همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم عضلات صورت چیست ؟

همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم عضلات صورت، یکی از مشکلات عصبی نادری است که می‌تواند باعث انقباضات غیرارادی و گاه دردناک در یک طرف صورت شود. این حالت می‌تواند علاوه بر تاثیرات جسمی، باعث ایجاد مشکلات روانی نظیر استرس و کاهش اعتماد به نفس در فرد شود. همی فاسیال اسپاسم معمولاً به دلیل تحریک غیر عادی عصب فاشیال یا فشار بر روی این عصب اتفاق می‌افتد و می‌تواند مشکلاتی در تعاملات اجتماعی فرد ایجاد کند. با توجه به تأثیرات گسترده این اختلال بر کیفیت زندگی افراد، شناخت دقیق‌ تر علل، علائم و روش‌های درمانی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی جامع علائم شایع و تکنیک‌های نوین درمانی همی فاسیال اسپاسم پرداخته و راهکارهایی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران ارائه خواهیم داد. هدف از این مطالعه، افزایش آگاهی و ارائه اطلاعات به‌روز برای کمک به بیماران و تیم‌های درمانی در مدیریت بهتر این بیماری است.

اسپاسم عضلات صورت یا همی فاسیال اسپاسم چیست؟

همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم عضلات صورت، نوعی اختلال عصبی نادر است که با انقباضات غیرارادی و مکرر عضلات یک طرف صورت مشخص می‌شود. این وضعیت ناشی از تحریک یا فشردگی عصب فاشیال، که مسئول کنترل حرکات عضلات صورت است، رخ می‌دهد. به طور معمول، عروق خونی که به این عصب فشار می‌آورند یا تومورهای کوچک، می‌توانند عامل این فشردگی باشند. اسپاسم‌های عضلانی معمولاً به صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی ظاهر می‌شوند و می‌توانند از پلک زدن‌های غیر ارادی تا انقباضات قوی‌تری که کل صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، متغیر باشند.

این اختلال نه تنها از نظر جسمی مشکل‌ساز است، بلکه می‌تواند تأثیرات روانی نیز بر روی فرد داشته باشد. افراد مبتلا ممکن است از حضور در مجامع عمومی خودداری کنند و دچار افسردگی یا اضطراب شوند. تشخیص همی فاسیال اسپاسم معمولاً از طریق معاینه بالینی و گاهی استفاده از تصویربرداری‌های پزشکی مانند MRI برای تعیین دقیق محل فشردگی عصب، انجام می‌شود.

علت همی فاسیال اسپاسم چیست ؟

همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم عضلات صورت، یک اختلال عصبی است که عمدتاً به علت فشردگی یا تحریک عصب فاشیال (عصب هفتم جمجمه‌ ای) ایجاد می‌شود. این عصب مسئول کنترل حرکت عضلات صورت است و هنگامی که تحت فشار قرار می‌گیرد، پیام‌های عصبی نامنظمی به عضلات ارسال می‌کند که موجب انقباضات غیرارادی و مکرر می‌شود. یکی از شایع‌ ترین علل این فشردگی، وجود عروق خونی غیرطبیعی یا درهم‌پیچیده‌ای است که به عصب فشار می‌آورند. این عروق معمولاً در نزدیکی ریشه عصب قرار دارند و با هر ضربان قلب، فشاری متناوب بر روی عصب ایجاد می‌کنند.

در برخی موارد نادر، تومورهای خوش‌ خیم مغزی یا تومور مغزی بدخیم نیز می‌توانند عامل فشار به عصب فاشیال باشند. علاوه بر این، آسیب‌ های ناشی از جراحی‌های قبلی، عفونت‌ها و یا ضایعات عروقی نیز ممکن است نقش داشته باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که همی فاسیال اسپاسم در زنان و افراد میانسال شایع‌ تر است، هرچند علت دقیق این توزیع جنسیتی و سنی به طور کامل مشخص نیست.

علائم همی فاشیال اسپاسم چیست ؟

همی فاشیال اسپاسم به واسطه حرکات غیر ارادی و مکرری که در یک طرف صورت اتفاق می‌افتد، شناخته می‌شود. این علائم معمولاً به صورت تدریجی آغاز می‌شوند و در اغلب موارد، اولین نشانه‌ی آن پرش‌ های غیرارادی و نامحسوس پلک‌هاست. این پرش‌ها ممکن است در ابتدا به ندرت رخ دهند، اما با گذشت زمان، به تدریج بیشتر و قوی‌تر می‌شوند. در مراحل پیشرفته‌ تر، انقباضات می‌توانند به صورت پیشرفت‌کننده به دیگر عضلات همان سمت صورت گسترش یابند، به طوری که ارتعاشات و اسپاسم‌ها شامل ناحیه دهان، گونه و حتی عضلات گردن هم می‌شود. این انقباضات می‌توانند به عنوان تکانه‌ های سریع و شدید توصیف شوند که در برخی موارد، به صورت دردناک نیز ظاهر می‌شوند. علاوه بر علائم فیزیکی، این اختلال می‌تواند تأثیرات روانی قابل توجهی نیز برجای گذارد؛ بسیاری از بیماران به دلیل خودآگاهی از حرکات صورتِ غیرقابل کنترل خود، از حضور در اجتماعات و تعاملات اجتماعی پرهیز می‌کنند که می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی و افسردگی منجر شود. درک این علائم و تغییرات مرتبط با همی فاشیال اسپاسم، اولین گام مهم در مسیر تشخیص و درمان موثر این اختلال است.

مناطقی از صورت که بیشتر انقباضات عضلانی در آن مشاهده می‌شود به شرح زیر است:

• اطراف ابرو و خود ابرو
• گونه
• ناحیه اطراف دهان و لب‌ها
• چانه
• فک
• قسمت‌های بالای گردن و غبغب

در برخی موارد حادتر ممکن است این اسپاسم‌ها عضلات صورت را حتی در زمان خواب نیز درگیر کند. باگذشت زمان و حادتر شدن شرایط ممکن است علائم زیر نیز بروز کند:

• بروز مشکلاتی در شنوایی
• وزوز گوش
• درد گوش به‌خصوص در نواحی پشت گوش
• اسپاسم ناگهانی در چند نقطه از صورت

تشخیص همی فاسیال اسپاسم

تشخیص همی فاسیال اسپاسم فرایندی چندمرحله‌ ای و دقیق است که با هدف شناسایی علل فشرده‌ سازی یا تحریک عصب فاشیال صورت می‌گیرد. اولین گام در این مسیر، معاینه بالینی کامل توسط بهترین جراح مغز و اعصاب ایران  است که شامل ارزیابی دقیق حرکات غیرارادی و بررسی علائم مرتبط می‌شود. پزشک ممکن است تاریخچه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار دهد تا علائم مشابه یا شرایط مرتبط را شناسایی کند. تصویر‌برداری های پیشرفته مثل ام آر آی یا MRA یکی از ابزارهای کلیدی برای تشخیص دقیق این اختلال هستند. این تکنیک‌ ها امکان مشاهده دقیق ساختارهای عروقی و عصبی را فراهم می‌کنند و می‌توانند نواحی فشار یا تنگی را که ممکن است علت اسپاسم‌ها باشند، شناسایی کنند. در برخی موارد، روش‌های الکترودیاگنوستیک همچون نوار عصب و عضله نیز به کار می‌روند تا فعالیت‌های غیرطبیعی عضلانی را ثبت و تحلیل کنند. نتایج این آزمایش‌ ها به پزشکان کمک می‌کنند که تفاوت‌های همی فاسیال اسپاسم را با سایر شرایط مشابه مانند تیک‌های عصبی یا دیستونی تشخیص دهند. تشخیص زودهنگام و صحیح این اختلال قادر است مسیر درمانی مناسب و موثری را فراهم کند که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش علائم آزاردهنده منجر شود.

روش‌ های درمان اسپاسم صورت یا همی فاسیال اسپاسم چیست ؟

روش‌ های درمان همی فاسیال اسپاسم شامل طیف گسترده‌ای از رویکردهای دارویی و جراحی است که هر کدام با هدف کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران طراحی شده‌اند. انتخاب روش درمان مناسب عموماً به شدت و مدت زمان علائم بستگی دارد. درمان دارویی معمولاً به عنوان اولین خط درمان پیشنهاد می‌شود و شامل مصرف داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین یا گاباپنتین است که به کاهش انقباضات عضلانی کمک می‌کنند. یکی از موثرترین روش‌های غیر جراحی برای مدیریت این اختلال، تزریق بوتولینوم توکسین (بوتاکس) است که با مسدود کردن سیگنال‌های عصبی به عضلات، موجب کاهش یا توقف انقباضات می‌شود. این تزریق‌ها معمولاً هر چند ماه یک‌بار تکرار می‌شوند و می‌توانند بهبودی چشمگیری در علائم ایجاد کنند. در مواردی که داروها و بوتاکس موثر واقع نشوند یا علائم بسیار شدید باشند، جراحی باز یا میکروواسکولار دکمپرشن (MVD) به عنوان گزینه‌ای نهایی مد نظر قرار می‌گیرد. در این روش، جراح با برداشتن یا جابه‌جایی عروق فشرده‌سازی کننده عصب فاشیال، فشار را کاهش می‌دهد و به این ترتیب از شدت اسپاسم‌ها و تکرار آنها کاسته می‌شود. تصمیم‌گیری درباره روش درمان مناسب باید با مشورت دقیق و هماهنگی بین بیمار و تیم پزشکی انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل گردد.

درمان دارویی برای اسپاسم صورت

اغلب برای درمان این بیماری جراح تومور مغزی تهران داروهایی با خواص شل کردن عضلات صورت تجویز می‌کند. این داروها ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• باکلوفن (Lioresal)
• کلونازپام (کلونوپین)
• کاربامازپین (تگرتول)
• تزریق بوتاکس: بوتاکس عضلات موردنظر را برای مدت 3 تا 6 ماه فلج می‌کند. این روش درمانی برای کنترل علائم و تیک‌ها کارآمد خواهد بود. البته این روش درمانی هرچند ماه یک‌بار نیاز به تزریق مجدد دارد.

جراحی همی فاسیال اسپاسم

جراحی همی فاسیال اسپاسم، که به نام میکروواسکولار دکمپرشن (MVD) شناخته می‌شود، یکی از مؤثرترین روش‌ های درمانی برای بیمارانی است که از اسپاسم‌ های شدید و مقاوم به دیگر درمان‌ها رنج می‌برند. در این روش جراحی، جراح مغز و اعصاب با دقت فراوان اقدام به خلق یک شکاف کوچک در استخوان پشت گوش بیمار می‌کند. سپس با کمک میکروسکوپ و ابزار دقیق، عروق خونی‌ ای را که به طور غیرطبیعی به عصب فاشیال فشار می‌آورند شناسایی و از روی عصب دور می‌کند. این فرآیند معمولاً شامل جابه‌ جایی عروق خونی و قرار دادن پد‌های محافظتی بین عروق و عصب است تا فشار بر روی عصب کاهش یابد و انقباضات غیرارادی متوقف شوند. عمل جراحی MVD با دقت بالا و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و معمولاً بیمار نیازمند بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان است. میزان موفقیت این جراحی بالاست و بسیاری از بیماران پس از عمل بهبودی قابل توجهی را در علائم خود مشاهده می‌کنند. اگرچه جراحی MVD چندان خطرناک نیست، اما مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است عوارضی همچون عفونت، خونریزی یا آسیب عصبی به همراه داشته باشد، بنابراین تصمیم‌گیری برای انجام آن باید با مشورت دقیق و براساس ارزیابی کامل از وضعیت بیمار انجام شود.

مزایا جراحی همی فاسیال اسپاسم

جراحی همی فاشیال اسپاسم، به ویژه روش میکروواسکولار دکمپرشن (MVD)، دارای مزایای قابل توجهی است که می‌تواند زندگی بیماران را به طرز چشمگیری بهبود بخشد. یکی از برجسته‌ترین مزایای این جراحی، کاهش یا حتی رفع کامل انقباضات غیرارادی عضلات صورت است که باعث بازگشت طبیعی‌ترین حالت به چهره بیمار می‌شود. این بهبود در علائم فیزیکی می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب‌های اجتماعی بیماران کمک کند. برخلاف روش‌های موقت مانند تزریق بوتولینوم توکسین که نیازمند تکرار مداوم هستند، جراحی MVD اغلب نتایجی طولانی‌مدت و پایدار به همراه دارد. همچنین، بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که پس از جراحی نه تنها انقباضات عضلات صورت کاهش یافته، بلکه درد و ناراحتی مرتبط با این اسپاسم‌ها نیز تا حد زیادی تسکین یافته است. این جراحی با کاهش وابستگی به داروهای ضد تشنج و تزریقات مکرر، به بیماران امکان می‌دهد که سبک زندگی خود را بدون نگرانی از تاثیرات جانبی داروها ادامه دهند. با وجود برخی ریسک‌های احتمالی، دقت و تکنولوژی‌های مدرن به کار گرفته شده در این جراحی، احتمال وقوع عوارض را به حداقل می‌رسانند و اکثریت بیماران بهبود محسوسی را تجربه می‌کنند.

عوارض جراحی همی فاسیال اسپاسم

جراحی همی فاشیال اسپاسم، اگر چه به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای تسکین اسپاسم‌های شدید صورت شناخته می‌شود، اما همچون هر جراحی دیگری با عوارض و چالش‌های خاص خود همراه است. یکی از عوارض احتمالی این جراحی، آسیب به عصب صورت است که می‌تواند منجر به ضعف یا حتی فلج موقت عضلات صورت شود. این عارضه معمولاً به تدریج بهبود می‌یابد، اما ممکن است دوره ریکاوری طولانی‌تری را طلب کند. عفونت، خونریزی و نشت مایع مغزی نخاعی از دیگر خطرات این جراحی محسوب می‌شوند. گرچه این عوارض نادرند، لازم است جراح و تیم درمانی با دقت فراوان و پروتکل‌های دقیق به پیشگیری و مدیریت آنها بپردازند. در برخی موارد، بیماران ممکن است دچار کاهش کیفیت شنوایی در گوش جراحی‌شده شوند که ناشی از نزدیکی عصب شنوایی به محل جراحی است. مهم است که بیماران قبل از تصمیم‌گیری درباره جراحی، به‌طور کامل با پزشک خود در مورد این عوارض و نحوه مقابله با آنها گفت‌وگو کنند. آگاهی از خطرات و فواید می‌تواند فرد را در مسیر انتخاب آگاهانه‌تری هدایت کند و انتظارات واقع‌بینانه‌تری از نتایج درمانی داشته باشد.

روش‌های پیشگیری از اسپاسم صورت

همان‌طور که گفته شد این بیماری به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند. ازآنجایی‌که از بیماری‌های نادر به‌حساب می‌آید ممکن است روش‌های موجود برای پیشگیری از آن به‌صورت چشمگیری مؤثر نباشد. درصورتی‌که نگران ابتلاء به این بیماری هستید بهتر است از آسیب به سروصورت جلوگیری کنید. همچنین از ورزش‌هایی که احتمال وارد شدن ضربه به سر و صورت وجود دارد اجتناب کنید.

به خاطر داشته باشید بهتر است در مراحل اولیه بیماری برای درمان آن اقدام کنید. این بیماری نیز در مراحل اولیه راحت‌تر و سریع‌تر کنترل می‌شود.

معرفی عوارض داروهای تجویزشده

در بخش روش‌های درمان بیماری اسپاسم صورت روش‌های مختلفی برای درمان معرفی کردیم. ممکن است پزشک معالج تصمیم به درمان بهروش‌های دارویی بگیرد. برخی از این داروها عوارضی دارند که بروز آن‌ها خطرناک نیست، پس در صورت بروز عوامل زیر نگران نشوید تنها با پزشک خود در ارتباط با عوارض به وجود آمده مشورت کنید که در صورت امکان داروها را تغییر دهد. این عوارض به شرح زیر است.

• عدم حفظ تعادل و مشکل در راه رفتن
• احساس خستگی و خواب‌آلودگی
• احساس حالت تهوع و استفراغ
• بروز جوش‌های قرمز پوستی

در میان روش‌های درمان روش بوتاکس نیز بی‌خطر به‌حساب نمی‌آید. اگر مشکل تحریک اعصاب در بخش عصب چشمی‌باشد، پزشک با سختگیری بیشتری روش بوتاکس را پیشنهاد می‌کند. این روش نیز خطرات مربوط به خود را دارد. این خطرات شامل تحریک چشم و پوست اطراف آن، افتادگی پلک و ضعف موقت در کنترل عضلات اطراف چشم و ابرو است.

بیماری‌های مزمن می‌تواند فرد را بااحساس ضعف و کلافگی از بروز مجدد بیماری مواجه کند. یکی از این بیماری‌هایی که به‌صورت مداوم می‌تواند تمرکز و آرامش فرد را به هم بریزد اسپاسم صورت است. این بیماری در حالت کلی خطرناک نیست مگر اینکه عوامل خطرزایی باعث بروز این بیماری شده باشد. در این مقاله به توضیح تمامی نکاتی که از این بیماری نیاز دارید اشاره‌کرده‌ایم. پیشنهاد ما این است که به‌محض بروز علائم به پزشک مراجعه کنید.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526108/