تومور مغزی خوش خیم

این روزها به دلایل مختلف رشد ابتلاء به سرطان و تومورها افزایش‌یافته است. برخی محققان بر این باورند که مصرف بیش‌ازحد سموم کشاورزی و خوراکی‌های تراریخته می‌تواند عامل اصلی رشد بیش‌ازحد سرطان باشد. برخی دیگر از محققان عقیده دارند که به‌دلیل استفاده بیش‌ازحد از تکنولوژی و تأثیر اشعه‌های آن روی بافت بدن سرطان به‌صورت چشمگیری افزایش‌یافته است. تومورها به دودسته تقسیم‌بندی می‌شود تومورهای خوش‌خیم و تومورهای بدخیم. یکی از اندام‌هایی که ممکن است به تومورهای سرطانی مبتلاء شود مغز است. در این مقاله قصد داریم شما را با تومور مغزی خوش خیم بیشتر آشنا کنیم.

تومور مغزی خوش خیم چیست ؟

تومورها عموماً از رشد بی‌رویه سلول‌ها به وجود می‌آیند. این سلول‌ها از فرایند مرگ و زایش سلول‌های معمولی پیروی نکرده و سرعت رشدشان به نسبت از سلول‌های عادی بدن بیشتر است. تومور مغزی خوش خیم عموماً غیر سرطانی هستند و این بدان معناست که سلول‌های تومور به بافت‌های دیگر بدن سرایت نمی‌کنند. علاوه‌برآن این تومورها به نسبت تومورهای سرطانی سرعت رشد کمتری دارند.

علاوه‌برآن در صورت جراحی تومور مغزی امکان برداشتن بافت کامل تومور وجود دارد که این موضوع عاملی برای حذف کامل تومور از مغز است. همچنین در صورت برداشته شدن کامل تومور خوش خیم دیگر عود نمی‌کند.

انواع تومورهای خوش خیم مغزی

تومور مغزی از رشد بی‌رویه سلول‌های مغز به وجود می‌آیند. ازآنجایی‌که سلول‌های مغزی با یکدیگر تفاوت دارند تومور مغزی خوش خیم نیست با یکدیگر متفاوت هستند. انواع تومورهای خوش خیم مغز به شرح زیر است:

• گلیوم (gliomas) : بافت گلیال بخشی در مغز است که از رشته‌های عصبی حمایت می‌کند. این بخش سلول‌ها و رشته‌های عصبی را در جای خود نگه می‌دارد. یکی از انواع تومورهای خوش خیم مغز مربوط به رشد بی‌رویه سلول‌های این بخش است.
• مننژیوم (meningiomas) : بخش غشایی مغز که بافت آن را می‌پوشاند درصورتی‌که به تومور مبتلاء شود از نوع مننژیوم مغزی خواهد بود.
• نوروم آکوستیک (acoustic neuromas) : تومورهای عصب شنوایی که به‌عنوان شوانوم دهلیزی نیز شناخته می‌شوند.
• کرانیوفارنژیوم (craniopharyngiomas) : تومورهایی نزدیک به پایه اصلی مغز که بیشتر کودکان و نوجوانان را مبتلاء می‌کند.
• همانژیوبلاستوم (haemangioblastomas) : تومورهای خوش خیم مربوط به عروق خونی مغز
• آدنوم هیپوفیز  یا تومور هیپوفیز (pituitary adenomas) : تومورهایی که غده هیپوفیز را درگیر می‌کنند. این غده کوچک در سطح زیرین مغز قرار دارد.
• الیگودندروگلیوما (Oligodendroglioma) : گونه‌ای نادر از تومورها که از سلول‌های گلیال ایجاد می‌شود. این‌گونه از تومور در بزرگسالان به نسبت کودکان بیشتر شایع است.

انواع درجه‌بندی تومورهای مغزی

تومورها را علاوه‌بر منشأ سلولی آن‌ها به‌صورت دیگری نیز دسته‌بندی می‌کنند. تومورها بر اساس سرعت رشد، میزان گسترش و احتمال رشد مجدد آن‌ها بعد از درمان از ۱ تا ۴ درجه‌بندی می‌شوند. تومور مغزی خوش خیم درجه ۱ و ۲ دارند؛ چراکه سرعت رشد آن‌ها آهسته است و به بافت‌های دیگر سرایت نمی‌کنند. همچنین بعید به نظر می‌رسد بعد از درمان مجدداً رشد کنند. این تومورها سرطانی نیستند، اما در صورت عدم درمان می‌توانند زندگی فرد را با خطر جدی مواجه کنند.

علائم تومور مغزی خوش خیم

علائم تومورهای مغزی غیر سرطانی به محل قرارگیری آن‌ها در مغز و اندازه آن‌ها بستگی دارد. برخی از تومورها که سرعت رشد پایینی دارند ممکن است در ابتدا هیچ‌گونه علائمی نداشته باشند. علائم رایج تومور مغزی خوش خیم به شرح زیر است:

• سردرد ناشی از تومور مغزی
• تشنج
• احساس خواب‌آلودگی و بیماری مداوم
• بروز تغییرات ذهنی یا رفتاری مانند تغییر در شخصیت
• بروز مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتاری
• بروز ضعف یا فلج

علت بروز تومور مغزی خوش خیم

تابه‌حال علت و دلیل مشخصی برای رشد بی‌رویه سلول‌های غیر سرطانی مشخص نشده است. طی تحقیقات انجام‌شده ریسک ابتلاء به این تومورها در افراد زیر بیشتر است:

• افراد بالای ۵۰ سال
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به تومور مغزی
• داشتن بیماری‌های خاص ژنتیکی که ریسک ابتلاء به تومورهای خوش خیم را افزایش می‌دهد. مثلاً برخی بیماری‌ها مثل نوروفیبروماتوز نوع ۱، نوروفیبروماتوز نوع ۲، توبروس اسکلروزیس، سندرم Turcot، سندرم سرطان Li-Fraumeni، سندرم فون هیپل-لینداو و سندرم گورلین جز بیماری‌هایی است که ریسک ابتلاء به تومور خوش خیم را بالا می‌برد.
• انجام رادیوتراپی نیز ریسک ابتلاء به تومور مغزی خوش خیم را افزایش می‌دهد.

چه زمانی باید به جراح تومور مغزی مراجعه کرد؟

ازآنجایی‌که مشکلات مغزی علائم مشابهی دارند، بهتر است در صورت مشاهده و بروز علائم گفته‌شده حتماً به جراح تومور مغزی مراجعه کنید.جراح مغز و اعصاب با معاینه شما و پرسش‌هایی که در مورد شرایط و سابقه خانوادگی شما می‌پرسد، علائم بالینی شما را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. ممکن است پزشک تصمیم به آزمایش‌های عصبی را نیز برای تشخیص بهتر تجویز کند.

درصورتی‌که پزشک به ابتلاء شما به تومور مغزی مشکوک شود، شما را به پزشک متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.

روش‌های درمانی تومور مغزی خوش خیم

درمان تومور مغزی غیر سرطانی متفاوت است و روش انتخابی برای درمان به محل قرارگیری و نوع آن بستگی دارد. یکی از روش‌های رایج برای درمان تومورهای خوش خیم جراحی و خارج کردن تومور است. همان‌طور که گفته شد این تومورها بعد از خارج شدن مجدداً عود نمی‌کنند به همین دلیل جراحی روشی ایمن برای درمان به‌حساب می‌آید.

درصورتی‌که محل قرارگیری تومور به صورتی باشد که امکان برداشته شدن به‌صورت کامل وجود نداشته باشد استفاده از روش‌های درمانی دیگر پیشنهاد می‌شود. این روش‌های درمانی شامل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی است که برای کنترل رشد سلول‌های غیری سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌شود.

برنامه‌های درمانی افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است در زیر به برخی از این برنامه‌های درمانی اشاره‌کرده‌ایم.

• برخی افراد برای اسکن و معاینه مکرر باید به پزشک مراجعه کنند. دلیل این اتفاق این است که تومور مغزی خوش خیم در این افراد به‌صورت اتفاقی تشخیص داده‌شده و این افراد علائم خاصی برای تومور نداشتند.
• درصورتی‌که فرد علائم تشدید شونده یا شدید داشته باشند گزینه جراحی اولین و بهترین گزینه است، اما اغلب برای دیگر افراد گزینه‌های دیگر پیشنهاد می‌شود.

بهتر است قبل از مراجعه به پزشک تمامی علائمی که دارید را یادداشت کنید. همچنین در مورد موارد احتمالی که سؤال دارید نیز فکر کنید و سؤالات خود را نیز یادداشت کنید که از پزشک بپرسید.

عمل جراحی

هدف از انجام عمل جراحی برای تومور مغزی خوش خیم خارج کردن تمام بافت تومور بدون آسیب رساندن به بافت مغزی اطراف است. در اغلب موارد از روش کرانیوتومی استفاده می‌شود. بسته به محل قرارگیری تومور پزشک تصمیم می‌گیرد که بیمار در زمان عمل جراحی بیهوشی کامل داشته باشد یا برای پاسخگویی به برخی سؤالات به هوش باشد و با بی‌حسی موضوعی از درد آن جلوگیری کنند.

رادیوسرجری

رادیوسرجری نوع خاصی از رادیوتراپی است و از آن با عنوان رادیوسرجری استریوتاکتیک یاد می‌شود. از این روش برای تومورهایی که در اعماق مغز قرار دارند و امکان برداشتن آن بدون آسیب به بافت مغزی وجود ندارد استفاده می‌شود. در طی انجام رادیوسرجری پرتوهای کوچک از پرتوهای پرانرژی روی تومور متمرکز می‌شوند و با این کار سلول‌های غیر سرطانی را از بین می‌برند.

شیمی‌درمانی و رادیوتراپی

از شیمی‌درمانی معمولاً برای کوچک کردن تومور مغزی خوش خیم یا کشتن سلول‌های باقی‌مانده پس از جراحی استفاده می‌شود. درروش پرتودرمانی با استفاده از دوز‌های کنترل‌شده پرتوهای پرتوان اشعه ایکس به سلول‌های غیر سرطانی حمله می‌شود. روش پرتودرمانی با استفاده از قرص، تزریق یا قطره به بیمار داده می‌شود. این روش عوارضی نیز دارد که شامل خستگی، ریزش مو، حالت تهوع و قرمزی پوست است.

داروهایی که برای کاهش علائم تجویز می‌شود

پزشک ممکن است برای کنترل علائم قبل و بعد از جراحی داروهایی تجویز کند که این داروها به شرح زیر است:

• داروهایی که از تشنج و حملات صرع جلوگیری می‌کند.
• داروهای استروئیدی که برای کاهش تورم اطراف تومور تجویز می‌شود. این داروها برخی علائم را قبل و بعد از جراحی را بهبود می‌بخشد.
• مسکن‌هایی برای قبل و بعد از جراحی به هدف کنترل درد
• داروهای ضد تهوع و استفراغ برای کنترل این عارضه

شرایط بهبودی بعد از درمان تومور مغزی خوش خیم

ازآنجایی‌که بزرگ شدن تومور قبل از درمان ممکن است به بافت مغزی آسیبی وارد کرده باشد. ممکن است بعد از درمان به‌صورت موقت یا دائم مشکلاتی مشکلات گفتاری وجود داشته باشد. علاوه بر آن بیماری‌هایی مثل تشنج و مشکلات حفظ تعادل و راه رفتن نیز در گروه این عارضه‌ها هستند.

برخی افراد با سخت‌کوشی و تلاش می‌توانند درنهایت به زندگی عادی خود برگردند و ورزش و فعالیت روزانه را به زندگی خود بازگردانند. این اتفاق دور از دسترس نیست، اما ممکن است کمی زمان ببرد.

جمع‌بندی

مغز یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن است. این اندام حیاتی در طی زندگی ممکن است با بیماری‌های مختلفی مواجه شود. این روزها به دلیل تغییر در سبک زندگی و عوامل تأثیرگذار مخربی که وجود دارد بیماری‌های مغزی گسترش‌یافته و آمار ابتلا به آن‌ها نیز بیشتر شده است. یکی از بیماری‌هایی که این روزها افراد زیادی را درگیر می‌کند تومور مغزی خوش خیم است. این بیماری ماهیتی سرطانی ندارد، اما درصورتی‌که به‌موقع به آن رسیدگی نشود مشکلات کوتاه‌مدت و درازمدت زیادی را برای فرد به همراه دارد. حتی این تومورها می‌توانند جان بیمار را تهدید کنند.