احتمالاً طی ماه های اخیر خبرهایی در مورد انجام جراحی تومورهای مغزی در شرایطی که بیمار در حال نواختن ساز است و بیهوش نمی شود را شنیده اید. اما این نوع جراحی که در وضعیت بیدار انجام می شود چه ویژگی هایی دارد و در چه مواردی کمک کننده است؟
در واقع از سال های دور که جراحی تومورهای مغزی آغاز شدند و گام به گام پیشرفت نمودند، خطر آسیب به عناصر حیاتی در مغز همواره وجود داشته و بروز عوارض مربوط به آسیب به نواحی حساس مغز همواره از نگرانی های پزشک و بیمار بوده است. نزدیکی یک تومور مغزی به نواحی حرکتی، تکلم، بینایی، شنوایی، هوشیاری و غیره به معنی وجود خطر آسیب به این نواحی در زمان جراحی خواهد بود. برای جلوگیری از این اتفاق بررسی های تصویربرداری پیشرفته قبل از عمل برای مشاهده محل دقیق عملکردهای حرکتی و تکلم و میزان مجاورت آنها با تومور بسیار کمک کننده هستند. به علاوه مانیتورینگ عصبی حین عمل می‌تواند اطمینان زیادی از حفظ عملکرد حرکتی اندامها در زمان جراحی را فراهم آورد. این موضوع در مورد عملکرد تکلم به سادگی امکان پذیر نیست زیرا نواحی متعدد و مختلفی در مغز در تکلم دخالت دارند و کنترل همه این نواحی صرفاً در صورتی امکانپذیر است که بیمار بیدار بوده و در زمان برداشتن تومور تکلم داشته باشد. بنابراین فقط در مورد تومورهایی که احتمالاً نزدیکی و مجاورت زیادی با مناطق حساس تکلم دارند جراحی بیدار می تواند کمک کننده باشد.
در این روش از بی‌حسی موضعی در محل جراحی روی سر استفاده میشود و متخصص بیهوشی که مهارت کافی در اداره بیمار در چنین عملهایی را دارد، همزمان با تجویز داروهای ضد درد و آرامش بخش به بیمار، کمک شایانی به انجام جراحی می نماید. در زمان برداشتن تومور با تحریک الکتریکی بافت های اطراف و همزمان مکالمه با بیمار می توان نقاط حساس تکلمی را پیدا کرد و در زمان برداشتن تومور از آسیب آنها جلوگیری نمود.
به طور خلاصه باید گفت که جراحی بیدار برای تومورهایی مفید است که در مجاورت منطقه تکلم بوده، بیمار همکاری مناسب در زمان جراحی داشته باشد و یک تیم پزشکی با تجربه کافی در این زمینه در دسترس باشند که خوشبختانه در حال حاضر در کشور ما میسر شده. در عین حال باید مد نظر داشت که انجام جراحی بیدار برای کنترل عملکرد هایی مانند نواختن ساز تاکنون پایه علمی قوی نداشته و مفید بودن این نوع جراحی هنوز به اثبات نرسیده است.
کلینیک مغز و اعصاب طبیب