سندروم تونل کارپال

این روزها برای انجام اغلب کارها دیگر به زور بازو نیازی ندارید. تنها کافی است پشت کامپیوتر یا لپ‌تاپ شخصی خود نشسته و کارها را با کمک آن‌ها انجام دهید. برخی مواقع در زمان گرفتن موس کامپیوتر در دست یا کارهایی مشابه آن احساس گزگز یا بی‌حسی در دست حس می‌شود. علائم گفته‌شده یکی از نشانه‌های سندروم تونل کارپال است. در ادامه با ما همراه باشید که اطلاعات بیشتری در ارتباط با این موضوع به دست آورید.

سندروم تونل کارپال چیست؟

دست انسان از اجزا مختلفی به وجود آمده است که هرکدام وظایف خاص خود را دارند. اعصاب اعضا مهمی هستند که وظیفه محافظت و اعلام‌خطر را به مغز ایفا می‌کنند. یکی از این عصب‌ها عصب میانی تونل کارپال است. تونل کارپال گذرگاه باریکی است که با استخوان‌ها و رباط‌های کف دست به وجود آمده است. عصب میانی که از این گذرگاه باریک عبور می‌کند را با نام عصب مدیان می‌شناسند. درصورتی‌که به این عصب فشار وارد شود فرد دچار درد، گزگز و بی‌حسی در دست و بازو خواهد شد. به شروع این علائم در فرد و احساس درد با انجام فعالیت‌های روزانه سندروم تونل کارپال می‌گویند.

علائم سندروم تونل کارپال

ازآنجایی‌که فشار و قرار دادن دست در حالت نامناسب می‌تواند به‌مرورزمان باعث ایجاد این سندروم شود، هر شخص می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد. در حالت کلی علائم سندروم Carpal Tunnel می‌تواند به شرح زیر باشد:

• احساس گزگز یا حالتی شبیه خواب‌رفتگی در کف دست، انگشت شست و انگشت میانی
• احساس بی‌حسی یا خارش در دست و بازو
• به وجود آمدن ضعف در قدرت دست یا عدم توانایی درگرفتن اجسام در دست
• به وجود آمدن حرکات ناگهانی مثل شوک و تکان خوردن انگشتان

به خاطر داشته باشید یکی از مهم‌ترین نشانه‌های این سندروم این است که تمامی حالت در انگشت میانی یا انگشت حلقه اتفاق می‌افتد، اما انگشت کوچک نشانه‌ای از علائم ندارد. درصورتی‌که به‌موقع برای درمان این سندروم اقدام نکنید این احساس ضعف و بی‌حسی می‌تواند به‌صورت مداوم اتفاق بیفتد.

بهتر است رفتار خود را با زیر بینی موردتوجه قرار دهید. مثلاً اگر هرروز صبح بعد از بیدار شدن این حالت بی‌حسی یا خواب‌رفتگی را حس می‌کنید باید بدانید که در شب حالت دستتان به صورتی بوده است که به عصب میانی فشار واردشده است.

علت سندروم تونل کارپال

همان‌طور که گفتیم هر عاملی که به عصب میانی دست فشار وارد کند و این فشار به‌صورت مداوم مثل شرایط کاری غیر مناسب ادامه داشته باشد می‌تواند فرد را به این سندروم مبتلا کند. ازآنجایی‌که این عصب سیگنال‌هایی را برای تکان دادن انگشتان دست به‌جز انگشت کوچک ارسال می‌کند درصورتی‌که به شرایط را برای کاهش و از بین بردن فشار ایجاد نکنید این بی‌حسی و عدم تکان دادن لحظه‌ای دست می‌تواند به‌صورت دائمی با فرد باقی بماند.

اغلب اوقات یک دلیل برای به وجود آمدن این سندروم وجود ندارد و دلایل مختلف باهم این شرایط را به وجود می‌آورند.

انجام حرکات تکراری مثل تایپ کردن مداوم، تکان دادن دست به‌قصد انجام کارهای خط تولید به‌صورت روتین و کارهایی مشابه آن می‌تواند یکی از رفتاری‌های خطرآفرین باشد. این رفتارها زمانی ریسک ابتلاء به سندروم تونل کارپال را بیشتر می‌کنند که انگشتان و کف دست در سطحی پایین‌تر از یا بسیار بالاتر از مچ دست در حال انجام کار هستند.

شرایط دیگری مثل کم‌کاری تیروئید، چاقی، آرتریت روماتوئید، دیابت و شکستگی استخوان‌های اطراف عصب میانی در تونل کارپال نیز می‌تواند عوامل دیگری برای ایجاد فشار بر عصب باشند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

همان‌طور که گفته شد اغلب عاملی واحد شرایط سندروم تونل کارپال را به مراحل حاد نمی‌رساند، اما دلایل خاصی می‌تواند ریسک ابتلاء به این بیماری را از حالت نرمال بیشتر کند. این دلایل به شرح زیر است:

• جنسیت: طبق آمار زنان 3 برابر مردان به این بیماری مبتلاء می‌شوند. دلیل آن می‌تواند ظرافت مچ دست بانوان و کوچک‌تر بودن تونل کارپال در آن‌ها است.
• وراثت: درصورتی‌که یکی از اعضا درجه‌یک خانواده تونل کارپال کوچکی داشته باشد ممکن است این موضوع به‌عنوان عامل وراثت برای شما نیز اتفاق بیفتد.
• شغلی با حرکات غیر ارگونومی: این روزها حفظ حالت ارگونومی بدن یکی از اصول رعایت ایمنی در کار است درصورتی‌که شغل شما دارای حرکات یکسانی و تکراری است بهتر است در زمان انجام کار اصول صحیح نشستن و کار با دست را رعایت کنید. این شغل‌ها می‌تواند شامل کارگران خط مونتاژ، بافندگان، نانواها، صندوقداران، نوازندگان، آرایشگران و شغل‌هایی مشابه این باشد.
• شکستگی یا دررفتگی مچ: این عامل نیز می‌تواند منجر به کوچک شدن تونل کارپال در مچ دست شود.
• بیماری زمینه‌ای: برخی بیماری‌های مزمن مثل دیابت می‌تواند خطر آسیب به عصب میانی را افزایش دهد.
• بیماری‌های التهابی: برخی بیماری‌ها می‌تواند باعث التهاب پوشش اطراف تاندون‌ها شوند که باعث به وجود آمدن فشار در عصب میانی خواهد شد. یکی از این بیماری‌ها آرتریت روماتوئید است.

روش‌ها و آزمایش‌های موردنیاز برای تشخیص سندروم تونل کارپال

در ابتدا پزشک برای تشخیص بیماری اقدام به معاینات بالینی در فرد می‌کند. این معاینات می‌تواند شامل ضربه شدن به کف دست یا معاینه‌هایی شامل سنجش عملکرد مچ و بازو در زمان خم و راست شدن عضلات دست است. علاوه‌بر آن پزشک می‌تواند برای تشخیص هرچه بهتر بیماری درخواست آزمایشات زیر را داشته باشید:

• MRI: این آزمایش به هدف عکس‌برداری دقیق از استخوان‌ها و تونل کارپال است که به‌واسطه آن متخصص مغز و اعصاب تهران می‌تواند تشخیص دقیقی از فشار یا عدم فشار بر عصب میانی داشته باشد.
• الکترومیوگرافی: در این آزمایش یک الکترود نازک درون عضله قرار می‌گیرد که به‌واسطه آن می‌توان فعالیت الکتریکی عضله را سنجید.
• سنجش هدایت عصبی: هدف از انجام این آزمایش سنجش میزان سیگنال‌های موجود در اعصاب دست و بازو است. این آزمایش به‌واسطه چسباندن چند الکترود روی دست انجام می‌شود.

درمان سندروم تونل کارپال

با توجه به میزان پیشرفت و علل به وجود آورنده بیماری، پزشک معالج شما ممکن است روش‌های مختلفی را برای درمان پیشنهاد دهد. در ادامه به چند روش برای درمان اشاره‌کرده‌ایم.

تغییر سبک زندگی

اگر فشار بیش‌ازحد و حرکات تکراری باعث به وجود آمدن این بیماری در شما شده است، بهتر است شرایطی شامل کار و استراحت را برای خود فراهم آورید. این شرایط باید به صورتی باشد که قبل از آنکه فشار واردشده به آستانه تحمل عصب برسد باید کار را رها کرده و به دست خود استراحت دهید. اگر علل به وجود آورنده بیماری به صورتی باشد که شرایط عصب شما را بیش‌ازحد مورد فشار قرار داده باشد، ممکن است پزشک برای شما استراحت یا کاهش حجم کار را تجویز کند.

تمرینات اصلاحی

حرکات کششی یا اصلاحی می‌تواند به‌صورت قابل‌توجهی علائم سندروم تونل کارپال را بهبود بخشد. با یادگیری تمرینات کششی اصولی می‌تواند توانایی ازدست‌رفته را که به دلیل وخیم‌تر شدن بیماری به وجود آمده است به شما بازگرداند. برای یادگیری این تمرینات می‌توانید روش صحیح انجام دادن آن را از پزشک معالج خود بپرسید.

 

استفاده از آتل

درصورتی‌که پزشک با توجه به شرایط بهبودی را منوط به بی‌حرکتی دست بداند شما باید از آن‌ها برای بهتر شدن علائم این بیماری استفاده کنید. برای استفاده از آتل دو حالت وجود دارد یا آتل باید به‌صورت مداوم تا زمان مشاهده بهبودی استفاده شود یا به‌صورت مقطعی در روز مورداستفاده قرار گیرد. درصورتی‌که باید به‌صورت مداوم از آتل استفاده کنید توجه داشته باشید که آتل در سر جای خود به‌درستی قرارگرفته باشد که پس از استفاده حالت دست شما را تغییر ندهد و در استفاده از آتل سهل‌انگاری نکنید. اگر قرار است برای زمان‌های خاصی در روز از آتل استفاده کنید، استفاده از آن را نادیده نگیرید؛ چراکه در صورت وخیم‌تر شدن اوضاع عصب دست مجبور خواهید شد تا حداقل چند ماه به‌صورت مداوم از آن استفاده کنید.

استفاده از دارو

درصورتی‌که فشار واردشده به عصب به دلیل بیماری زمینه‌ای خاصی باشد، ممکن است پزشک برای کاهش تورم و التهاب از روش‌های دارویی برای درمان هرچه بهتر استفاده کند. بهتر است تمامی داروهای تجویزشده را دقیقاً سروقت مصرف کنید.

عمل جراحی

درصورتی‌که هیچ‌کدام از روش‌های بالا برای درمان سندروم تونل کارپال به فرد جواب ندهد، پزشک تصمیم می‌گیرد که از عمل جراحی برای درمان استفاده کند. این عمل جراحی به آزادسازی تونل کارپال (carpal tunnel release) معروف است. در این عمل جراحی اندازه تونل کارپال را کمی بزرگ‌تر می‌کنند که فشار از روی عصب برداشته شود.

پیشگیری از ابتلا به سندروم تونل کارپال

برای جلوگیری از ابتلا به این سندروم بهتر است فعالیت‌های زیر را انجام دهید:

• زمانی که قصد فعالیت‌های روتین روزانه را دارید و می‌دانید که این فعالیت به دست شما فشار وارد می‌کند بهتر است از آتل برای حمایت دست و عصب میانی استفاده کنید.
• از خم کردن و باز کردن دست با شتاب، سرعت‌بالا و به‌دفعات پرهیز کنید.
• در فصول سرد سال دستان خود را گرم نگه‌دارید.
• درصورتی‌که عضلات دستان شما ضعیف هستند بهتر است به دستان خود زیاد فشار نیاورید و در زمان مناسب به آن‌ها استراحت دهید.
• در زمان انجام کار بهتر است حالت ارگونومی بدن خود را حفظ کنید.

 

جمع‌بندی

این روزها با کاهش فعالیت روزانه و قرارگیری در وضعیت بدنی ناصحیح بیماری‌های زیادی سلامت بدنی فرد را تهدید می‌کند. یکی از بیماری‌هایی که سلامت دست افراد را تهدید می‌کند سندروم تونل کارپال است. در مقاله بالا به توضیحی کلی در ارتباط با این بیماری پرداخته‌ایم. درصورتی‌که علائم این بیماری را دارید بهتر است هرچه سریع‌تر برای درمان به جراح مغز و اعصاب تهران مراجعه کنید.