تومورهای ستون فقرات میتوانند از جمله مسائل جدی سلامتی باشند که بر روی ساختارهای حیاتی ستون فقرات تأثیر می‌گذارند. این تومورها میتوانند به‌صورت خوش‌خیم یا بدخیم باشند و از منشأهای مختلفی مانند تومورهای استخوانی، تومور های نخاعی، تومور های مغزی، یا از بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات باشند. علائم متنوعی که ممکن است تومورهای ستون فقرات ایجاد کنند شامل درد موضعی، فشار بر عصب‌ها، ضعف عضلات، اختلالات حسی، و تغییرات حرکتی می‌شود. تشخیص و درمان این تومورها نیازمند تشخیص دقیق و روش‌های درمانی مناسب است که باید توسط پزشک متخصص انجام شود. اطلاعات بیشتر درباره تاریخچه بیماری، علائم، تصاویر تشخیصی، و روش‌های درمانی مورد نیاز است تا بهترین مراقبت و درمان برای هر فرد تعیین شود. در این مطلب، قصد داریم به معرفی تومور ستون فقرات، انواع آن، علائم و راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
تومور ستون فقرات چیست ؟
ستون فقرات نقطه خاص و واحدی در بدن محسوب نمی‌شود و چون از بافت‌های مختلفی ساخته شده است که در تمام طول کمر، گردن و لگن قرار دارند، لذا تومور ستون فقرات می‌تواند تقریباً در هر نوع بافتی تشکیل شود. برخی از بافت‌هایی که ممکن است موجب تومور و سرطان در ناحیه ستون فقرات شوند، شامل موارد زیر است:
- استخوان‌هایی که مهره‌های ستون فقرات را تشکیل می‌دهند، از جمله مغز استخوان داخل آنها
- غضروفی که از مفاصل مهره‌ها محافظت می‌کند.
- دیسک‌های ستون فقرات که از فضای بین مهره‌ها محافظت می‌کند.
- رگ‌های خونی که مواد مغذی را به ستون فقرات می‌رسانند.
- اعصاب محیطی که از مهره‌ها خارج می‌شوند.
- لایه‌های غشا که طناب نخاعی را پوشانده است.
- نخاع
علائم شایع تومورهای ستون فقرات
علائمی که ممکن است به وجود تومورهای ستون فقرات اشاره داشته باشند، متنوع و وابسته به موقعیت، اندازه، و نوع تومور هستند. علائم شایع شامل درد موضعی در ناحیه ستون فقرات، احساس سنگینی در قسمت‌های مختلف بدن، سردردهای شدید، درد در شانه و بازو، یا درد در ناحیه تحتانی بدن، و ضعف عضلات، از جمله ضعف در دست‌ها یا پاها، اختلال در کنترل حرکتی و تعادل، و تغییرات در حس و حرکت می‌شوند. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است علائمی مانند تغییرات در کنترل مثانه و رحم یا احساس تاری دید داشته باشند. این علائم میتوانند ناشی از فشار تومور بر روی ساختارهای اطرافیان مانند عصب‌ها، نخاع، و مغز، یا از ناحیه تخریب بافت‌های ستون فقرات باشند. هرگونه علامت مشکوکی باید مورد بررسی و ارزیابی توسط پزشک متخصص قرار گیرد تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
سایر علائم ناشی از تومور های ستون فقرات
- اگر تومور به اندازه‌ای بزرگ شود که نظم ستون فقرات را تغییر دهد، ممکن است باعث اسکولیوز، کیفوز و ناهنجاری‌های مشابه شود.
- رادیکولوپاتی
- میلوپاتی
- مشکلات روده و مثانه به دلیل فشردگی اعصابی که حس و عملکرد این اندام‌ها را موجب می‌شوند.
- بی حسی، گزگز و ضعف عضلانی
- مشکلات حرکتی
- از دست دادن حس یا ضعف عضلانی در پاها، بازوها یا قفسه سینه
- سفت شدن گردن یا پشت
- درد و یا علائم عصبی (مانند سوزن سوزن شدن)
- کاهش حساسیت به درد، گرما و سرما
- فلج که ممکن است در درجات مختلف و در قسمت‌های مختلف بدن، بسته به اینکه کدام اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند، رخ دهد.
علت های ابتلا به تومور ستون فقرات
تومورهای ستون فقرات ممکن است به دلیل عوامل متعددی ایجاد شوند که از جمله عوامل ژنتیکی، عوامل زیست محیطی، و شرایط مختلف سلامتی میتوانند باشند. این تومورها میتوانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند و از انواع مختلفی مانند تومورهای استخوانی، نخاعی، مغزی، یا از بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات باشند. یکی از عوامل اصلی ابتلا به تومورهای ستون فقرات، عوامل ژنتیکی است. مطالعات نشان داده‌اند که برخی از افراد دارای تاریخچه خانوادگی از تومورهای ستون فقرات هستند که ممکن است به افزایش خطر ابتلا به این نوع تومورها منجر شود. عوامل زیست محیطی نیز میتوانند نقش مهمی در ایجاد تومورهای ستون فقرات داشته باشند. این عوامل شامل عوامل محیطی مانند اشعه‌ی فرابنفش، آلودگی هوا، و مواد شیمیایی مضر موجود در محیط زندگی می‌شوند که ممکن است باعث ایجاد انحرافات ژنتیکی و تغییرات در سلول‌های بدن شوند. عوامل سلامتی مانند سابقه‌ی بیماری‌های مزمن مانند عفونت‌ها، التهاب‌ها، و برخی بیماری‌های اتوایمیونیتری نیز میتوانند به افزایش خطر ابتلا به تومورهای ستون فقرات کمک کنند. همچنین، فعالیت‌های مرتبط با شغل مانند تماس مستقیم با مواد شیمیایی مضر یا اشعه‌های مضر نیز ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به تومورهای ستون فقرات شود. در نهایت، عوامل رفتاری و سبک زندگی نیز میتوانند نقش مهمی در ابتلا به تومورهای ستون فقرات داشته باشند، از جمله استفاده از مواد مخدر، مصرف سیگار، مصرف الکل، و عدم فعالیت بدنی منظم. برای کاهش خطر ابتلا به تومورهای ستون فقرات، اهمیت دارد که به سلامتی عمومی خود توجه کنیم، از جمله مراقبت از سلامتی ژنتیکی، رعایت نکات بهداشتی، و انجام فعالیت‌های ورزشی منظم.
تشخیص تومورهای ستون فقرات
تشخیص تومورهای ستون فقرات یک فرآیند حیاتی است که نیازمند ترکیبی از معاینه‌های بالینی، تصویربرداری پزشکی، و بررسی‌های آزمایشگاهی است. ابتدا، پزشک به دقت تاریخچه‌ی پزشکی و علائم بیمار را بررسی می‌کند. علائمی نظیر درد، احساس ضعف، تغییرات در حس و حرکت، و اختلالات در کنترل مثانه و رحم ممکن است نشان دهنده وجود تومور در ستون فقرات باشند. سپس، معاینه‌ی جسمانی شامل بررسی حرکتی، حسی، و نورولوژیکی انجام می‌شود تا اطلاعات بیشتری از وضعیت بیمار فهمیده شود.
برای تایید تشخیص، تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود. از جمله روش‌های تصویربرداری مورد استفاده در تشخیص تومورهای ستون فقرات می‌توان به اسکن ام آر آی (MRI)، توموگرافی کامپیوتری (CT scan)، و اسکن PET (توموگرافی موجب شناسایی مواد رادیواکتیو که در ناحیه‌ی توموری جذب می‌شوند) اشاره کرد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا اندازه و مکان تومور را مشخص کرده و به تشخیص نهایی برسد.
همچنین، برخی از بیماران ممکن است نیاز به بررسی‌های آزمایشگاهی داشته باشند. این آزمایش‌ها شامل آزمایش‌های خونی برای اندازه‌گیری نشانگرهای التهابی و آنمیا، آزمایش‌های ادراری برای بررسی نقص‌های کلیوی، و آزمایش‌های مرتبط با سیستم ایمنی می‌شوند.
با ترکیب اطلاعات به دست آمده از تاریخچه‌ی پزشکی، معاینه‌ی جسمانی، تصویربرداری پزشکی، و بررسی‌های آزمایشگاهی، پزشک می‌تواند تشخیص دقیق‌تری درباره‌ی نوع و مکان تومورهای ستون فقرات بگذارد و برنامه‌ی درمانی مناسب را تعیین کند.
اشعه ایکس
استفاده از تابش اشعه ایکس برای ایجاد تصویر بخشی از بدن می‌تواند ساختار مهره‌ها و طرح کلی مفاصل را نشان دهد و در جستجوی سایر علل بالقوه درد مانند تومورها، عفونت‌ها، شکستگی‌ها و غیره موثر عمل کند. با این حال، اشعه ایکس در تشخیص تومورها چندان قابل اعتماد نیست.
سی تی اسکن
تصویر تشخیصی که پس از ایجاد تصویربرداری اشعه ایکس توسط کامپیوتر ایجاد می‌شود، می‌تواند شکل و اندازه کانال نخاعی، محتوا و ساختارهای اطراف آن را نشان دهد. همچنین، در تجسم ساختارهای استخوانی بسیار موثر عمل می‌کند.
ام آر آی
در این آزمایش تشخیصی، با استفاده از آهنرباهای قدرتمند و فناوری رایانه، تصاویر سه بعدی از ساختارهای بدن تولید می‌شود. ام آر آی می‌تواند نخاع، ریشه‌های عصبی و نواحی اطراف آن و همچنین بزرگ شدن تومور و یا مراحل از بین رفتن آن را نشان دهد.
اسکن استخوانی
این آزمایش تشخیصی با استفاده از تکنسیوم-99، به عنوان راهکار کمکی برای شناسایی تومورهای استخوانی از جمله تومورهای استخوانی اولیه در ستون فقرات، عفونت و بیماری‌های مرتبط با متابولیسم غیرطبیعی استخوان به کار می‌رود.
مطالعات تشخیصی که به آن اشاره شد، از یافته‌های تصویربرداری، برای تشخیص محتمل‌ترین نوع تومور ستون فقرات استفاده می‌کند. با این حال، در برخی موارد، در صورت نامشخص بودن تشخیص یا نگرانی از بدخیم بودن نوع تومور، ممکن است بیوپسی انجام شود. اگر تومور بدخیم باشد، انجام بیوپسی می‌تواند به تعیین نوع سرطان و انتخاب گزینه‌های درمانی کمک کند. در مرحله بعدی، بافت غیرطبیعی بر اساس وسعت تومور ستون فقرات طبقه‌بندی می‌شود و درگیری استخوان، بافت نرم و کانال نخاعی ارزیابی می‌شود. پزشک ممکن است اسکن کل بدن را با استفاده از فناوری هسته‌ای و همچنین سی تی اسکن از ریه‌ها و شکم برای اهداف مرحله‌بندی تجویز کند. برای تایید تشخیص، پزشک نتایج آزمایش‌های آزمایشگاهی و یافته‌های اسکن‌های فوق‌الذکر را باید با علائم بیمار مقایسه کند.
درمان تومورهای ستون فقرات چگونه است ؟
درمان تومورهای ستون فقرات یک فرآیند پیچیده است که نیازمند بررسی دقیق تومور، موقعیت آن، و وضعیت عمومی بیمار است. انتخاب روش درمانی به عواملی نظیر اندازه و نوع تومور، وجود علائم و عوارض، سلامت عمومی بیمار، و نتایج تصویربرداری بستگی دارد. درمان تومورهای ستون فقرات ممکن است شامل روش‌های جراحی، رادیوتراپی، داروها، یا ترکیبی از این روش‌ها باشد.
جراحی تومور ستون فقرات معمولاً برای حذف یا کاهش اندازه تومور استفاده می‌شود. در این روش، جراح تومور را به طور کامل یا جزئی حذف می‌کند. اگر تومور بزرگ باشد و با جراحی به طور کامل حذف نشود، عوارض مانند فشار بر روی نخاع و اعصاب می‌تواند رخ دهد. همچنین، در برخی موارد، جراحی ممکن است باعث استفاده از تکنیک‌های جدید و نوآورانه مانند جراحی روباتیک یا آندوسکوپی شود که به بیمار از آسیب کمتری برخوردار است.
رادیوتراپی نیز می‌تواند به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای تومورهای ستون فقرات استفاده شود. در این روش، پرتوهای با انرژی بالا به منطقه‌ی تومور هدف می‌شود تا سلول‌های بدخیم تخریب شوند. رادیوتراپی می‌تواند به صورت مستقل یا به عنوان تکمیل درمان پس از جراحی استفاده شود.
همچنین، استفاده از داروهای شیمی درمانی نیز ممکن است برای کنترل و کاهش اندازه تومور و کنترل علائم و عوارض آن مؤثر باشد. این داروها معمولاً به صورت تزریقی یا خوراکی تجویز می‌شوند و میتوانند به کاهش رشد تومور و بهبود علائم مربوط به آن کمک کنند.
درمان تومورهای ستون فقرات ممکن است به طور کلی یا جزئی صورت گیرد، و بستگی به ویژگی‌های تومور و وضعیت بالینی بیمار دارد. همچنین، بعد از درمان، پیگیری‌های منظم توسط پزشک تا کنترل علائم و تشخیص زودهنگام بازگشت تومور بسیار حیاتی است.
جراحی تومور های ستون فقرات
جراحی تومورهای ستون فقرات یک روش درمانی اساسی است که برای برخی از بیماران با تومورهای بدخیم یا خوش‌خیم ستون فقرات انجام می‌شود. هدف اصلی از جراحی این تومورها، برداشتن یا کاهش توده‌ی سرطانی و کنترل علائم و عوارض آنها است.
مراحل جراحی برای تومورهای ستون فقرات به وسیلهٔ جراح ستون فقرات یا جراح مغز و اعصاب با تجربه انجام می‌شود. برنامه‌ریزی جراحی ممکن است به دقت بالایی صورت گیرد و بر اساس مکان و اندازه تومور، وضعیت عمومی بیمار، و مهارت‌های جراح تعیین شود.
قبل از جراحی، تشخیص دقیق تومور و ارزیابی کامل شرایط فیزیکی بیمار انجام می‌شود. این شامل آزمایش‌های خونی، تصاویر تکمیلی مانند MRI و CT اسکن، و ارزیابی عملکرد عصبی است.
برخی از روش‌های جراحی برای تومورهای ستون فقرات شامل برداشتن تومور و محافظت از ساختارهای عصبی اطراف، لیزر تخریب تومور، ترکیب جراحی با رادیوتراپی و شیمی درمانی است. جراحی می‌تواند با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله جراحی باز، آندوسکوپی صورت گیرد.
مراقبت های بعد از جراحی تومور ستون فقرات
مراقبت‌های بعد از جراحی تومور ستون فقرات بخش مهمی از فرآیند بهبود بیمار است که به منظور حفظ و بهبود عملکرد فیزیکی، کنترل درد، جلوگیری از عود تومور و بهبود کیفیت زندگی انجام می‌شود. این مراقبت‌ها اغلب به شدت تخصصی است و نیاز به همکاری مستمر بین بیمار و تیم درمانی دارد.
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مراقبت بعد از جراحی، مراقبت از جای جراحی است. این شامل مراقبت از زخم جراحی، تمیز نگه داشتن زخم، و استفاده از داروهای ضد التهاب و ضد درد می‌شود. همچنین، بیمار باید از حرکات محدود‌کننده و فشار زیاد بر روی جای جراحی خودداری کند.
فیزیوتراپی نیز بخش مهمی از مراقبت بعد از جراحی تومور ستون فقرات است. این شامل تمرینات تقویتی، تمرینات انعطاف‌پذیری، و تمرینات تعادل و هماهنگی است که به کمک فیزیوتراپیست انجام می‌شود. این تمرینات بهبود عملکرد فیزیکی بیمار را تسریع می‌کنند و از مشکلات مربوط به کاهش حرکت و انعطاف‌پذیری پس از جراحی جلوگیری می‌کنند.
علاوه بر این، مراقبت‌های تغذیه‌ای نیز بسیار اهمیت دارد. بیماران باید مواد غذایی با کیفیت و غنی از مواد مغذی مصرف کنند تا فرآیند بهبودی را تسریع کنند و از تغذیه کافی برخوردار شوند. همچنین، ممکن است برای برخی بیماران نیاز به مکمل‌های ویتامینی یا معدنی وجود داشته باشد.
مراقبت از درد نیز یکی از اصلی‌ترین مراقبت‌های بعد از جراحی است. بیماران ممکن است دچار درد شدید پس از جراحی شوند که نیازمند مراقبت و مدیریت مناسب است. این شامل استفاده از داروهای ضد درد و روش‌های غیر دارویی مانند تکنیک‌های تنفسی، ماساژ، و تکنیک‌های آرامش بخش می‌شود.
در نهایت، مراقبت‌های روانی نیز بسیار اهمیت دارد. بیماران ممکن است با استرس، اضطراب و افسردگی پس از جراحی روبرو شوند. بنابراین، ارائه مشاوره و پشتیبانی روانی توسط روان‌پزشک یا متخصص روانشناسی برای کمک به مدیریت این عوارض روانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
عوارض جراحی تومور ستون فقرات
جراحی تومورهای ستون فقرات ممکن است با عوارض مختلفی همراه باشد که متناسب با نوع و موقعیت تومور، میزان تخریب بافت‌های اطراف و نوع جراحی انجام شده، متفاوت باشد. برخی از عوارض رایج جراحی تومور ستون فقرات عبارتند از:
- عوارض مربوط به جراحی: عوارض مرتبط با خود عمل جراحی ممکن است شامل خونریزی، عفونت، آسیب به اعصاب و عروق، و تشکیل توده‌های ناشی از جراحی (مانند هماتوم یا سایر توده‌های پیوندی) باشد.
- تخریب بافت‌های اطراف: در حین جراحی، اطراف تومور نیز ممکن است تخریب شوند که می‌تواند به تغییرات جدی در کارکرد عصبی، حرکتی و حسی، و درد منجر شود.
- فشار و آسیب به نخاع: تومورهای ستون فقرات ممکن است فشار و فشرده‌سازی بر روی نخاع و ریشه‌های اعصاب محیطی ایجاد کنند که می‌تواند به ضعف عضلات، اختلالات حسی و اختلالات در حرکت‌های اندام‌ها منجر شود.
- فشار بر عروق: برخی تومورها ممکن است فشار بر روی عروق محیطی موجب اختلال در جریان خون شود که ممکن است به ایجاد خونریزی‌های داخلی و خارجی و حتی تشکیل لخته‌های خونی منجر شود.
- عوارض عمومی: جراحی تومورهای ستون فقرات می‌تواند منجر به عوارض عمومی مانند عفونت‌های تنفسی، لخته‌های خونی، آسیب به سیستم گوارشی و تغییرات در فشار خون و ضربان قلب شود.
- عوارض مرتبط با بیهوشی: استفاده از بیهوشی معمولاً با عوارضی مانند تهوع و استفراغ، سردرد، خواب‌آلودگی، عدم تعادل فشار خون، و در موارد نادر، عوارض جدی مانند آسیب به اعضای داخلی و آلرژی‌های شدید همراه است.
شایعترین تومور ستون فقرات
انواع مختلفی از تومور ستون فقرات وجود دارد: برخی از تومورهای ستون فقرات، بدخیم هستند، یعنی میتوانند به سایر نقاط بدن گسترش یابند. از طرف دیگر، برخی تومورها خوش خیم هستند، یعنی تهاجمی نیستند و به سایر مناطق بدن گسترش نمی‌یابند، اما، این موضوع به معنای بی‌خطر بودن آنها نیست.
تومورهای اولیه ستون فقرات، از ناحیه ستون فقرات منشا می‌گیرند. این تومورها، به نسبت نادر، اما، معمولاً خوش خیم هستند. منشا تومورهای بدخیم هم ممکن است از ستون فقرات باشد. اگرچه اغلب از دیگر نقاط بدن به ستون فقرات گسترش می‌یابند. تومورهای متاستاتیک ستون فقرات، از سایر نواحی بدن به این ناحیه گسترش یافته‌اند. اگر تومور ستون فقرات قابلیت گسترش داشته باشد، معمولاً به معنی بدخیم بودن آن است. ابتلا به سرطان متاستاتیک ستون فقرات، تقریباً در ۳۰ تا ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به انواع سرطان، ممکن است رخ دهد. سرطان‌های ریه، پروستات و سینه، سه سرطان شایع هستند که تمایل به گسترش در ناحیه ستون فقرات دارند.
شایع ترین تومورهای ستون فقرات عبارتند از :
- لنفوما
- مننژیوما (Meningioma)
- اپاندیموم (Spinal Cord Ependymoma)
- آستروسیتوما و همانژیوما
- کوردوما (Chordoma)
طول عمر بیماران سرطان ستون فقرات
متوسط طول عمر بیماران مبتلا به سرطان ستون فقرات بسیار متغیر است و بستگی به عواملی مانند نوع سرطان، مرحله آن، روش‌های درمانی مورد استفاده، و وضعیت عمومی بیمار دارد. برای برخی از بیماران، با استفاده از درمان‌های مختلف از جمله جراحی تومور ستون فقرات ، رادیوتراپی، و شیمی درمانی، می‌توان مدت زمان زندگی را افزایش داد. اما برای برخی دیگر، سرطان ستون فقرات ممکن است بسیار پیشرفته باشد و به علت عدم قابلیت تشخیص زودهنگام و درمان موثر، می‌تواند موجب کاهش عمر بیمار شود. در موارد پیشرفته، تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی معمولاً اولویت دارد. به طور کلی، پیش‌بینی دقیق طول عمر بیماران سرطان ستون فقرات به اطلاعات فردی هر بیمار و پاسخ به درمان‌ها بستگی دارد و نمی‌توان آن را به صورت کلی تعیین کرد.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17500-spinal-tumors
5 دیدگاه ها
سلام. آیا تومورهای مهره می توانند بدون علامت باشند. یعنی بیمار هیچ آثاری از درد و کاهش در توانایی نداشته باشد؟
نه همراه با درد هستش و این خوبه که همراه با علامت هستش
با سلام مدت 6ماه است بدرد کمر شدید مبطلا هستم یکی از مهره های کمرم خود به خود شکسته -برروی مهره کمرم توده وجود دارد – پارگی دیسک کمردارم – با توجه به موارد بالا برای درمان به کجا و کدام تخصص مراجعه کنم ؟ طبق گزارش نمونه برداری و MRI و سی تی اسکن باید عمل جراحی بشم تا توده برداشته بشه گفتن درجای سختی قرارداره و عملش سخته – منم نگرانم لطفا راهنمایی فرمایید متشکرم از تبریز
سلام:
آیاتومورهای مهره ( از نوع مننژ یوما ) میتوانند بدون علامت باشند . یعنی بیمار هیچ آثاری از درد و کاهش در توانائی نداشته باشد . برای مدت 10 الی 15 سال متوالی
از پاسخ شما ممنون میشوم
لآلی 11/ 10 /00
باسلام
من مادرم چندوقتی هست گردن درد شدید داره و زمانی که حالت عصبی بهش دست میدهد این درد بسیار زیاد میشه یا زمانی که گردن به صورت مداوم برای کار های روزمره به صورت پایین هستش درد شدیدی در گردنش حس میکنه.دوسال پیش که عکس از گردنش گرفته بود گفتن یک توده ای در گردن بین مهره های گرن مثل یک بافت چربی در بین مهرهای گردنش هست.من خیلی نگران مضطرب هستم ممنون میشم راهنماییم کنید.