تومور مغزی یکی از انواع سرطان است که بر اثر رشد یک غده غیر طبیعی در مغز یا اطراف آن اتفاق می‌افتد و به علت نزدیکی آن به مرکز هدایت بدن یعنی مغز، امکان بروز عوارض سخت، خطرناک و جبران ناپذیر را بالا می‌برد. بسیاری از مردم از این کلمه یعنی تومور مغزی واهمه دارند، بی آن که بدانند این بیماری انواع و درجه بندی‌های مختلفی دارد و بعضی از این انواع درمانی به مراتب آسان‌تر از انواع دیگر دارند. در این مطلب قصد داریم انواع درجه بندی تومورهای مغزی را به شما معرفی کنیم تا با کسب آگاهی بیشتر نسبت به نوع و درجه پیشرفت بیماری خود یا عزیزتان، بهتر و موثرتر در مسیر سلامتی گام بردارید.
تومور مغزی و علائم آن
سلول‌های بدن انسان به طور طبیعی در چارچوب یک نظام از پیش تعیین شده تکثیر می‌شوند و این امر باعث می‌شود که رشد و تکامل انسان به شیوه‌ای صحیح پیش برود و پس از اتمام رشد، هیچ عضوی در بدن به شکل نا به هنجاری رشد نکند. حال اگر به هر دلیلی یکی از سلول‌های بدن از این نظام رشد و تکثیر پیروی نکند و به‌خاطر یک اختلال ساده در هسته سلول، شروع به رشد و تکثیر خارج از چارچوب نماید، به زودی می‌تواند در اطراف خود توده‌ای متشکل از سلول‌های همانند خود را به وجود بیاورد که همگی خارج از چارچوب سازمان یافته بدن تکثیر می‌کنند و این عامل، باعث ایجاد انواع غده‌ها در بدن می‌شود. این ساده‌ترین تعریفی است که می‌توان از بیماری سرطان داشت: رشد و تکثیر بی‌رویه سلول‌هایی که در هسته خود دچار اختلال شده‌اند و به آنها سلول‌های سرطانی گفته می‌شود.
این اتفاق مکرراً در بدن انسان رخ می‌دهد؛ اما سیستم ایمنی بدن وظیفه حذف تمامی این سلول‌های ناهنجار را به عهده دارد و در اغلب موارد نیز بلافاصله پس از شناسایی این سلول‌ها، گلبول‌های سفید وارد عمل شده و آن را نابود می‌کنند. اما اگر یکی از این سلول‌ها به دلیل اختلال در سیستم ایمنی یا هر دلیل دیگری نابود نشود، می‌تواند به مرور زمان شروع به تکثیر کرده و غده سرطانی را در بدن ایجاد کند. حال اگر این غده ایجاد شده در مغز و حوالی آن باشد، به آن تومور مغزی گفته می‌شود و در هر بخش دیگری از بدن نیز باشد، نام سرطان از همان عضو بدن گرفته خواهد شد.
این نام‌گذاری‌ها برای استفاده در بین مردم انجام گرفته است و در اصل، هر توده سرطانی بسته به محل ایجاد، نوع ماهیت و نوع پیشروی، نام علمی مختص به خود را دارد. این را از آن حیث مطرح می‌کنیم که به شما بگوییم شناخت انواع مختلف تومور، می‌تواند تا حدی نگرانی‌های شما را رفع کند و بدانید که تومور همیشه خطرناک و کشنده نیست. بنابراین بهتر است انواع تومورها را بشناسیم و نسبت به هر یک اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
کسانی که به انواع تومور مغزی مبتلا هستند، ممکن است با مشکلات اولیه‌ای مانند سردرد شدید صبحگاهی، سرگیجه و عدم تعادل هنگام ایستادن، راه رفتن یا دویدن، مشکلات بینایی (دو بینی، تار بینی، عدم کنترل بر روی حرکت چشم‌ها و…) ، تشنج ، احساس ضعف و بی‌حسی در یک طرف بدن و… روبرو باشند که در این صورت باید سریعاً نزد یک پزشک متخصص مغز و اعصاب رفته و آزمایشات لازم را برای تشخیص مشکل انجام دهند. این آزمایشات می‌تواند شامل آزمایش خون، اسکن مغز، ام آر آی و… باشد که با تشخیص و تجویز پزشک انجام می‌گیرد. در صورت تشخیص تومور مغزی، گام بعدی دادن آزمایشات تکمیلی جهت شناخت نوع و درجه بندی آن است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
انواع درجه بندی تومورهای مغزی
تومورهای مغزی انواع مختلفی دارند که هر یک نیز نام علمی خاص خود را دارند و در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. اما در نخستین دسته بندی، می‌توان این تومورها را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم نمود که در آن، تومورهای اولیه به تومورهایی گفته می‌شود که از ابتدا در مغز شکل گرفته باشند و تومورهای ثانویه تومورهایی هستند که نخستین سلول سرطانی آنها از جای دیگری به مغز حرکت کرده باشد. تقریباً نیمی از تومورهای ثانویه، از سرطان ریه به مغز و نخاع می‌رسند و باقی آنها از سرطان‌های کولون (روده بزرگ) ، سینه، لوسمی، کلیه، ملانوم و لنفوم به مغز منتقل می‌شوند. به همین خاطر کسانی که پیش از این سابقه ابتلا به هر یک از سرطان‌های نامبرده را داشته باشند، بهتر است که به طور دوره‌ای مورد چک‌آپ مغز و نخاع نیز قرار بگیرند. شکل دیگری از دسته بندی تومورهای مغز و نخاع، متمرکز بر سرعت و شیوه تکثیر آنان است و از این نظر، این تومورها به 4 گرید زیر تقسیم می‌شوند:
-
تومورهای مغزی گرید یک
تومورهای گرید یک تومورهای سرطانی محسوب نمی‌شوند. چنین تومورهایی به سلول‌های هم جوار خود آسیب وارد نمی‌کنند و سرعت رشد آنها نیز کمتر از دیگر انواع تومور است. به همین دلیل همین که این تومورها در محلی باشند که با عمل جراحی تومور مغزی قابل برداشتن باشند، با یک جراحی مغز قابل درمان خواهند بود.
-
تومورهای مغزی گرید دو
تومورهای گرید دو نیز تومورهای سرطانی محسوب نمی‌شوند و معمولاً به سلول‌های هم‌جوار خود آسیب نمی‌رسانند؛ اما سرعت رشد آنها نسبت به تومورهای گرید یک بیشتر و شکل تکثیر آنها نامنتظم‌تر است. به همین خاطر در اغلب موارد، با یک دوره دارو درمانی یا پرتو درمانی بعد از عمل جراحی می‌شود این نوع تومور را نیز درمان نمود.
-
تومورهای مغزی گرید سه
تومورهای گرید سه را می‌توان توموری سرطانی در نظر گرفت که در صورت بروز، به سلول‌های هم جوار خود نیز آسیب وارد می‌کنند و سبب اختلال عملکرد آنها می‌شوند. به خاطر همین شیوه تکثیر نامنتظم و سرعت رشد آن‌هاست که عمل جراحی به تنهایی نمی‌تواند منجر به درمان آنها شود (هر چند در صورت تشخیص دیر هنگام و رشد تومور، انجام آن الزامی خواهد بود) و باید دوره‌های پرتو درمانی یا شیمی درمانی را نیز شخص بیمار طی کند.
-
تومورهای مغزی گرید چهار
تومورهای گرید چهار سخت‌ترین و بدترین نوع تومورهای مغزی است که معمولاً نمی‌توان امیدی به درمان کامل و قطعی آن داشت و عمل جراحی یا هر شیوه درمانی دیگری، تنها می‌تواند جلوی پیشروی بیماری را برای مدت معینی بگیرد. با این حال همین روش‌های درمانی مرسوم می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیر ناشی از تومورهای گرید چهار را برای مدت زیادی به تعویق بیندازد.
انواع رایج تومورهای مغزی
فارغ از گریدی که جراح تومور مغزی تهران معالج شما پس از پایان معاینات و آزمایش‌ها به شما اعلام می‌کند، احتمالاً نامی علمی از یک نوع خاص تومور را نیز به شما خواهد گفت که در اکثر مواقع، شامل یکی از فهرست زیر خواهد بود. در اینجا سعی می‌کنیم با معرفی مختصر هر یک از انواع تومور مغزی، به شما در آشنایی بیشتر با این عارضه کمک کنیم.
گلیوما
گلیوما نه به یک تومور خاص، بلکه به مجموعه‌ای از انواع سه گانه تومور مغزی گفته می‌شود که همه آنان در سلول‌های گلیال رشد می‌کنند و معمولاً سرعت رشد نسبتاً بالایی دارند. اگر پزشک شما از اصطلاح گلیوما برای تومور شما استفاده کرد، احتمالاً منظور وی یکی از سه نوع الیگودندرو، آستروسیتوما یا آپاندیموما که در زیر توضیح هر یک را ارائه خواهیم کرد.
الیگودندرو
تومورهای الیگودندرو نوعی از تومورهای گلیوما هستند که در الیگودندروسیت رشد می‌کنند و در اغلب موارد، گرید دو محسوب می‌شوند (مگر شدت تهاجم آنها بالا باشد که در آن صورت گرید سه خواهد بود) . سرعت رشد این نوع تومور گلیوما نسبت به دو نوع دیگری که در قسمت گلیال رشد می‌کنند، نسبتاً کمتر است، اما به دلیل نفوذ به بافت‌های مغز، معمولاً با عمل جراحی به طور کامل درمان خارج نمی‌شوند و نیاز به درمان‌های مکمل خواهند داشت.
آستروسیتوما
تومورهای آستروسیتوما در قسمت آستروسیت مغز رشد می‌کنند و می‌توانند از جنس هر چهار گرید احتمالی باشند. این نوع تومورها در اغلب مواقع توانایی نفوذ به قسمت‌های مختلف مغز و تکثیر و آسیب رساندن به سلول‌های سالم را دارند و از این رو، نوع خطرناکی از تومور مغزی به شمار می‌روند.
آپاندیموما
تومورهای آپاندیموما در قسمت اپندیمال مغز رشد می‌کنند و بر خلاف دو نوع دیگر از تومورهای گلیوما، امکان پخش در تمام مغز و آسیب به سلول‌های دیگر را ندارند. این نوع تومور معمولاً در مایع مغزی و نخاع پخش می‌شود ممکن است باعث هیدروسفالی شود. احتمال درمان کامل این نوع تومور با عمل جراحی بیش از انواع پیشین است.
مدولوبلاستوما
تومورهای مدولوبلاستوما که بیشتر در کودکان رواج دارد، از نوع تومورهای گرید چهار با سرعت رشد سریع محسوب می‌شود که در قسمت نورواکتودرمال در بطن مغز رشد می‌کنند و امکان پخش شدن آنها در تمام سیستم عصبی وجود دارد. این نوع تومورها با ترکیب جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی درمان خواهند شد و احتمال موفقیت در درمان، ارتباط مستقیم با زمان تشخیص و میزان پیشروی بیماری خواهد داشت.
مننژیوم
مننژیوم‌ها در اغلب موارد تومورهای سرطانی محسوب نمی‌شوند و غددی هستند که در قسمت مننژ مغز رشد می‌کنند. این تومورها با عمل جراحی درمان خواهند شد و اگر از نوع گرید 3 باشند (موارد نادر) به درمان‌های تکمیلی نیاز خواهند داشت.
شوانوما (نورینوما)
تومورهای شوانوما در قسمت شوان مغز رشد می‌کنند و در اغلب موارد، از نوع خوش خیم به شمار می‌روند. این تومورها می‌توانند به سیستم شنوایی یا سیستم عصبی حمله ور شوند و اختلالاتی در این زمینه ایجاد کنند. این نوع از تومورها از نظر رواج، کمتر از ده درصد انواع تومورها را تشکیل می‌دهند.
گانگلیوگلیوما
تومورهای گانگلیوگلیوما نوع خاصی از تومورهای مغزی هستند که در سلول‌های گلیال و نخاع به طور هم زمان اثر می‌گذارند و بسیار به ندرت در بزرگسالان بروز می‌کنند. این نوع تومورها اغلب اوقات از نوع گرید یک و دو هستند و با جراحی یا پرتودرمانی قابل درمان خواهند بود.
کوردوما
تومورهای کوردوما از جمله تومورهای نادر سیستم مغز و اعصاب هستند که در ناحیه بیرونی جمجمه یا ستون فقرات رشد می‌کنند و سلول‌های بیمار در این عارضه نمی‌توانند تاثیر مستقیم بر سیستم عصبی بگذارند و امکان پخش شدن آنها در دیگر نقاط بدن نیز وجود ندارد. هر چند که با رشد در نواحی مربوط به جمجمه یا اعصاب می‌توانند عامل فشار بر این نقاط بوده و مشکلاتی را به وجود بیاورند.
کرنیوفارنژیوما
تومورهای کرنیوفارنژیوما تومورهای خوش خیمی هستند که در قسمت زیر مغز (ناحیه فوقانی غده هیپوفیز) رشد می‌کنند و مشکلات هورمونی متعددی را برای فرد بیمار ایجاد می‌کنند. با وجود اینکه این نوع تومورها از نوع گرید یک هستند و رشد آهسته‌ای دارند، اما رشد و جراحی آنها هر دو به یک اندازه برای بینایی خطرناک است و پزشک جراح و بیمار برای انجام این ریسک باید تصمیم بگیرند.
تومورهای هیپوفیز
تومورهای مربوط به خود غده هیپوفیز نیز وجود دارند که همگی از نوع خوش خیم هستند و در صورت رشد، مشکلات جدی در ترشح هورمون‌های مهم ایجاد می‌کنند. تومور هیپوفیز همچنین می‌توانند در صورت رشد، باعث ایجاد فشار به قسمت‌های تحتانی مغز شوند و اختلالات مغزی را نیز در پی داشته باشند. جراحی غده هیپوفیز نیز یک عمل حساس محسوب می‌شود که تنها از عهده پزشکان چیره دست بر خواهد آمد.
جمع بندی و نتیجه گیری
تومورهای مغزی از جمله بدترین عارضه‌هایی هستند که زندگی افراد مبتلا و نزدیکان‌شان را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند و معمولاً درمان آسانی نخواهند داشت. با این وجود هر تومور مغزی را نمی‌توان خطرناک و لاعلاج دانست؛ چرا که اغلب این تومورها با جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی قابل درمان خواهند بود. در این مطلب سعی کردیم با معرفی انواع درجه بندی تومورهای مغزی و توضیح درباره هر یک، به شما در آشنایی بیشتر با این بیماری کمک کنیم؛ چرا که معتقدیم آگاهی و شناخت، گام اول مبارزه با تمام بیماری‌هاست و هر چه بیشتر درباره این میهمان ناخوانده بدانیم، با توان بیشتر و بهتری به مبارزه با آن خواهیم پرداخت.
