تومور مغزی چیست ؟ علائم ، تشخیص و درمان

یکی از حساس‌ترین بیماری‌های حوزه مغز و اعصاب، تومور مغزی است که بسیاری از افراد جامعه نیز ترس زیادی از آن دارند. تومور مغزی با وجود آن‌که انواع بسیار زیادی دارد و در بسیاری مواقع نیز می‌توان با جراحی تومور مغزی یا دیگر روش‌های دارویی و پرتوی بیماری را کنترل کرد، همچنان اما به یکی از ترس‌های اصلی مردم در زمینه بیماری‌ها تبدیل گردیده است. این عارضه در فهرست اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر در جهان رتبه دهم را دارد و از هر یک صد هزار انسان در جهان، تقریباً ۶ نفر بر اثر این بیماری فوت می‌کنند. با این همه تومور مغزی پایان راه زندگی نیست و بسیاری از انواع غدد رشد کرده در مغز قابل درمان هستند. در این مطلب قصد داریم هر آنچه درباره این بیماری لازم است بدانید را با شما به اشتراک بگذاریم.

دکتر علیرضا طبیب خوئی

جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات

عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران

رتبه اول بورد جراحی مغز و اعصاب ایران

فلوشیپ و مدرس جراحی  قاعده جمجمه

با سابقه بیش از هزاران جراحی تومورهای پیچیده مغز و اعصاب

رییس بخش جراحی مغز و اعصاب بیمارستان رسول اکرم

رییس مرکز فوق تخصصی مغز و اعصاب طبیب

تلفن جهت تعیین وقت

۰۲۱-۲۲۳۸۸۳۰۱

۰۲۱-۲۲۳۸۸۳۰۲

تومور مغزی چیست

تکثیر سلولی در بدن انسان از یک نظام ساختار یافته پیچیده برخوردار است که باعث می‌شود با وجود تکثیر پیوسته و رشد دائم سلول‌ها، اعضای بدن از حد مشخصی بزرگ‌تر نشوند و مانعی برای فعالیت آن عضو یا دیگر اعضا به وجود نیاورند. این ساختار پیچیده به صورت کدگذاری شده در جایی از هسته سلول‌ها یعنی رشته‌های دی‌ان‌ای نهفته است که پس از هر تکثیر سلولی به صورت کامل و بی نقص در سلول‌های جدید کپی می‌شوند. حال اگر در فضای تکثیر سلولی عواملی مانند التهاب ناشی از سوخت و ساز غیر طبیعی و یا برخی مولکول‌های مخرب مانند رادیکال‌های آزاد وجود داشته باشند، ممکن ست فرآیند تکثیر سلول دچار اختلال شده و سلول مخربی با ژنتیک ناهنجار به وجود بیاید. این سلول‌های ناهنجار ممکن است هر روز صدها بار در بدن ما به وجود آمده و توسط سیستم دفاعی بدن از بین بروند.

هر یک از این سلول‌های ناهنجار ممکن است به دلایل مخلتف شروع به رشد و تکثیر غیر متعارف کرده و این تکثیر به طور کامل از کنترل بدن خارج شود. در این صورت پس از مدتی تکثیر تصاعدی، توده‌ای از سلول‌های ناهنجار به وجود می‌آیند که در اصطلاح عامیانه به آن‌ها غده یا تومور گفته می‌شود و چنانچه این سلول‌ها قابلیت وارد شدن به جریان خون را داشته و پتانسیل انتقال به دیگر نقاط بدن در آن‌ها باشد، در این صورت به این توده، تومور سرطانی گفته می‌شود. همچنین اگر چنین توده‌ای در قسمت داخلی جمجمه و در اطراف مغز و نخاع ایجاد شود، به آن تومور مغزی اتلاق می‌گردد. این ساده‌ترین شکلی است که می‌توان یک تومور مغزی را تعریف کرد؛ هر چند که انواع مختلف این بیماری از صدها هزار پیچیدگی خاص برخوردار است که در این مطلب به طور اجمالی درباره آن‌ها نیز صحبت خواهیم نمود.

کسانی که به انواع تومور مغزی مبتلا هستند، ممکن است با مشکلات اولیه‌ای مانند سردرد شدید صبحگاهی ، سرگیجه و عدم تعادل هنگام ایستادن، راه رفتن یا دویدن، مشکلات بینایی (دو بینی، تار بینی، عدم کنترل بر روی حرکت چشم‌ها و…) ، تشنج ، احساس ضعف و بی‌حسی در یک طرف بدن و… روبرو باشند که در این صورت باید سریعاً نزد یک پزشک جراح مغز و اعصاب رفته و آزمایشات لازم را برای تشخیص مشکل انجام دهند. این آزمایشات می‌تواند شامل آزمایش خون، اسکن مغز ، ام آر آی و… باشد که با تشخیص و تجویز جراح تومور مغزی انجام می‌گیرد. در صورت تشخیص تومور مغزی ، گام بعدی دادن آزمایشات تکمیلی جهت شناخت نوع و درجه بندی آن است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

علائم تومور مغزی

آشکار است که تومور مغزی می‌تواند یکی از خطرناک‌ترین انواع تومورها در بدن باشد؛ چرا که مغز، محل کنترل تمامی فعالیت‌های بدن به شمار می‌رود و اختلال در آن می‌تواند منجر به اختلالات متعدد و بعضاً ویرانگری در بدن شود. اما تمام این‌ها احتمال است و وجود یک تومور در مغز الزاماً کشنده یا ویرانگر نخواهد بود. در حقیقت این موضوع بستگی به اندازه غده، نوع غده، محل قرارگیری آن و نوع تاثیری دارد که بر روی مغز می‌گذارد. علائم تومور مغزی به حدی گسترده و متنوع است که شاید به سختی بتوان از روی علائم به گمانی درباره بیماری رسید. علت این موضوع آن است که هر بخشی از مغز ممکن است علائم خاص خود را در بدن نشان دهد. به همین خاطر تشخیص زود هنگام تومور مغزی به دلیل اشتراکات متعدد این بیماری با دیگر بیماری‌ها از حیث علائم کاری دشوار است. با این وجود ما توصیه می‌کنیم که این قسمت از مطلب را به دقت مطالعه کنید و در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، به یک متخصص مغز و اعصاب رجوع کنید.

سر درد صبحگاهی

اگر پس از یک خواب استاندارد کافی (بین ۶ الی ۸ ساعت) در شب، صبح خود را با سردرد آغاز می‌کنید و این سردرد با محرک‌هایی مانند چای یا قهوه از بین نرفته و در طول روز به شدت آن نیز افزوده خواهد شد، در این صورت می‌‌توانید این نوع سردردها را به عنوان یک سردرد غیر طبیعی قلمداد کنید و برای آن به پزشک مراجعه نمایید.

خستگی مداوم

ریشه اغلب خستگی‌ها مواردی مانند کمبود ویتامین، کمبود آهن، مشکلات روحی روانی و… است. اما اگر خستگی مداوم شما را کلافه کرده و در آزمایشات خود نشانی از کمبود موارد ذکر شده حس نکردید، باید علت خستگی خود را به شکلی دقیق‌تر بررسی کنید.

تهوع و استفراغ بی‌دلیل

تهوع شدید و استفراغ با زمینه‌های عادی مانند ویروس، سرماخوردگی، عفونت گوارشی، مسمومیت غذایی و… را می‌توان با کمک برخی داروهای رایج مرتفع گردانید؛ اما اگر مدتی است که بدون این زمینه‌ها پس از هر وعده غذایی در هضم غذا مشکل دارید و دچار تهوع یا استفراغ می‌شوید، بهتر است که این موضوع را جدی بگیرید. در میان انواع تومور مغزی، تومورهای مربوط به مخچه این علائم را تشدید می‌کنند.

تشنج

تشنج عصبی و اسپاسم‌های عضلانی غیر طبیعی از جمله علائمی هستند که تحت هیچ شرایطی نباید آن‌ها را نادیده گرفت. در مورد تومورهای مغزی، این علائم را بیشتر می‌توان به تومورهای گیجگاهی نسبت داد که در ادامه پیرامون آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

اختلال در بینایی

از جمله علائم دیگری که به دلیل ارتباط مستقیم با مغز و اعصاب هرگز نباید ساده انگاشته شود، اختلال در بینایی است. مشکلاتی مانند دو بینی، تار بینی و یا کم سو شدن چشم‌ها به هر دلیل هم که به وقوع پیوسته باشند، باید مورد توجه قرار بگیرند؛ ولو که این مسئله ممکن است به دلیل یکی از انواع تومورها پس سری مغز باشد.

فراموشی کلمات و لنکت

همه ما می‌دانیم که سبک زندگی پر هیاهوی امروز، مجال چندانی برای تمرکز و جمع نگاه داشتن حواس به انسان نمی‌دهد؛ بنابراین منظور ما از فراموشی کلمات و اختلال در گفتار، الزاماً شکل عادی و روزمره آن نیست. اما اگر برای مدتی دچار اختلالات کلامی شده‌اید، لکنت به سراغ شما آمده و یا امور روزمره و روتین خود را فراموش می‌کنید، احتمال وجود تومور در قسمت گیجگاه سر می‌تواند مطرح شود و بهتر است که این علائم را با یک متخصص مغز و اعصاب چک کنید.

اختلالات رفتاری

برخی از افراد مبتلا به تومور مغزی ممکن است رفتارهای غیر طبیعی و بدون سابقه از خود بروز دهند که باعث تعجب اطرافیان و حتی خود شخص شود. این امر می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که یکی از آن‌ها، احتمال وجود تومور در قسمت پیشانی جمجمه و در داخل منطقه خلفی مغز است. از بین رفتن حس بویایی یا چشایی نیز در این زمره از علائم قرار دارد.

از کار افتادن بخشی از بدن

از آنجایی که مغز مرکز کنترل حرکات بدن نیز هست، از کار افتادن بخشی از بدن می‌تواند یک اختلال مغزی مهم به شمار بیاید که دلایل متعددی نیز می‌تواند داشته باشد. یکی از این دلایل، رشد پنهانی یک غده در قسمت ساقه مغز است که باید به طور دقیق مورد بررسی، معاینه و تشخیص قرار بگیرد.

عدم هماهنگی اعضای بدن

عدم تعادل در حرکت و عدم هماهنگی در اعضای بدن، می‌تواند از نشانه‌های وجود تومور مغزی در قسمت مخچه مغز باشد؛ چرا که هماهنگی اعضای بدن توسط این ناحیه از مغز انجام می‌گیرد.

علت به وجود آمدن تومور مغزی

مهمترین دلیل بروز شایعترین تومورهای مغزی چیزیست که در اختیار کسی نیست؛ ژنتیک! اما تئوری هایی مطرح هستند که نگرانی هایی در مورد استفاده از تلفن همراه و اشعه‌های محیطی را مطرح میکنند که هنوز با قطعیت به اثبات نرسیده اند اما منطقی است تا حد امکان از زیاده‌روی از استفاده از تلفن همراه و سایر ابزارهای الکترونیکی پرهیز شود و خصوصا شبها خاموش شده یا در فاصله بیش از یک متری سر قرار گیرند. به این ترتیب بهتر است مهمترین و شایعترین علائم خطر را بشناسیم تا بتوانیم به موقع برای بررسی و درمان تومور مغزی اقدام کنیم. از طرفی ترس و نگرانی به خاطر بروز هر علامتی هم مخل آرامش خواهد بود، خصوصا اگر با علامت شایعی مثل سردرد روبرو باشیم؛ پس باید اطلاعاتمان در مورد اهمیت این علائم بیشتر باشد تا با مواجهه با آنها به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنیم.

تشخیص تومور مغزی

تشخیص تومور مغزی روش های متفاوتی دارد اما با هر علامتی که بیمار به پزشک مراجعه کند، قدم اول گرفتن شرح حال کامل از وی و معاینه اوست. ظرایفی در پرسش‌های یک جراح مغز و اعصاب از بیمار دچار سردرد وجود دارد که از تجربه او منشا گرفته و شک به وجود ضایعه‌ای در مغز بیمار را برایش مطرح می‌کند. در مرحله بعد معاینه فیزیکی اهمیت پیدا میکند. معاینه بینایی، شنوایی، حرکت اندامها، حس اندامها و بسیاری موارد دیگر به پزشک معالج کمک میکند تا روش تشخیصی بعدی را انتخاب کند. این اقدام تشخیصی ممکن است انجام سی تی اسکن، ام آر آی، نوار عصب و عضله، نوار چشم، نوار گوش، سونوگرافی و خیلی موارد دیگر باشد که اولویت آنها با معاینه مشخص میگردد.

در نهایت پس از انجام بررسی ها، تشخیص نهایی وجود ضایعه‌ای در مغز مطرح میشود و تصویربرداری‌های تکمیلی برای تایید تشخیص انجام میگیرد.

انواع درجه بندی تومورهای مغزی

تومورهای مغزی انواع مختلفی دارند و هر یک از این انواع نیز دارای درجه بندی‌های متعددی هستند که در اینجا به آن اشاره خواهیم کرد. پس از تشخیص تومور مغزی در بدن بیمار، نخستین چیزی که باید مورد بررسی قرار بگیرد این است که این تومور در کدام‌یک از دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرد:

تومورهای مغزی اولیه

تومورهای مغزی اولیه، توده‌هایی هستند که در خود مغز و یا بافت‌های اطراف آن شروع به رشد می‌کنند و تقریباً تمامی آن‌ها بدون متاستاز تنها در فضای مغز رشد می‌کنند و در صورت جراحی موفق، خطر در آن‌ها تا حدود زیادی رفع خواهد شد. تومورهای اولیه مغز خود به دو دسته تومورهای گلیال و تومورهای غیر گلیال تقسیم می‌شوند که نوع گلیای در ساختمان اسکلتی و نگهدارنده مغز و نوع غیر گلیال در قسمت‌های بیرونی یا درونی بافت‌های اصلی مغز مانند عصب، رگ‌های خونی و غدد طبیعی مغز تشکیل می‌شوند. از انواع تومورهای اولیه می‌توان به تومورهای گلیوماس (شامل آستروسیتوم، اپندیموما، گلوبلاستوما ، الیگوستروکتومی و الیگودندرولیوم) ، تومورهای مننژیوم مغزی ، تومور مغزی عصب شنوایی یا آکوستیک نوروما ، مدولوبلاستوم ، آدنوم هیپوفیز و کرانیوفارنژیوم اشاره کرد.

تومورهای مغزی ثانویه (متاستاسیک)

تومورهای مغزی ثانویه یا متاستاز مغزی به تومورهایی گفته می‌شود که از بخش دیگری از بدن توسط سیستم گردش خون به مغز آورده شده و در آنجا رشد کرده باشند. این نوع تومورها به دلیل سرطانی بودن معمولاً فرآیند درمان سخت‌تری دارند و تشخیص ریشه آن‌ها نیز دشوارتر است. تومورهای مغزی ثانویه بسیار شایع‌تر از تومورها مغزی اولیه هستند و از نظر میزان خطر نیز، خطرات بیشتری را برای بدن به وجود می‌آورند. اغلب تومورهای مغزی ثانویه از سرطان‌های ریه، مغز استخوان، پوست، خون، کلون (روده بزرگ) ، سینه، لوسمی، کلیه و لنفوم ریشه می‌گیرند و بسته به ریشه این بیماری‌ها، فرآیند درمان‌ آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود.

البته فارغ از اولیه یا ثانویه بودن تومورهای مغزی، آنچه بیش از هر چیز احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان را افزایش می‌دهد، گرید یا سطح سرطان است که با توجه به سرعت و شیوه تکثیر، به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. تومورهای مغزی گرید یک

اگر پس از انجام آزمایشات تشخیصی تومور مغزی شما از نوع گرید یک تشخیص داده شد، می‌توانید آسوده خاطر باشید که کم‌خطرترین نوع تومور مغزی میهمان بدن شماست. این نوع تومورها سرعت رشد کمتری نسبت به دیگر تومورها دارند، جزو تومورهای سرطانی محسوب نمی‌شوند و متاستاز نمی‌کنند و البته به بافت‌های هم‌جوار خود نیز آسیبی وارد نخواهند کرد. این تومورها اگر در بخش قابل دسترسی از مغز قرار گرفته باشند، با یک جراحی باز مغز، قابل برداشت و با چند جلسه شیمی درمانی یا پرتو درمانی، قابل درمان خواهند بود.

2. تومورهای مغزی گرید دو

تومورهای مغزی گرید دو به آن دسته از تومورهایی گفته می‌شود که با وجود آن که سرطانی نیستند و مانند تومورهای گرید یک توانایی متاستاز و یا آسیب رساندن به بافت‌های هم‌جوار را ندارند، اما سرعت تکثیر سلولی آن‌ها نسبت به تومورهای گرید یک بیشتر بوده و در اغلب موارد نیز به شکلی نامنتظم شروع به رشد و تکثیر می‌کنند. از این رو اگر به موقع تشخیص داده نشوند، می‌‌توانند با رشد خود به بخش مربوطه از مغز آسیب وارد کرده و در صورت عدم درمان کامل، باعث ایجاد اختلالاتی در عملکرد مغز شوند و عوارضی را با خود به همراه داشته باشند.

3. تومورهای مغزی گرید سه

فرآیند درمان در تومورهای گرید سه کمی پیچیده‌تر است. این تومورها از نوع تومورهای سرطانی هستند که می‌توانند به بافت‌های هم‌جوار خود آسیب وارد کنند و یا حتی با ورود به جریان خون، به دیگر بخش‌های بدن متاستاز نمایند. از این رو زمان تشخیص در این نوع تومورها از اهمیت حیاتی برخوردار است و درمان آن ممکن است ترکیبی از درمان‌های دارویی (شیمی درمانی) ، پرتو درمانی و در صورت ضرورت عمل جراحی مغز باشد.

4. تومورهای مغزی گرید چهار

خطرناک‌ترین و مهلک‌ترین نوع تومورهای مغزی، تومورهای گرید چهار هستند که درمان‌هایی مانند عمل جراحی، شیمی درمانی و یا پرتو درمانی، می‌توانند تنها مانع از رشد زیاد آن‌ها شوند و در موارد نادری درمان کامل بدون بازگشت در آن‌ها اتفاق خواهد افتاد. البته که بیماران مبتلا به این نوع تومورهای مغزی نیز به کمک درمان‌های ذکر شده می‌‌توانند تا سال‌ها به زندگی خود ادامه دهند؛ اما احتمال آن که این بیماری پس از درمان پس از مدتی مجدداً به سراغ آن‌ها بیایید، تقریباً بسیار بالاست. تومورهای گرید چهار تومورهای سرطانی قابل متاستازی هستند که به بافت‌های هم‌جوار خود نیز می‌توانند آسیب وارد کنند و سرعت رشد و تکثیر آنان نیز نسبت به گرید سه بیشتر و شکل تکثیرشان نیز نامنتظم‌تر است.

انواع تومورهای مغزی

تومورهای مغزی را بر اساس محل رشد غده و نوع آن، با نام‌های علمی مختلفی دسته‌بندی می‌کنند که این دسته‌بندی‌ها به مطالعه بهتر ویژگی‌های رفتاری و روش‌های درمانی بیماری کمک خواهد کرد. پس از تشخیص عارضه در بدن بیمار و تشخیص گرید آن، احتمالاً نوع بیماری شما با استناد به نامی علمی از انواع تومور مغزی به شما معرفی می‌شود که غالباً شامل یکی از اسامی زیر است و با مطالعه انواع این بیماری می‌توانید آشنایی بهتری با نوع عارضه خود پیدا کنید.

گلیوما

گلیوما در حقیقت به یک تومور خاص اشاره نمی‌کند و شامل یه نوع تومور الیگودندرو، آپاندیموما و یا آستروسیتوما است که هر سه آن‌ها در سلول‌های گلیال مغز رشد می‌کنند و معمولاً هم سرعت رشد و تکثیرشان نسبتاً بالا است.

الیگودندرو

نخستین نوع از تومورهای گلیوما الیگودرندرو است که در قسمت الیگودندروسیت مغز رشد می‌کند و با وجود آن که نسبت به دو تومور گلیومای نام برده دیگر سرعت رشد کمتری دارد، اما به دلیل نفوذ به بافت‌های داخلی اجزای مغز، معمولاً تنها با جراحی مغز درمان نخواهد شد و پیش یا پس از جراحی نیاز به چند مرحله شیمی درمانی یا پرتو درمانی خواهد داشت. گرید این نوع تومور معمولاً دو و یا سه است.

آستروسیتوما

دومین نوع از تومورهای گلیوما آستروسیتوما است که در قسمت آستروسیت مغز تشکیل می‌شود و علاوه بر سرعت رشد و تکثیر بالا، توانایی نفوذ به بافت‌های مغز را نیز داشته و یکی از انواع خطرناک تومور مغزی به شمار می‌آید. گرید این تومور می‌تواند از یک تا چهار باشد و بسته به گرید آن، میزان خطرش معین خواهد شد.

اپاندیموما

سومین نوع تومورهای گلیوما تومور آپاندیموما است که در لخش آپندیمال مغز تشکیل می‌شود و به دلیل گسترش سلول‌های ناهنجار این تومور در مایع مغزی و نخاعی ، ممکن است سبب هیدروسفالی شود؛ اما بر خلاف انواع دیگر تومورهای گلیوما، تومورهای آپاندیموما توانایی آسیب به بافت‌های دیگر مغز را ندارند.

مدولوبلاستوما

تومور مغزی مدولوبلاستوما در قسمت نورواکتودرمال مغز رشد می‌کند و از آنجایی که اغلب این تومورها گرید نوع ۴ هستند، امکان رشد و تکثیر آن‌ها در تمام سیستم عصبی وجود دارد. اغلب این تومور در کودکان رواج دارد و اگر چنانچه به موقع تشخیص داده شود، امکان درمان آن نیز وجود خواهد داشت.

مننژیوم

تومورهای مغزی ممنژیوم غالباً گرید یک و دو هستند و به عنوان غده سرطانی شناخته نمی‌شوند. این تومورها در قسمت مننژ مغز تشکیل می‌شوند و اغلب موارد با جراحی درمان خواهند شد.

شوانوما (نورینوما)

نورینوما یا شوانوم مغزی در قسمت شوان مغز تشکیل می‌شوند و جزو تومور خوش خیم مغزی هستند. رشد این غدد به دلیل نزدیکی به سیستم اعصاب و شنوایی مغز، ممکن است سبب ایجاد اختلالاتی در زمینه شنوایی فرد و یا سیستم عصبی فرد شوند و به همین جهت، در صورت شناسایی باید هر چه سریع‌تر مورد جراحی و یا درمان‌های دیگر قرار بگیرند.

گانگلیوگلیوما

اگر تومور مغزی در سلول‌های گلیال و نخاع به طور هم‌زمان رشد کرده باشند، به آن تومور گانگلیوگلیوما گفته می‌شود که به صورت نادر در بزرگسالان شناسایی شده و گرید این تومور نیز در اغلب موارد یک یا دو بوده که با جراحی قابل درمان است.

کوردوما

یکی دیگر از انواع نادر تومور مغزی، تومور کوردوما است که محل رشد آن قسمت خارجی ستون فقرات و یا ناحیه بیرونی جمجمه سر است. این نوع تومور غالباً از نوع خوش خیم است و به دیگر قسمت‌های بدن منتقل نمی‌شود. از طرفی به دلیل بیرون ماندن از فضای مغز و کانال نخاعی، تاثیر مستقیم نیز بر روی عملکرد آن‌ها نخواهد داشت. اما همین تومور اگر برداشته و درمان نشود، می‌تواند باعث ایجاد فشار بر جمجمه و نخاع شده و عوارضی را برای سیستم عصبی بدن به همراه داشته باشد.

کرنیوفارنژیوما

از جمله تومورهای خوش خیم با گرید یک یا دو می‌توان به تومور مغزی کرنیوفارنژیوما اشاره کرد که در ناحیه فوقانی غده هیپوفیز یعنی در قسمت زیر مغز تشکیل می‌شود و در اغلب بیماران باعث ایجاد اختلالات هورمونی می‌شود. همچنین رشد بیش از حد این تومور می‌تواند سبب ایجاد اختلال در بینایی فرد شود. چالش اصلی تومور کرنیوفارنژیوما این است که جراحی آن نیز با ریسک از دست دادن بینایی همراه است و انتخاب اینکه عمل انجام بگیرد یا خیر، با فرد بیمار خواهد بود.

تومورهای هیپوفیز

غده هیپوفیز یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین غدد درون ریز بدن است که در قسمت تحتانی مغز قرار گرفته و عملکرد بسیاری از اندام‌های بدن و همینطور غدد دیگر را تحت تاثیر عملکرد خود قرار می‌دهد. تومور هیپوفیز خود انواع مختلفی دارد که در مطلبی جدا باید به آن پرداخته شود؛ اما اغلب این تومورها از نوع خوش خیم بوده و با عمل جراحی تومور هیپوفیز می‌توانند تا حدود زیادی درمان شوند.

لنفوم غیر هوچکینی

یکی از انواع بدخیم تومور در بدن، تومورهای مربوط به سلول‌های لنفوسیت است و این تومور الزاماً یک تومور مغزی محسوب نمی‌شود؛ اما به دلیل آن که محل رشد و تکثیر لنفوم غیر هوچکینی در مایع نخاعی مغز و اعصاب است، این تومورها را نیز در فهرست تومورهای مغزی دسته بندی می‌کنند. افراد مبتلا به این عارضه با مشکلات عدیده‌ای در بخش سیستم ایمنی بدن و همینطور شبکه اعصاب روبرو خواهند بود و درمان این بیماری نیز به دلیل بدخیم بودن کار دشواری به شمار می‌آید.

درمان تومور های مغزی

برخلاف گذشته که بعضی از تومورهای مغزی جراحی نمیشدند و با فواصل زمانی مشخص ام آر آی انجام میشد، در حال حاضر یکی از مهمترین فاکتورها در کنترل بیماری افراد مبتلا به تومور جراحی تومور مغزی و برداشتن حداکثر میزان ممکن از ضایعه است، چه تومور مغزی خوش‌خیم باشد و چه تومور بدخیم مغزی. تنها در موارد نادری که توموری احتمالا خوش خیم با سایز کوچک وجود داشته باشد ویا اینکه بیهوشی بیمار از نظر مشکلات دیگر پزشکی بسیار خطرناک باشد این گزینه وجود دارد که برای جراحی صبر کرد و تومور را مدتی تحت نظر گرفت.

درمانهای غیر جراحی تومور مغزی

گاهی امکان خارج کردن کامل یک تومور وجود ندارد، گاهی تومور عود میکند و گاهی تومور بدخیم است؛ در تمام این موارد لازم است غیر از جراحی درمان دیگری هم انجام شود. در اکثر تومورهای خوش خیم مغزی میتوان بدون درمان دیگر فقط بیمار را تحت نظر گرفت و برعکس در مورد تومورهای بدخیم، حتما لازم است درمانهای تکمیلی انجام شوند.

شایعترین درمان تکمیلی رادیوتراپی یا پرتودرمانی است. در این درمان در واقع اشعه ایکس به سمت محدوده تومور تابانیده میشود تا از تکثیر غیر طبیعی سلولها جلوگیری کند و سلولهای معیوب را از بین ببرد. در مورد تومورهای بدخیم، بدون این درمان عود ضایعه به زودی اتفاق می‌افتد.

جراحی تومور مغزی

طبیعتا انجام جراحی و برداشتن تومور با انواع خطرات همراه است جراح مغز و اعصاب همواره خطر و فایده عمل را در نظر گرفته و بعد درمان جراحی را به شما پیشنهاد میدهد. در زمان عمل، هر قدر حجم بیشتری از تومور برداشته شود کمک بیشتری به بیمار شده مشروط به اینکه تلاش برای عدم آسیب بافت طبیعی مغز را در نظر داشته باشیم و به این دلیل گاهی لازم است مقداری از تومور برای حفظ عملکرد طبیعی مغز برداشته نشود و چیزی که در این میان تعیین کننده است مهارت و تجربه بهترین جراح تومور مغزی در زمان جراحی است تا خطر عوارض را به حداقل برساند گرچه هرگز این خطر به صفر نمی رسد.

تومور مغزی در دوران حاملگی و شیردهی

بارداری دورانی حساس و متفاوت از زندگی یک خانم است که حفظ سلامت جنین خود را وظیفه دانسته و از جان برای آن مایه میگذارد. اما این دوران از جهاتی در مورد تومورهای مغزی مهم و پیچیده‌تر میشود: برخی تومورهای مغزی مثل مننژیوم و آدنوم هیپوفیز اگر قبل از بارداری تشخیص داده نشوند گاهی در این دوران رشد سریع پیدا کرده و خود را نشان میدهند؛ از طرفی انجام بعضی تصویربرداری‌های مغزی مثل سی تی اسکن در این دوران برای جنین خطرناک است و از سوی دیگر در دوران بارداری محدودیت قابل توجهی برای تجویز داروها وجود دارد. تمام این موارد تشخیص و درمان تومورهای مغزی را در دوران حاملگی سخت و دشوار میکند. در دوران شیردهی گرچه مشکلات مربوط به تصویربرداری وجود ندارند اما همچنان محدودیتهایی برای استفاده از برخی داروها دست پزشکان را در درمان این مادران می‌بندد.
اداره بیماران تومور مغزی در دوران بارداری آنقدر پیچیده است که در این نوشتار نمی گنجد و تنها میتوان چند نکته را در این باب ذکر کرد:
۱. اگر به دلیل ابتلا به تومور مغزی تحت درمان و کنترل هستید برای بارداری حتما با جراح مغز و اعصاب خود مشورت کنید زیرا ممکن است عوض کردن داروها، انجام تصویربرداری جدید و مراقبتهای خاص در دوران بارداری را برایتان ضروری بداند.
۲. هر گونه علامت عصبی را در دوران بارداری جدی بگیرید خصوصا اگر ماهیت پیشرونده و بدتر شونده دارد و آن را به حساب تغییرات بدن در این دوران نگذارید؛ این علائم به تفصیل در بالا توضیح داده شده‌اند و ضمن مراجعه به پزشک و بیان علائم، او را از حاملگی خود مطلع سازید.
۳. اگر پزشک شما با توجه به علائم شما انجام بررسی‌هایی را به صلاح دانست در انجام آنها تردید نکنید؛ قطعا پزشکتان با اطلاع از خطرات و محدودیتهای دوران بارداری این بررسی‌ها را درخواست میکند و مطمئنا تا جای ممکن از انواعی از اقدامات تشخیصی استفاده میکند که برای جنین بی‌خطر باشد یا تا جای امکان کمترین تهدید را ایجاد نماید.
۴. برای شروع هر نوع دارویی خصوصا داروهای ضدتشنج، پزشک را از بارداری خود مطلع کنید.
۵. گاهی لازم است در دوران بارداری عمل جراحی تومور مغزی صورت گیرد؛ این کار گرچه بی خطر نیست اما اگر صبر تا پایان بارداری تهدیدی برای سلامتی شما باشد باید انجام شود و قطعا تلاش تمام برای حفظ سلامت مادر و جنین در زمان جراحی و بعد از آن توسط جراح و متخصص بیهوشی بکار گرفته خواهد شد.

من تومور مغزی دارم! چه کنم؟!

قطعا شنیدن اینکه خود فرد یا یکی از عزیزانش دچار تومور مغزی شده برای او و خانواده استرس بزرگی خواهد بود و سبب اضطراب، سوالات متعدد و نگرانی از آینده خواهد شد. پس به این چند نکته توجه کنید:
۱. ابتلا به تومور مغزی مثل بسیاری تومورهای دیگر بدن به معنی پایان زندگی نیست و امروزه برای بسیاری از تومورهای مغزی درمانهای خوبی وجود دارد و تا وقتی جراحی تومور مغزی صورت نگرفته و نمونه پاتولوژی ارسال نشده نمیتوان با قطعیت در مورد وجود تومور و خوش خیمی یا بدخیمی آن نظر داد.
۲. گرچه جراحی مغز و تومور مغزی خطراتی را با خود دارد اما در حال حاضر با تکنولوژی‌های جدید این خطرات به حداقل ممکن رسیده و درصد زیادی از بیماران با عمل جراحی موفق و حال خوب از بیمارستان ترخیص میشوند و تجربه ثابت کرده که روحیه خوب، توکل به خدا و آرامش پیش از عمل سبب تسهیل روند درمان و به حداقل رسیدن عوارض میگردد.
۳. شما برای تصمیم گیری در مورد درمان بیماری خود باید بررسی کنید و بهترین جراح مغز و اعصاب و یا به عبارتی بهترین جراح تومور مغزی که در دسترستان هست را بیابید.‌برای اینکار از دوستان و آشنایان پرس و جو کنید، نگاهی به اطلاعات موجود در اینترنت و سایتها بیندازید و به ملاقات پزشکانی که به شما معرفی شدند بروید. فراموش نکنید که ممکن است صداقت کامل در هیچ کدام از این روشهای بررسی وجود نداشته باشد و ممکن است نه در اینترنت و نه در صحبت اطرافیان به بهترین گزینه خود نرسید. شاید در سایتها حقیقتی نمایش داده نشود، شاید بیماری که از دوستان شما بوده و عمل موفق یا ناموفق داشته مورد خاصی بوده و داستان متفاوتی با شما داشته باشد؛ برای انتخاب درست باید تمامی این موارد و شنیده‌ها و خوانده ها را کنار هم گذاشت و در نهایت در گفتگوی حضوری با پزشک، باید حس آرامش و اطمینان کافی برای سپردن درمان به او در شما ایجاد گردد تا به روند درمانی ایمان داشته باشید. مکالمه با پزشک و شنیدن آنچه به عنوان برنامه درمانی در نظر دارد احتمالا مهمترین فاکتور خواهد بود چرا که از این به بعد شما باید ارتباط نزدیکی با او داشته باشید و او باید آرامش بخش و نجات دهنده شما باشد.
۴. حتی در مورد بدخیم ترین تومورهای مغزی هم مواردی بوده که بهبودی کامل بدست آمده است؛ پس هرگز امید خود را از دست ندهید و پیگیری دقیق و منظم در روند درمانی را پشت گوش نیاندازید.

جمع بندی و نتیجه گیری

تومور مغزی یکی از عارضه‌های مهم و خطرناکی است که بسیاری از مردم مبتلا به آن، به دلیل عدم آشنایی کافی با بیماری خود، روحیه مبارزه خود را از دست می‌دهند. در این مقاله سعی کردیم شما را با انواع تومورهای مغزی آشنا کنیم و تعریف ساده و روشنی از آن به شما ارائه دهیم تا با افزایش اطلاعات خود در این حوزه، آگاهی بیشتری نسبت به بیماری خود یا فرد نزدیک به خود به دست آورید و بدانید که اغلب تومورهای مغزی با روش‌های درمانی مدرن قابل درمان هستند. تکنولوژی روز به کمک جراحان و پزشکان متخصص مغز و اعصاب آمده و داروهای خاص برای شیمی درمانی و روش‌های موثرتر برای پرتو درمانی، روز به روز احتمال درمان بیماران مبتلا به انواع تومور مغزی را افزایش می‌دهد. بنابراین پس از تشخیص به موقع و اقدام سریع به درمان، می‌‌توانید با تمام وجود به درمان کامل و بازیابی سلامتی امیدوار باشید.