تشخیص تومور مغزی در کودکان
اگر جراح تومور مغزی به تومور مغزی در کودک مشکوک باشد، آزمایشهایی انجام میدهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه اعصاب: معاینه ممکن است شامل بررسی بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی اعضا، قدرت و واکنشها باشد. مشکل در بعضی از این حوزه ها به پزشک سرنخ هایی از بخش مشکل دار مغز میدهد که به حدس زدن منطقه تومور کمک میکند.
- عکسبرداری: عکسبرداری به مشخص شدن محل و اندازه تومور کمک میکند. ام آر آی (تصویر برداری رزنانس مغناطیسی) اغلب برای این منظور انجام میشود. سایر روشهای عکس برداری برای تشخیص تومور مغزی عبارتند از سی تی اسکن و پت اسکن.
- نمونه برداری: برای نمونه برداری یا بیوپسی مغزی ، یک تکه کوچکی از بافت مورد نظر برداشته میشود تا در زیر میکروسکوپ بیشتر بررسی شود. برای برداشتن نمونه عمل جراحی کوچکی انجام میشود. اگر دسترسی به تومور دشوار باشد یا تومور در ناحیه حساسی در مغز قرار داشته باشد که ممکن است در اثر جراحی گسترده آسیب ببیند، نمونه برداری با سوزن ممکن است انجام شود. جراح مغز و اعصاب سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد میکند و سوزن باریکی را از طریق سوراخ وارد مغز کرده و نمونه ای بافت با سوزن برمیدارد. نمونه در آزمایشگاه بررسی میشود تا نوع آن و شدت تهاجمی بودن آن بررسی شود.
- تشخیص دقیق پزشکی: علاوه بر نمونه بردداری مرسوم، بافت تومور را میتوان برای بررسی جهش ژنتیکی و مبنای مولکولی تومور بررسی کرد. درمان دارویی هدفمند نیز با توجه به نیاز بیمار ممکن است به کار گرفته شود.
- آزمایشهای بررسی گسترش سرطان: اگر پزشک به گسترش سرطان از نواحی دیگر بدن به مغز مشکوک باشد، ممکن است توصیه کند آزمایشهایی انجام شود تا مشخص شود سرطان از کجا شروع شده است.
روش های درمان تومور مغزی در کودکان
درمان تومور مغزی در کودکان بستگی به نوع، اندازه و محل تومور و همچنین سن و وضعیت سلامت بیمار دارد.
جراحی تومور مغزی
اگر تومور مغزی در محلی قرار داشته باشد که دسترسی به آن برای عمل جراحی میسر باشد، جراح تومور مغزی سعی میکند تا جایی که خطری نداشته باشد تومور را بردارد.
در برخی موارد تومور کوچک است و به راحتی میتوان آن را از بافتهای مغزی احاطه کننده آن جدا کرد، در این صورت در عمل جراحی کل تومور به طور کامل برداشته میشود. در بعضی از موارد تومور را نمیتوان از بافتهای اطراف جدا کرد یا ممکن است نزدیک به نواحی حساسی در مغز باشد که عمل را پر خطر سازد. در این شرایط جراح هر قدر از تومور را که میتواند برمیدارد. حتی برداشتن بخشی از تومور مغزی هم میتواند به کاهش علائم کمک کند.
عوارض جراحی تومور مغزی در کودکان
عوارض جراحی تومور مغزی در کودکان از جمله عفونت و خونریزی میتواند داشته باشد. عوارض احتمالی دیگر بستگی به محل تومور مغزی دارد. مثلا اگر عمل جراحی نزدیک به عصبهایی باشد که به چشمها میرود، خطر از دست دادن بینایی را به دنبال دارد.
پرتو درمانی برای درمان تومور مغزی در کودکان
در پرتو درمانی یا رادیوتراپی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون برای از بین بردن سلولهای تومور استفاده میشود. پرتو درمانی ممکن است با کمک دستگاهی در بیرون از بدن انجام شود (پرتو درمانی خارجی) و یا در موارد بسیار نادر از منبعی که در داخل بدن نزدیک به تومور قرار داده شده است ساطع شود.
در پرتو درمانی خارجی، تشعشع یا بر ناحیه ای از مغز که تومور در آن قرار دارد متمرکز میشود و یا ممکن است بر کل مغز تابانده شود. پرتو درمانی کل مغز بیشتر برای درمان سرطانی که به نواحی دیگر بدن گسترش یافته است استفاده میشود.
عوارض جانبی پرتو درمانی مغز چیست؟
پرتو درمانی بسته به نوع و دوز ، عوارضی بر جای میگذارد. عوارض جانبی شایع آن در طول پرتو درمانی و یا بلافاصله پس از آن روی میدهند که عبارتند از:
- خستگی
- تحریک پوست سر
- ریزش موی موقتی
- سردرد
گاهی اوقات حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است تجربه شود اما با داروهای ضد تهوع این علائم به خوبی کنترل میشود.
پروتون درمانی برای درمان تومور مغزی در کودکان
پروتون درمانی هنوز در مراکز بسیار محدودی انجام میشود و گسترده نشده است. در پروتون درمانی از دوز قدرتمندی از تشعشع استفاده میشود که خیلی هدفمند تر بر تومور متمرکز است. به این ترتیب قرار گیری در معرض تشعشع برای بافتهای سالم اطراف به حداقل میرسد. این باعث میشود عوارض جانبی کوتاه مدت و بلند مدت پرتو درمانی کمتر شود و احتمال ایجاد سرطان جدید به حداقل برسد.
پروتون درمانی برای کودکانی که انواع خاصی از سرطان مغز را دارند بیشتر موثر است چون مغز کودک هنوز در حال رشد است و به تاثیر تشعشع حتی با دوز کم و متوسط هم حساس است.
رادیوسرجری (پرتو جراحی)
در رادیوسرجری استرئوتاکتیک (Stereotactic radiosurgery ) از چند نوع پرتو به صورت کاملا متمرکز بر تومور استفاده میشود تا سلولهای سرطانی در یک ناحیه بسیار کوچک، از بین بروند. تک تک پرتوهایی که تابانده میشوند قدرت بالایی ندارند اما محلی که همه پرتوها به هم میرسند (تومور مغزی) در کل دوز بسیار بالایی تشعشع دریافت میکند که باعث نابودی سلولهای سرطانی میشود.
در این روش انواع مختلف تکنولوژی برای رساندن پرتوها به تومور مغزی مورد استفاده قرار میگیرد مانند گاما نایف (Gamma Knife) یا لینیر اکسلرِیتور (linear accelerator). پرتو جراحی معمولا تنها یک جلسه است و در بیشتر موارد کودک در همان روز به خانه فرستاده میشود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی دارویی است که برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. اگر چه این داروها را میتوان به صورت خوراکی (قرص) مصرف کرد اما در کودکانی که تومور مغزی دارند معمولا داروی شیمی درمانی به رگ تزریق میشود. انواع بسیاری از داروهای شیمی درمانی وجود دارند که نوع آن بسته به نوع سرطان انتخاب میشود.
عوارض جانبی شیمی درمانی چیست؟
عوارض شیمی درمانی بستگی به نوع و دوز دارو دارد. عوارض عمومی شیمی درمانی عبارت است از:
حالت تهوع
استفراغ
ریزش موی موقتی
کاهش تولید گلبول های خون
درمانهای توانبخشی تومور مغزی
از آنجایی که تومور مغزی ممکن است در بخشی از مغز قرار داشته باشد که کنترل مهارتهای حرکتی، تکلم، بینایی و تفکر را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است توانبخشی بخشی مهم از برنامه درمانی بیمار باشد. از جمله درمانهای توانبخشی عبارتند از:
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- گفتار درمانی
- معلم خصوصی