سرخوردگی مهره کمر یا اسپوندیلولیستزیس یکی از اختلالات شایع ستون فقرات است که در آن یکی از مهره های کمر از موقعیت طبیعی خود خارج شده و بر روی مهره پایینی سر می‌خورد. این عارضه می‌تواند باعث بروز دردهای شدید در ناحیه کمر، بی‌حسی، ضعف عضلانی و حتی اختلال در عملکرد حرکتی فرد شود. علائم سرخوردگی مهره کمر بسته به شدت جابه‌جایی مهره و فشار وارد بر اعصاب نخاعی می‌تواند متفاوت باشد، اما در بیشتر موارد شامل درد موضعی در کمر و باسن، تیرکشیدن درد به پاها و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات است. این مقاله به بررسی کامل علائم سرخوردگی مهره کمر و اهمیت تشخیص به موقع آن می‌پردازد، تا افراد بتوانند با آگاهی از این وضعیت، سریع‌تر به درمان‌های مؤثر و بهبودی دست یابند.
سرخوردگی مهره کمر چیست ؟
سرخوردگی مهره کمر، که به نام اسپوندیلولیستزیس شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن یکی از مهره های ستون فقرات از محل طبیعی خود جابه‌جا شده و روی مهره زیرین سر می‌خورد. این جابه‌جایی ممکن است در هر بخش از ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ناحیه کمر (مهره‌های کمری) مشاهده می‌شود. سرخوردگی مهره کمر می‌تواند به دلایل مختلفی مانند آسیب های ناشی از ضربه، فرسایش ناشی از کهولت سن، نقص‌های مادرزادی یا فشار مداوم بر ستون فقرات ایجاد شود.
علائم شایع سرخوردگی مهره کمر چیست ؟
علائم شایع سرخوردگی مهره کمر بسته به شدت جابه‌جایی مهره و میزان فشاری که به اعصاب وارد می‌شود، متنوع است. یکی از شایع ترین علائم این عارضه،درد مداوم در ناحیه کمر است که معمولاً هنگام خم شدن، بلند شدن یا ایستادن طولانی مدت تشدید می‌شود. این درد می‌تواند به باسن و ران‌ها نیز کشیده شود. تیرکشیدن درد به پاها یکی دیگر از علائم رایج است که معمولاً به دلیل فشردگی عصب سیاتیک رخ می‌دهد و می‌تواند باعث احساس بی‌حسی یا سوزش در پاها شود.
افرادی که دچار سرخوردگی مهره کمر می‌شوند، ممکن است ضعف عضلانی را تجربه کنند، که این ضعف می‌تواند حرکت روزانه و انجام فعالیت‌های فیزیکی را دشوار کند. کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات و احساس سفتی نیز از علائم دیگر این وضعیت هستند که معمولاً در حرکت دادن بدن، به‌ویژه در هنگام خم شدن یا چرخش، محدودیت ایجاد می‌کنند.
در موارد شدیدتر، علائم ممکن است شامل مشکلات تعادلی و حتی از دست دادن کنترل مثانه یا روده باشد که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
علائم عصبی ناشی از سرخوردگی مهره کمر
علائم عصبی ناشی از سرخوردگی مهره کمر اغلب به دلیل فشار بر اعصاب نخاعی یا ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شوند. یکی از شایع ترین این علائم بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در ناحیه کمر، باسن و پاها است که به دلیل فشردگی عصب سیاتیک رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد حس سوزش یا ضعف در پاها شود که می‌تواند توانایی حرکت را مختل کرده و حتی باعث اختلال در راه رفتن شود.
فشردگی اعصاب می‌تواند به ضعف عضلانی منجر شود که معمولاً در پاها و به ویژه در عضلاتی که مسئول حرکت و استحکام هستند مشاهده می‌شود. این ضعف ممکن است به تدریج افزایش یابد و بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره مانند بالا رفتن از پله‌ها یا بلند شدن از صندلی دچار مشکل شود. در موارد شدیدتر، علائم عصبی شامل کاهش یا از دست دادن کنترل مثانه یا روده می‌شود
علائم حاد و مزمن سرخوردگی مهره کمر
علائم حاد و مزمن سرخوردگی مهره کمر به شدت جا به جایی مهره و میزان فشار وارد بر اعصاب و بافت‌های اطراف بستگی دارد. در موارد حاد، علائم معمولاً به طور ناگهانی و شدید ظاهر می‌شوند. یکی از شایع‌ترین علائم حاد، درد شدید و ناگهانی در ناحیه کمر است که می‌تواند به پاها تیر بکشد و باعث محدودیت حرکتی فوری شود. این درد معمولاً با فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن تشدید می‌شود. در برخی موارد، بیمار ممکن است دچار ضعف عضلانی شدید یا بی‌حسی فوری در پاها شود که نشان‌دهنده فشار شدید بر اعصاب نخاعی است.
در مقابل، علائم مزمن معمولاً به تدریج و در طول زمان بروز می‌کنند و شامل درد مداوم و مزمن در ناحیه کمر می‌شوند که ممکن است به باسن و پاها نیز منتشر شود. این درد اغلب به مرور زمان بدتر می‌شود و با فعالیت‌های روزمره مانند نشستن طولانی‌مدت یا پیاده‌روی تشدید می‌شود. همچنین، سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات از دیگر علائم مزمن است که می‌تواند منجر به محدودیت در حرکت و انجام فعالیت‌های فیزیکی شود.
علائم اورژانس سرخوردگی مهره کمر
علائم اورژانسی سرخوردگی مهره کمر معمولاً نشان دهنده آسیب جدی به اعصاب نخاعی یا ریشه‌های عصبی هستند و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارند. یکی از مهم‌ترین این علائم از دست دادن کنترل مثانه یا روده است که به عنوان یک نشانه هشداردهنده محسوب می‌شود. این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده فشردگی شدید اعصاب نخاعی در ناحیه کمر باشد که اگر به سرعت درمان نشود، ممکن است منجر به آسیب دائمی شود.
دیگر علامت اورژانسی شامل ضعف شدید یا فلج ناگهانی در پاها است که باعث می‌شود بیمار نتواند به‌طور طبیعی حرکت کند یا حتی روی پاهای خود بایستد. این ضعف شدید معمولاً به دلیل فشار زیاد روی عصب سیاتیک یا دیگر اعصاب نخاعی است. درد غیرقابل تحمل و ناگهانی که با هیچ درمانی بهبود نمی‌یابد نیز از دیگر علائم اورژانسی است. این درد می‌تواند به‌سرعت بدتر شود و باعث محدودیت شدید در حرکت و فعالیت‌های روزانه شود.
چگونه سرخوردگی مهره کمر تشخیص داده می‌شود ؟
تشخیص سرخوردگی مهره کمر یا اسپوندیلولیستزیس یک فرآیند چند مرحله‌ای است که با معاینه بالینی و استفاده از روش‌های تصویربرداری دقیق انجام می‌شود. در ابتدا، بهترین جراح مغز و اعصاب از بیمار در مورد تاریخچه علائم، از جمله درد کمر، ضعف عضلانی و مشکلات عصبی مانند بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها، پرس‌وجو می‌کند. سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌شود که شامل ارزیابی حرکت ستون فقرات، میزان انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات است. همچنین پزشک ممکن است با بررسی رفلکس‌ها و عملکرد عصبی به دنبال هرگونه نقص در عملکرد عصب‌ها باشد.
برای تأیید تشخیص و تعیین میزان دقیق سرخوردگی مهره، از تصویربرداری پزشکیاستفاده می‌شود. اشعه ایکس اولین قدم در تصویربرداری است که می‌تواند جابه‌جایی مهره را به وضوح نشان دهد و به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که کدام مهره‌ها درگیر هستند. در موارد پیچیده تر یا زمانی که نیاز به بررسی دقیق‌تری از بافت‌های نرم و اعصاب باشد، از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌شود. MRI تصاویر دقیقی از نخاع، دیسک‌های بین مهره‌ای و اعصاب نخاعی ارائه می‌دهد و می‌تواند نشان دهد که آیا فشردگی عصب‌ها یا دیگر مشکلات مرتبط با سرخوردگی مهره وجود دارد یا خیر.
در برخی موارد، سی تی اسکن نیز ممکن است برای بررسی جزئیات بیشتر استخوان‌ها و ساختارهای ستون فقرات استفاده شود. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا شدت جابه‌جایی و تأثیر آن بر روی ساختارهای اطراف را بهتر درک کنند. تشخیص زودهنگام و دقیق سرخوردگی مهره کمر از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا می‌تواند به انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض بلندمدت کمک کند.
