گردن درد این روزها یکی از بیماری‌های شایع مزمن در بین افراد است. از آنجایی که استفاده از گوشی‌های تلفن همراه و لپ‌تاپ بیش‌ازاندازه شده، جراح مغز و اعصاب تهران و والدین نگران آسیب‌هایی به گردن در کودکان و نوجوانان هستند. درهرحال دردهای گردنی می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد که یکی از آن‌ها، تنگی کانال نخاعی گردنی است. این اصطلاح به طیف وسیعی از علائم اشاره دارد که در ادامه قصد داریم با خود بیماری و علائم آن بیشتر آشنا شوید. پس از آن علل به وجود آورنده بیماری و راه‌های درمان را نیز با شما به اشتراک می‌گذاریم.
تنگی کانال نخاعی گردنی چیست؟
تا به حال با خود فکر کرده‌اید که چرا به ستون فقرات ستون مهره نیز گفته می‌شود؟ دلیل کاملاً مشخص است ستون فقرات ما از استخوان‌هایی تشکیل‌شده که بسیار شبیه مهره (پیچ و مهره) هستند. این مهره‌ها روی‌هم قرار می‌گیرند و نخاع و اعصاب مرتبط با آن از فضای بین مهره‌ها به مغز می‌رسد. تنگی نخاع گردنی اصطلاحی برای تنگی کانال نخاعی است که در هفت مهر ابتدایی ستون فقرات اتفاق می‌افتد. هنگامی‌که این اتفاق می‌افتد امکان دارد که به نخاع و اعصاب فشار وارد شود.
برخی افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در مراحل اولیه هیچ علائمی نداشته باشند. برخی دیگر با علائمی شامل درد، سوزن شدن، گزگز، بی‌حسی، ضعف عضلانی، سفتی گردن و حتی عدم توانایی در تکان دادن دست‌ها و بازوها به پزشک مراجعه می‌کنند. به خاطر داشته باشید افرادی که به تنگی کانال نخاعی گردنی مبتلا شده‌اند و علائمی ندارند، ممکن است در صورت بروز یک حادثه مثل تصادف یا وارد آمدن ضربه ناگهانی به گردن، با علائم شدید مواجه شوند.
علائم تنگی کانال نخاعی گردن
زمانی که فضای خالی بین ستون مهره در حال از بین رفتن و تنگی کانال در حال شکل‌گیری است، علائم با یکدیگر متفاوت خواهد بود. علائم بسته به محل تنگی کانال و عصبی که تحت‌فشار قرارگرفته نیز باعث ایجاد علائم متفاوت می‌شود. علائم رایج در بین اغلب بیماران به شرح زیر است:
- احساس درد در ناحیه بازو یا دست
- بی‌اختیاری بر کنترل روده یا مثانه
- عدم تعادل در هنگام راه رفتن یا ایستادن
- احساس درد در ناحیه گردن
- احساس درد در ناحیه شانه
- عدم توانایی در هماهنگ کردن دست‌ها در زمان انجام کاری به‌خصوص
- ضعف در بازوها یا پاها
- احساس سوزن شدن یا گزگز در دست، بازوها یا ساق پا
تنگی در کانال گردنی موارد زیر را نیز به وجود می‌آورد:
در حالت کلی تنگی در ۷ مهره اول ستون فقرات موارد زیر را می‌تواند به وجود آورد:
- فشار به اعصاب نخاعی که باعث بروز درد در بازوها می‌شود. (رادیکولوپاتی)
- فشار به نخاع که باعث ایجاد عدم تعادل و مشکل در ارگان‌های دیگر بدن خواهد شد. (میلوپاتی)
رادیکولوپاتی
نخاع دقیقاً در مرکز ستون فقرات قرار دارد و اعصابی که از نخاع به اندام‌های بدن می‌روند از شیارهایی مابین مهره‌ها خارج می‌شوند. درصورتی‌که تنگی کانال در بخش‌هایی از ستون مهره اتفاق بیفتد که محل انشعاب این اعصاب از نخاع هستند، رادیکولوپاتی اتفاق می‌افتد. علائم آن شامل بی‌حسی و موارد این‌چنینی است که به آن اشاره کردیم.
میلوپاتی
فشردگی نخاع در اثر تنگی کانال منجر به میلوپاتی می‌شود. در برخی مواد این عارضه برگشت‌ناپذیر است و باعث ایجاد ضعف و از دست دادن حجم عضلانی در عضلات دست، بازو و گاهی اوقات پاها می‌شود. مشکلات تعادلی و بی‌اختیاری روده و مثانه، نشانه‌هایی از فشار وارده به نخاع است.
علت ایجاد تنگی کانال نخاعی گردن
علل تنگی نخاعی در ناحیه گردن دلایل گوناگونی دارد برخی از آن‌ها اکتسابی و برخی از زمان تولد با ما همراه هستند. بخشی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری به شرح زیر است:
علل مادرزادی
برخی افراد به دلایل نامشخص با کانال کوچک با فضای خالی کم متولد می‌شوند. مشکل این افراد مادرزادی است و به‌محض مطلع شدن از این موضوع باید مراقبت از گردن و کمر خود را شروع کنند؛ چراکه این افراد بیشتر در معرض ابتلا به تنگی کانال نخاعی گردنی هستند.
رشد بیش‌ازحد استخوان‌ها
از دلایل دیگر تنگی کانال نخاعی گردنی می‌توان به رشد بیش‌ازحد استخوان‌ها اشاره کرد. ساییدگی مهره‌های گردنی روی یکدیگر یا آسیب ناشی از استئوآرتریت باعث ایجاد خارهای استخوانی می‌شود. این خارهای استخوانی یکی از عوامل تنگ شدن کانال هستند. البته در برخی از بزرگسالان عارضه‌ای وجود دارد که به آن بیماری پاژه می‌گویند. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند با رشد بیش‌ازاندازه استخوان مواجه خواهند شد.
فتق یا بیرون‌زدگی دیسک
دیسک‌ها بالشتک‌های نرمی هستند که از سایش مهره‌های روی یکدیگر جلوگیری می‌کنند. با افزایش سن و قرار دادن مداوم گردن در حالت نامناسب این بالشتک‌ها خشک می‌شوند و دیگر ضربه‌گیرهای خوبی نیستند. با فتق دیسک گردن ممکن است فشاری روی نخاع یا اعصاب منشعب شده از آن وارد شود. این فشار‌ها نیز یکی از دلایل تنگی کانال نخاعی گردنی است.
رباط‌های ضخیم
رباط‌ها طناب‌هایی محکم هستند که به نگه‌داشتن استخوان‌های ستون فقرات کمک می‌کنند. به‌مرورزمان و افزایش سن این، رباط‌ها سفت و ضخیم می‌شوند. با ضخیم شدن رباط‌ها ممکن است به نخاع و اعصاب فشاری مضاعف وارد شود.
تومورها
رشد غیرطبیعی سلول‌ها می‌تواند در داخل نخاع، در غشایی که نخاع را می‌پوشاند یا در فضای بین نخاع و مهره‌ها به وجود آید. با رشد تومور فضای کافی برای نخاع باقی نمی‌ماند و فرد به تنگی کانال نخاعی گردنی نیز مبتلا خواهد شد. این مورد با CT و MRI مشخص می‌شود.
آسیب به ستون فقرات
ضربه‌های ناگهانی مثل آسیب‌های ناشی از تصادف‌های رانندگی یا آسیب‌های ورزشی که منجر به دررفتگی یا شکستگی یک یا چند مهره شود یکی از عوامل تنگی نخاعی است. تمام تلاش تیم پزشکی در حوادث این‌چنینی کنترل آسیب به نخاع و کاهش فشار از روی آن است. در برخی موارد که در صورت آسیب به مهره‌ها نخاع آسیبی نمی‌بیند، التهاب مهره‌ها می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی گردنی شود.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مشخصی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد، اما برخی پزشکان عقیده دارند که سیگار کشیدن، انجام کارهای مداوم و تکراری که به گردن فشار وارد می‌کند و نرمی استخوان ناشی از قرارگیری در محیط‌های شیمیایی و آلوده‌کننده از عوامل محیطی این بیماری هستند.
تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن
زمانی که فرد با علائم گفته‌شده به جراح ستون فقرات تهران مراجعه می‌کند، پزشک با پرسش‌هایی در مورد وضعیت زندگی، کار و سابقه پزشکی معاینات بالینی فرد را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. اگر پزشک به تنگی کانال نخاعی گردنی مشکوک شود، ممکن است آزمایش‌های زیر را برای فرد تجویز کند.
عکس‌برداری با اشعه ایکس
این عکس‌برداری‌ها شکل کلی ستون مهره و احیای تغییر شکل یا محل قرارگیری مهره‌ها را نشان می‌دهد. با استفاده از این عکس‌برداری پزشک به شناخت اولیه از بروز تنگی کانال نخاعی دست پیدا می‌کند.
MRI
با این روش عوامل ایجادکننده تنگی کانال مثل تومور یا رباط‌ها را شناسایی می‌کند و محل دقیق تنگی کانال مشخص می‌شود. MRI روشی تائید شده برای شناسایی این بیماری و عوامل به وجود آورنده آن است.
سی‌تی‌اسکن
این روش نیز عکس سه‌بعدی از ستون فقرات را نشان می‌دهد با این تفاوت که با تزریق مواد رنگی در این روش احتمال بروز آسیب به بافت نرم بدن مثل دیسک‌ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
درمان تنگش کانال نخاعی گردنی
تقریباً تنگی کانال نخاعی گردنی در مراحل اولیه به‌صورت محافظه‌کاران مورد درمان قرار می‌گیرد. این روش‌ها به شرح زیر است.
درمان‌های دارویی
پس از تشخیص عوامل به وجود آورنده بیماری پزشک با روش دارویی سعی در کاهش عوامل و علائم تنگی کانال می‌کند. به‌صورت مثال درصورتی‌که بیماری ناشی از آرتریت یا التهاب باشد، از داروهای کاهش التهاب استفاده می‌شود. علاوه بر آن داروهای مسکن نیز برای کاهش درد تجویز می‌شود. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن و داروهای مسکن شامل پاراستامول و کدئین است.
برخی داروهای ضدافسردگی مثل آمی تریپتیلین می‌تواند به کاهش دردهای مزمن کمک شایانی بکند. همچنین داروهای دیگر که به شرح زیر است:
- داروهای شل کننده عضلات: در برخی از بیماران سفتی عضلات بدن و گردن درد و فشار را بیشتر می‌کند که با داروهای شل کننده عضلات آن را کنترل می‌کنند.
- داروهای ضد تشنج: از این داروها برای کاهش درد ناشی از فشار به اعصاب استفاده می‌کنند.
- کورتیکواستروئید: پزشک ممکن است این دارو را در منطقه پشت گردن شما به هدف کاهش التهاب تزریق کند.
درمان‌های فیزیکی
درمان‌های غیر دارویی غیرتهاجمی دیگری نیز برای درمان یا رفع تنگی کانال نخاعی گردنی وجود دارد. این درمان‌ها شامل فیزیوتراپی، کایروپراکتیک، طب سوزنی و استئوپاتی است. درروش فیزیوتراپی ممکن است از مواردی مثل استفاده از گرما یا کیسه یخ، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و ماساژ استفاده شود.
جراحی تنگی کانال نخاعی گردن
در شرایطی که هیچ‌کدام از موارد گفته‌شده برای درمان کارآمد نباشد، پزشک ممکن است برای حفظ سلامت فرد، تصمیم به عمل جراحی بگیرد. انواع مختلفی از عمل جراحی برای کاهش فشار بر نخاع و اعصاب آن وجود دارد. این عمل‌ها شامل موارد زیر است:
- رفع فشار فیوژن قدامی‌گردن (Anterior cervical decompression and fusion)
- قرار دادن دیسک مصنوعی یا آرتروپلاستی گردن (Cervical arthroplasty, artificial disc insertion)
- لامینکتومی‌گردن (Cervical laminectomy)
- فورامینوتومی‌گردن (Keyhole foraminotomy)
- رفع فشار و فیوژن خلفی گردن (Posterior cervical decompression and fusion)
جمع بندی و نتیجه گیری
گردن درد، عوامل و علل گوناگونی دارد. یکی از عوامل ایجادکننده درد در این ناحیه، تنگی کانال نخاعی گردنی است. در این مقاله به علائم، علل به وجود آورنده، روش تشخیص و درمان این بیماری اشاره کردیم. ستون فقرات و گردن یکی از مهم‌ترین عضوهای بدن هستند؛ بهتر است در تمامی فعالیت‌های روزانه مراقب این اعضا حیاتی باشیم تا به دردهای گردنی دچار نشویم.