این روزها امکان ابتلای تمامی بافتهای بدن به تومورها، ثابت شده است. یکی از بافتهای مهم بدن که ریسک بالایی برای ابتلا به تومورها در آن دیده میشود، مغز است. تومورهای مغزی انواع گوناگونی دارند که یکی از آنها تومور مغزی پشت چشم است. آیا تابهحال اسم این نوع تومور را شنیدهاید؟ با علائم تومور مغزی آن آشنا هستید و میدانید روش درمانی آن چیست؟ در ادامه این مقاله با ما همراه باشید، چراکه پاسخ تمامی این پرسشها را برای شما آماده کردهایم.
معرفی تومور مغزی پشت چشم
تومور مغزی پشت چشم یا تومور مداری، گونه از تومورها است که در منطقه اوربیتال جمجمه رشد میکند. منطقه اوربیتال شامل حفره استخوانی جمجمه است که کره چشم را در برمیگیرد. بخش اوربیتال، بخشی پیچیده است که شامل چشم به همراه عضلات آن، اعصاب که اطلاعات را به مغز منتقل میکنند، عروق خونی و بافت همبند است.
این حفره به صورتی است که منطقه باز آن در قسمت جلو، به صورت وسیع اندازهگیری میشود و هرچه به سمت عمق چشم جلو رویم، تنگتر خواهد شد. انتهای اوربیتال جمجمه، جایی است که عصب بینایی از چشم خارجشده و به مغز منتقل میشود.
بروز هرگونه تومور در بخشهای اوربیتال، میتواند مشکلات متعددی را به وجود آورد که هرکدام اثرات عملکردی مختص به خود را دارد. این اثرات به حدی جدی است که اگر تومور بزرگ شود، میتواند حتی چشم را به سمت بیرون هول دهد که یکی از مشکلات اورژانسی تومور مغزی پشت چشم بهحساب میآید.
انواع تومورهای مغزی پشت چشم
تومورهای مغزی پشت چشم میتوانند تومور مغزی خوشخیم و تومور مغزی بدخیم باشند. این تومور میتواند در گروه تومورهای اولیه قرار گیرد (منشأ اولیه تومور همان بخش اوربیتال باشد) . علاوه بر آن میتواند ناشی از متاستاتیک تومورهای دیگر بخشهای بدن باشد (توموری دیگر در بخش دیگر بدن وجود دارد و سلولهای سرطانی به این بخش از بدن نیز سرایت میکند.)
شایعترین تومور مغزی پشت چشم خوشخیم، تومور همانژیوم (cavernous hemangioma) است. این نوع غالباً در بزرگسالان و افراد سالمند مشاهده میشود و سیستم عروقی چشم و حفره اوربیتال را درگیر میکند. خوشبختانه این نوع را بهراحتی میتوان با عمل جراحی برداشت و بهندرت بعد از عمل، مجدداً رشد میکند.
یکی دیگر از تومورهای خوشخیم مداری، به تومور شوانوم (Schwann) معروف است. این تومورها غالباً در غلافهایی که اعصاب را میپوشانند، رشد میکنند. نام علمی این تومورها نوروفیبروم و شوانوما (neurofibromas and schwannomas) است.
تومور خوشخیم دیگر که در گروه تومور مغزی پشت چشم قرار دارد، انواعی هستند که ناحیه گلیوم بینایی را درگیر میکنند. سلولهای گلیال، سلولهای پشتیبان مغز هستند که در عصبهای بینایی نیز یافت میشوند.
تومورهای دیگری که بخش اوربیتال و پشت چشم را درگیر میکنند، شامل موارد زیر است:
- تومور استئوما و فیبرومهای استخوانی: استخوان را درگیر میکند.
- تومور لنفانژیوم: سیستم عروقی را درگیر میکند.
- تومور رابدومیوسارکوم: ناشی از سلولهای رشدی و در کودکان مشاهده میشود.
- تومور هیستیوسیتوم فیبری: منشأ آن سلولهای رشدی و در کودکان شایع است.
- سارکوم: بافت چربی و ماهیچهها را درگیر میکند.
- سرطان پوست روی پلک
علائم تومور مغزی پشت چشم
علائم تومور مغزی مداری، بسته به بافت درگیر با یکدیگر متفاوت است؛ اما شایعترین نشانه این تومورهای اگزوفتالموس یا بیرونزدگی چشم به شمار میرود. درصورتیکه تومورها ساختار عصبی بخش اوربیتال را درگیر کنند، (مثل تومورهای شوانوما، گلیوماهای بینایی و مننژیومهای مداری) فرد علائمی شامل مشکلات بینایی عمیق مثل دوبینی و از دست دادن بینایی را تجربه میکند.
تومورهایی که ساختار عصبی را درگیر نمیکنند با فشاری که به این اعصاب وارد میکنند، باعث ایجاد مشکلات بینایی خفیف میشوند. حتی ممکن است این تومورها باعث ایجاد درد یا احساس فشار در حفره چشم شوند. علائم دیگر این بیماری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- صاف شدن کره چشم
- بیحسی یا گزگز چشم و اطراف آن
- بروز ناتوانی درحرکت دادن یکچشم به همراه چشم دیگر
- درد حفره چشم
- تورم یا افتادگی پلک
روش تشخیص تومور مغزی پشت چشم
مانند تمامی تومورهای مغزی، اولین روش برای تشخیص این تومورها، تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس و پرتوهای پرتوان است. انتخاب روش بسته به نظر پزشک میتواند یکی از موارد زیر باشد:
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- MRI
- CT یا توموگرافی کامپیوتری
روش درمان تومور مغزی پشت چشم
اکثر تومورهای این منطقه خوشخیم هستند و غالباً با افزایش سایز، همراه نیستند. اگر تومورهای مغزی باعث ایجاد مشکلی نشوند، ممکن است روشهای درمانی دارویی برای کاهش اندازه آنها از طریق پزشک تجویز شود. اگر سایز تومور به صورتی باشد که باعث اگزوفتالموس (بیرونزدگی چشم) شود، اولین گزینه درمان، جراحی تومور مغزی و خارج کردن تومور است. در موارد نادر که تومور مغزی پشت چشم بدخیم باشد، روشهای تجویزی جراح تومور مغزی ممکن است شامل موارد پرتودرمانی، شیمیدرمانی، رادیوسرجری استریوتاکتیک و عمل جراحی باشد.
جراحی تومور مغزی پشت چشم
جراحی تومور مغزی اوربیتال به دلیل موقعیت حساس و نیاز بهدقت فراوان، حتماً باید توسط جراح مغز و اعصاب زبده انجام شود. دلایل عمل جراحی تومور مداری میتواند به شرح زیر باشد:
- برای جلوگیری از رشد و آسیب بیشازحد تومورهای بدخیم
- برای حفظ بینایی و حفظ چشم
- برای کاهش علائم بیرونزدگی چشم و بازگرداندن سلامتی چشم
یکی از دلایل اهمیت حضور تیم متخصص جراحی برای خارج کردن تومور مغزی پشت چشم، تعیین مسیری است که جراحان برای رسیدن به تومور باید طی کنند. بسته به محل قرارگیری، جراحان برشهای متنوعی در بخشهایی از صورت ایجاد میکنند. جراحی برای برداشتن تومور بسته بهاندازه و پیچیدگی آن، ممکن است بین 4 تا 8 ساعت زمان ببرد. دوره نقاهت بیماری برای هر فرد متفاوت است، اما معمولاً بیماران حدفاصل 3 تا 7 روز در بیمارستان بستری هستند و در مدتزمان 2 تا 6 هفته بهبود مییابند.
جمع بندی و نتیجه گیری
این روزها با پیشرفت تکنولوژی در حوزه پزشکی، روشهای درمانی مناسبی برای انواع بیماری شناخته شده است. از روشهای درمانی که بهصورت علمی پیشرفت قابلتوجهی داشته، روشهای تشخیص و درمان انواع تومورهای بدن به شمار میرود. در حالت کلی، درد نشانهای برای بروز بیماری است. درصورتیکه در ناحیه چشم و حفره آن احساس درد دارید، بهتر است هرچه سریعتر به کلینیک جراحی مغز و اعصاب مراجعه کنید. درد در این ناحیه میتواند دلیلی بر ابتلا به تومور مغزی پشت چشم باشد. در این مقاله به معرفی این بیماری پرداختیم؛ به خاطر داشته باشید که شرایط هر فرد ممکن است با دیگری متفاوت باشد، پس برای تشخیص بیماری حتماً به متخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کنید.
