اسپاسم صورت یا همی فاسیال اسپاسم چیست ؟

همه ما بعد از یک روز کاری سخت یا بعد از ورزش‌های سنگین اسپاسم عضلانی را تجربه کرده‌ایم. این اسپاسم ها به‌دلیل تجمع‌ گونه از لاکتوز در عضلات اتفاق می‌افتد. آیا تابه‌حال شده که اسپاسم عضلات صورت را تجربه کنید؟ به نظر شما اسپاسم صورت ناشی از چه عاملی می‌تواند باشد؟ در این مقاله قصد داریم با این بیماری، علائم و نشانه‌های آن بیشتر آشنا شویم. در انتها نیز به روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

اسپاسم صورت ( همی فاسیال اسپاسم ) چیست؟

اسپاسم عضلات صورت یا همی فاسیال اسپاسم (Hemifacial Spasm) به بیماری گفته می‌شود که عضلات یک سمت صورت به‌طور ناگهانی و بدون داشتن علائم قبلی منقبض می‌شود. این بیماری غالباً در اثر تحریک یا آسیب عصب صورت اتفاق می‌افتد. عصب موردنظر به عصب هفتم جمجمه معروف است. زمانی که این عصب تحریک شود عضلات نیز به‌دلیل تحریکات عصبی به حالت غیرارادی منقبض می‌شود.

ممکن است این اسپاسم‌ها در مراحل اولیه تنها به‌صورت تیک‌های عصبی و کوتاه‌مدت در اطراف پلک، گونه یا دهان بروز کند. باگذشت زمان این تیک‌ها در قسمت‌های دیگر صورت نیز بروز می‌کنند و ممکن است مدت تیک زدن یا نبض زدن صورت در آن مناطق مدت‌زمان طولانی‌تری ادامه داشته باشد.

اسپاسم صورت می‌تواند هم در آقایان و هم در بانوان بروز پیدا کند، اما ریسک ابتلاء آن در بانوان بالای ۴۰ سال بیشتر است. این اسپاسم‌ها به‌صورت بالقوه خطرناک نیستند، اما ممکن است تکان‌های گاه‌ و بیگاه بخشی از صورت برای شما آزاردهنده یا خجالت‌آور باشد. لازم به ذکر است که طی تحقیقات انجام‌شده میزان بروز این تیک‌ها در سمت چپ صورت بیشتر از سمت راست است. این بیماری زمانی آزاردهنده می‌شود که اسپاسم عضلانی به حدی زیاد باشد که چشم به‌ صورت ناگهانی با تیک‌ها باز و بسته شود یا در تکلم مشکلی به وجود آید.

علائم

اسپاسم‌های صورت همان‌طور که گفته شد با تیک‌های خفیف و کوتاه‌مدت در یک سمت صورت شروع می‌شود. این انقباضات به حدی خفیف است که فرد مقابل قادر به دیدن آن نیست و تنها خود فرد آن را احساس می‌کند. این اسپاسم‌ها با عنوان بلفارواسپاسم (blepharospasm) شناخته می‌شود. بهتر است در زمان عصبانیت یا اضطراب به حالت این اسپاسم‌ها دقت شود؛ چراکه اسپاسم‌های ناشی از این بیماری در مواقع استرس‌زا بیشتر می‌شود. باگذشت زمان ممکن است منطقه اسپاسم‌ها در آن سمت صورت گسترش بیابد.

مناطقی از صورت که بیشتر انقباضات عضلانی در آن مشاهده می‌شود به شرح زیر است:

• اطراف ابرو و خود ابرو
• گونه
• ناحیه اطراف دهان و لب‌ها
• چانه
• فک
• قسمت‌های بالای گردن و غبغب

در برخی موارد حادتر ممکن است این اسپاسم‌ها عضلات صورت را حتی در زمان خواب نیز درگیر کند. باگذشت زمان و حادتر شدن شرایط ممکن است علائم زیر نیز بروز کند:

• بروز مشکلاتی در شنوایی
• وزوز گوش
• درد گوش به‌خصوص در نواحی پشت گوش
• اسپاسم ناگهانی در چند نقطه از صورت

علت بروز اسپاسم صورت کدام است؟

اسپاسم‌های صورت دو حالت دارند. علل برخی از آن‌ها قابل‌شناسایی و علل برخی دیگر غیرقابل‌شناسایی (اسپاسم ایدیوپاتیک) است. این اسپاسم‌ها اغلب به‌دلیل تحریک یا آسیب به‌صورت بروز می‌کنند. علت اصلی این اسپاسم‌ها به دلیل وارد شدن فشار به رگ خونی که روی عصب صورت قرار دارد و جایی نزدیک به ساقه مغز است اتفاق می‌افتد.

لازم است بدانید که اعصاب صورت هرگونه انقباض و تکان خوردن ماهیچه‌های صورت را کنترل می‌کنند. اگر رگ خونی یا هر چیز دیگری (مثل تومور مغزی ) به عصب فشار وارد کند سیگنال‌هایی را ایجاد می‌کند که این سیگنال‌ها از مغز ارسال نشده است. این سیگنال‌ها باعث ایجاد تیک‌های عضلانی می‌شود که به آن انتقال افاپتیک می‌گویند.

آسیب به سر یا صورت نیز ممکن است اسپاسم صورت را به وجود آورد. دلایل غیرمعمول‌تر این بیماری نیز به شرح زیر است:

• وجود یک یا چند تومور روی عصب صورت
• عوارض جانبی ناشی از فلج بل که باعث فلج شدن موقت بخشی از صورت می‌شود.
• مسمومیت با کافئین که ناشی از دریافت بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم دوز کافئین در روز است.
• مصرف داروهایی مثل فاسیکولاسیون که عوارضی مثل انقباض غیرارادی عضلات دارد.
• بیماری پارکینسون
• عدم تعادل هورمونی
• مولتیپل اسکلروزیس

تشخیص همی فاسیال اسپاسم

در وهله اول پزشک به معاینه بالینی بیمار می‌پردازد و از او در ارتباط آسیب به‌صورت و سر سؤال‌هایی می‌پرسد. پس‌ازآن برای تشخص علت اصلی بیماری ممکن است دستور به آزمایش MRI دهد. در این آزمایش با استفاده از میدان مغناطیسی مشخص و امواج رادیویی تصاویر دقیقی از سر و صورت گرفته می‌شود. در این آزمایش ممکن است پزشک درخواست تزریق رنگ کنتراست بدهد. این رنگ‌ها وجود یا عدم وجود رگ خونی مزاحم را نشان می‌دهد.

برای تشخیص علل و عوامل ایجادکننده اسپاسم صورت همیشه به MRI نیازی نیست. این آزمایش زمانی تجویز می‌شود که جراح مغز و اعصاب تهران دلیل اصلی این بیماری را عوامل داخلی مثل رگ، مولتیپل اسکلروزیس یا تومور تشخصی دهد.

روش‌های درمانی اسپاسم صورت

اگر این تیک‌های عضلانی ناشی از استرس، اضطراب و عصبانیت است، به‌راحتی می‌توان با تمرین و کاهش قرارگیری در محیط‌ها و شرایط استرس‌زا این بیماری را کنترل کرد. اگر ناشی از مسمومیت با کافئین باشد بهتر است از مصرف بیش‌ازاندازه این ماده خوراکی خودداری کنید.

برخی مواد خوراکی می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلات صورت کمک کند که این موارد خوراکی به شرح زیر است:

• دریافت ویتامین D که در تخم‌مرغ، شیر و نور خورشید وجود دارد.
• دریافت منیزیم که در بادام و موز وجود دارد.
• مصرف بابونه که آرام‌بخش به‌حساب می‌آید.
• مصرف زغال‌اخته که حاوی مقادیر زیاد آنتی‌اکسیدان شل کننده عضلات است.

روش‌های دارویی برای درمان اسپاسم صورت

اغلب برای درمان این بیماری جراح تومور مغزی تهران داروهایی با خواص شل کردن عضلات صورت تجویز می‌کند. این داروها ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• باکلوفن (Lioresal)
• کلونازپام (کلونوپین)
• کاربامازپین (تگرتول)
• تزریق بوتاکس: بوتاکس عضلات موردنظر را برای مدت ۳ تا ۶ ماه فلج می‌کند. این روش درمانی برای کنترل علائم و تیک‌ها کارآمد خواهد بود. البته این روش درمانی هرچند ماه یک‌بار نیاز به تزریق مجدد دارد.

جراحی همی فاسیال اسپاسم

اگر علل دیگری مثل تومور دلیل به وجود آمدن این بیماری باشد ممکن است با توجه به ماهیت تومور پزشک تصمیم بگیرد که عمل جراحی تومور مغزی برای برداشتن تومور را انجام دهد. البته ممکن است در صورت عدم پاسخ مناسب عضلات صورت به بوتاکس نیز این عمل جراحی برای کاهش فشار از روی عصب انجام شود.

برخی بیماری‌های خاص که اسپاسم صورت را منجر می‌شود

برخی بیماری‌ها می‌تواند منجر به اسپاسم‌های صورت شود. این بیماری‌ها به شرح زیر است. توجه کنید که این بیماری‌ها در موارد نادر می‌تواند به اسپاسم عضلات صورت شود، اما نادیده گرفتن آن‌ها نیز ممکن نیست.

نورالژی عصب سه قلو (Trigeminal Neuralgia)

این عارضه یک بیماری دردناک است که عصب سه قلو یا عصب پنجم مغز را درگیر می‌کند. در هر طرف صورت یک عصب دوقلو مجزا وجود دارد. این اعصاب مسئول انتقال حس درد و دیگر احساسات بافت صورت هستند. درصورتی‌که اسپاسم صورت به‌دلیل تحریک عصب سه قلو باشد به‌راحتی و با روش‌های دارویی قابل‌درمان است.

گسترش تومور درمان‌نشده در دیگر نقاط بدن

متأسفانه یکی از نگرانی‌هایی که در مورد تومورها وجود دارد گسترش آن‌ها به دیگر نقاط بدن است. اگر فردی به تومور و جهش سلولی در دیگر نقاط بدن مبتلا شده باشد، امکان گسترش سلول‌های سرطانی به بافت صورت نیز وجود دارد. این عارضه باید هرچه سریع‌تر تشخیص و درمان شود.

عفونت

در برخی موارد خیلی نادر به‌دلیل ایجاد زخم و خراش در این مناطق ممکن است عفونت در محلی روی عصب تجمع کند. البته این مشکل قطعاً در محل تجمع عفونت دردناک است. با شناخت به‌موقع و مصرف داروهای تجویزشده پزشک این مشکل نیز رفع می‌شود.

روش‌های پیشگیری از اسپاسم صورت

همان‌طور که گفته شد این بیماری به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند. ازآنجایی‌که از بیماری‌های نادر به‌حساب می‌آید ممکن است روش‌های موجود برای پیشگیری از آن به‌صورت چشمگیری مؤثر نباشد. درصورتی‌که نگران ابتلاء به این بیماری هستید بهتر است از آسیب به سروصورت جلوگیری کنید. همچنین از ورزش‌هایی که احتمال وارد شدن ضربه به سر و صورت وجود دارد اجتناب کنید.

به خاطر داشته باشید بهتر است در مراحل اولیه بیماری برای درمان آن اقدام کنید. این بیماری نیز در مراحل اولیه راحت‌تر و سریع‌تر کنترل می‌شود.

معرفی عوارض داروهای تجویزشده

در بخش روش‌های درمان بیماری اسپاسم صورت روش‌های مختلفی برای درمان معرفی کردیم. ممکن است پزشک معالج تصمیم به درمان بهروش‌های دارویی بگیرد. برخی از این داروها عوارضی دارند که بروز آن‌ها خطرناک نیست، پس در صورت بروز عوامل زیر نگران نشوید تنها با پزشک خود در ارتباط با عوارض به وجود آمده مشورت کنید که در صورت امکان داروها را تغییر دهد. این عوارض به شرح زیر است.

• عدم حفظ تعادل و مشکل در راه رفتن
• احساس خستگی و خواب‌آلودگی
• احساس حالت تهوع و استفراغ
• بروز جوش‌های قرمز پوستی

در میان روش‌های درمان روش بوتاکس نیز بی‌خطر به‌حساب نمی‌آید. اگر مشکل تحریک اعصاب در بخش عصب چشمی‌باشد، پزشک با سختگیری بیشتری روش بوتاکس را پیشنهاد می‌کند. این روش نیز خطرات مربوط به خود را دارد. این خطرات شامل تحریک چشم و پوست اطراف آن، افتادگی پلک و ضعف موقت در کنترل عضلات اطراف چشم و ابرو است.

جمع‌بندی

بیماری‌های مزمن می‌تواند فرد را بااحساس ضعف و کلافگی از بروز مجدد بیماری مواجه کند. یکی از این بیماری‌هایی که به‌صورت مداوم می‌تواند تمرکز و آرامش فرد را به هم بریزد اسپاسم صورت است. این بیماری در حالت کلی خطرناک نیست مگر اینکه عوامل خطرزایی باعث بروز این بیماری شده باشد. در این مقاله به توضیح تمامی نکاتی که از این بیماری نیاز دارید اشاره‌کرده‌ایم. پیشنهاد ما این است که به‌محض بروز علائم به پزشک مراجعه کنید.