افزایش فشار داخل مغز یکی از بیماریهای مربوط به مغز است که فرد مبتلا به این بیماری در ناحیه مغز احساس فشار میکند. بروز این بیماری به عوامل مختلفی وابسته است. برخی از این عوامل باعث میشوند فشار داخل مغز به طور موقتی افزایش کند و برخی از عوامل نیز میتوانند زندگی بیمار را به خطر بیندازند. در ادامه قصد داریم با بیماری افزایش فشار داخل مغز و کلیه اطلاعات مهم در مورد آن آشنا شویم؛ با ما همراه باشید.
بیماری افزایش فشار داخل مغز چیست؟
در حدود 20 درصد از حجم مغز با خون و مایعات مغزی نخاعی در بر گرفته شده است. زمانی که فردی دچار بیماری افزایش فشار داخل مغز میشود، به این معناست که این مایع مغزی نخاعی بیش از حجم مورد نیاز مغز در درون آن جریان پیدا کرده است. در چنین شرایطی جمجمه و بخشهای داخلی مغز ظرفیت چنین حجمی از مایعات مغزی را ندارند. بنابراین فرد نوعی فشار را در این ناحیه احساس میکند و نمیتواند فعالیتهای روزانه خود را به راحتی انجام دهد.
علائم افزایش فشار درون مغز چیست؟
علائم حاد این بیماری شامل استفراغ جهنده و سر درد شدید است. گاهی اوقات شدت این سردرد به گونهای است که میتواند فرد را از خواب بیدار کند. علائم مزمن این بیماری به صورت تغییر در بینایی و حتی اختلال شناختی بروز میکند. در مواری که این بیماری به اوج خود برسد علائمی مانند گیجی، از دست دادن هوشیاری، استفراغ صبحگاهی و حتی بیهوشی را از خود نشان میدهد.
علل افزایش فشار داخل مغز چیست؟
علل بروز این بیماری متنوع است. اما به طور کلی میتوان گفت این افزایش فشار درون مغزی میتواند به دلیل استرس، مصرف برخی از داروها، افزایش فشار خون، مننژیت، تشنج و صرع، بارداری، سکته مغزی، بروز تومور مغزی ، خونریزی مغزی و پارگی آنوریسم مغزی اتفاق میافتد. در ادامه هر یک از این عوامل را مورد بررسی قرار میدهیم.
استرس
یکی از عواملی که در بروز اغلب بیماریها نقش پر رنگی دارد، استرس و اضطراب است. در بیماری افزایش فشار داخل مغز، استرس میتواند با اثری که بر سیستم عصبی میگذارد، خون رسانی به مغز را مختل کند و موجب افشار فشار درون مغز شود.
مصرف برخی داروها
برخی از داروها میتوانند فشار داخل مغز را افزایش دهند. داروهایی که معمولا باعث بروز این بیماری میشوند شامل تتراسایکلین، فنی توئین، ایزو ترتینوئین، نالیدیکسیک اسید، مینوسایکلین، تاموکسیفن و نیتروفورانتوئین میشود. لازم به ذکر است که تنها برخی از افراد با مصرف این نوع داروها دچار چنین عارضهای میشوند.
افزایش فشار خون
فشار خون بالا یکی دیگر از عمدهترین علل بروز افزایش فشار داخل مغز است که با کنترل آن و رعایت رژیم غذایی میتوان به راحتی از بروز این عارضه جلوگیری کرد.
مننژیت
مننژیت نوعی بیماری است که میتواند باعث التهاب و عفونی شدن پردههای اطراف مغز شود. همین التهاب و عفونت زمینه را برای افزایش فشار درون مغز فراهم میکند. در چنین شرایطی ابتدا باید بیماری مننژیت درمان شود.
تشنج و صرع
صرع و تشنجهایی که به واسطه آن فرد بیمار را دچار حمله میکنند، میتواند بر فشار داخل مغز نیز اثر منفی بر جای بگذارد. به دلیل اینکه این بیماری مستقیما بر سیستم عصبی بدن اثر میگذارد و میتواند موجب افزایش فشار داخل مغز شود.
بارداری
افرادی که در دروان بارداری دچار افزایش فشار خون یا پره اکلامسی شوند در برخی موارد دچار افزیش فشار در درون مغز نیز میشوند. بنابراین تمامی بارداریها منجر به بروز این بیماری نمیشود بلکه تنها افرادی که در بارداری دچار پر فشاری خون شوند، احتمالا به این بیماری نیز دچار خواهند شد. لذا رعایت رژیم غذایی در این دوران بسیار ضروری است.
سکته مغزی و خون ریزی مغزی
معمولا در اثر سکتههای مغزی، رگهای خونی دچار پارگی یا انسداد میشوند و خون رسانی به مغز را مختل میکند. در چنین شرایطی افشار فشار داخل مغز بسیار شایع است و باید حتما جدی گرفته شود.
تومورهای مغزی
تومورهای مغزی به دلیل رشدی که در فضای مغز دارند میتواند حجمی از آن را اشغال کنند و در نتیجه باعث ایجاد فشار در ناحیه شوند. در چنین شرایطی باید تومور از فضای مغز خارج شود تا فشار داخل مغز کاهش پیدا کند.
پارگی آنوریسم مغزی
آنوریسم نوعی بیماری است که در آن جداره رگ ضعیف میشود. در نتیجه این تضعیف، نوعی برامدگی بادکنکی شکل روی رگ ایجاد میشود که موجب افزایش فشار داخل مغز میگردد و در مواردی که رگ به شدت ضعیف شده باشد، این فشار میتواند منجر به پارگی رگ و خون ریزی شود.
افراد در معرض خطر بیماری افزایش فشار داخل مغز
این بیماری میتواند فراگیر باشد اما افرادی که دچار بیماریهای مزمن کلیوی، لوپوس، پلی سیتمی ورا، سندرم کوشینگ، کم خونی ناشی از فقر آهن و کم کاری یا پر کاری تیروئید هستند بیشتر در معرض خطر افزایش فشار درون مغز هستند. علاوه بر این افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند بیشتر از سایر افراد مستعد این بیماری هستند. نکته مهم دیگر این است که معمولا بروز این بیماری در زنان بیشتر از مردان است.
نحوه تشخیص افزایش فشار داخل مغز
افرادی که به این بیماری دچار میشوند معمولا با علائم سردرد، استفراغ و احساس فشار در ناحیه سر به جراح مغز و اعصاب مراجعه میکنند. پزشک با گرفتن شرح حال بیمار میتواند این بیماری را تشخیص دهد اما در افرادی که دچار علائم حاد این بیماری شده اند، روشهای تشخیصی دیگری نیز به کار گرفته میشود. این روشها شامل MRI مغزی، سی تی اسکن، اندازه گیری فشار مایع مغزی نخاعی، اندازه گیری میزان فشار داخل جمجمه و ارزیابی وضعیت بینایی فرد میشود.
درمان بیماری افزایش فشار داخل مغز
درمان این بیماری را میتوان به دو دسته درمان دارویی و درمان جراحی دسته بندی کرد. در ادمه هر یک از این دو مورد را شرح میدهیم.
- دارو درمانی
در صورتی که فردی با علائم افزایش فشار داخل مغز به پزشک مراجعه کند، پزشک با استفاده از دارو سریعا این فشار را کاهش میدهد تا از آسیبهای مغزی جلوگیری کند. به منظور جلوگیری بروز مجدد این بیماری معمولا توصیه میشود افراد رژیم غذایی خود را رعایت کنند و غذاهای کم نمک مصرف نمایند. همچنین در صورت اضافه وزن و چاقی، وزن خود را کاهش دهند. به غیر از رعایت رژیم غذایی، پزشک به منظور پیشگیری و درمان نیز دارو درمانی را آغاز میکند. معمولا دارو درمانی با تجویز داروهای مخصوص میگرن آغاز میشود تا سردردهای این بیماری تسکین پیدا کند.
در صورتی که بروز این بیماری به دلیل افزایش مایع مغزی نخاعی باشد، پزشک با تجویز داروی استازولامید، مایع نخاعی مغزی را کاهش میدهد. گاهی اوقات همراه با این دارو، قرصهای ادارآور نیز تجویز میشود تا از طریق خروج ادرار، احتباس مایعات در بدن کاهش پیدا کند. در مواردی که مغز دچار التهاب و تورم شده باشد، از داروهایی مانند مانیتول، سالین هیپرتونیک و… برای کاهش ورم مغزی استفاده میشود. در کنار تمامی این داروها متخصصان مغز و اعصاب برای کاهش اضطراب بیمار نیز داروهای ضد اضطراب و ضد استرس نیز تجویز میکنند تا آرامش بیمار بیشتر حفظ شود.
- جراحی
اگر بدن بیمار نسبت به دارو درمانی جواب ندهد و یا وضعیت بیمار وخیم باشد، پزشک به سراغ روش جراحی میرود. یکی از روشهای جراحی برای درمان افزایش فشار داخل مغز، سوراخ کردن غلاف عصب بینایی است. با استفاده از ایجاد سوراخ، سعی میشود مایع نخاعی اضافی خارج گردد. افرادی که به دلیل این بیماری دچار مشکلات بینایی شده باشند، با این روش شاهد بهبود در وضعیت بینایی خود خواهند بود.
در روش دیگر پزشک لولهای بلند و نازک تحت عوان شانت را در پایین ستون فقرات یا مغز قرار میدهد تا مایع نخاعی اضافی از طریق آن تخلیه شود. لوله در زیر پوست بیمار به سمت شکم جای گذاری میشود.
در روش سوم در سینوس وریدی، استنت گذاشته میشود. با این کار فشار داخل مغز کاهش پیدا میکند و مشکل انسداد و ایجاد لخته در سینوس وریدی نیز درمان میشود. در مواردی که هیچ یک از روشهای فوق موثر نباشند، پزشک ممکن است بخشی از جمجمه را بردارد.
جمع بندی و نتیجه گیری
در اینجا با بیماری افزایش فشار داخل مغز، علائم و روشهای درمان آن آشنا شدیم. افرادی که به این بیماری دچار شده اند بهتر است در مراحل اولیه بیماری نسبت به درمان خود اقدام نمایند تا دچار آسیبهای ناشی از افزایش فشار درون مغزی نشوند. بنابراین توصیه میشود بیماران و افراد مشکوک به این بیماری در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایند.