی و… همراه باشد. این عوارض تنها زمانی بروز پیدا می‌کنند که بیمار به کمک روش‌هایی مانند شیمی درمانی یا پرتو درمانی تحت مراقبت و درمان قرار گرفته باشد.

نتیجه گیری و جمع بندی

بر اساس نکته‌هایی که در این مطلب به آن‌ها اشاره داشتیم شاید این تصور برای شما پیش بیاید که انجام عمل با توجه به عوارض جراحی تومور مغزی، ضرورت چندانی نخواهد داشت؛ این تفکر کاملا اشتباه است! به این دلیل که بسیاری از تومورها اگر با عمل جراحی از مغز خارج نشوند ممکن است به مرگ بیمار یا آسیب‌هایی جدی و خطرناک منجر شوند. شما می‌توانید با تحقیق در مورد مهارت و تجربه پزشک جراح، متخصصی را انتخاب کنید که پس از عمل با میزان عوارض کمتری روبرو شوید. در نهایت تشخیص بیماری و انتخاب نوع درمان را به پزشک متخصص خود بسپارید.