ستون فقرات و بیماریهای مربوط به آن

از ستون فقرات و بیماریهای آن چه میدانید؟

همانطور که از نام آن مشخص است، ستون فقرات در واقع پایه‌ای استخوانی است که سایر اجزای اسکلت بدن انسان با مفاصلی روی آن سوار میشوند. این ساختار از ۲۴ مهره متحرک بعلاوه استخوان خاجی و دنبالچه در انتهای پایینی آن تشکیل شده و سه قسمت متحرک شامل بخش گردنی، پشتی و کمری است. بین هر کدام از مهره‌ها ماده ژلاتینی به نام دیسک قرار دارد که اجازه حرکت این اجزا و تحمل فشار روی آنها را فراهم میکند. در عین حال رباطها و عضلات و تاندون هایشان سبب استقامت این شالوده استخوانی میشوند.

حال میتوان به شایعترین بیماری هایی که سبب درگیری ستون فقرات میشوند اشاره کرد:

بیرون زدگی دیسک کمر و گردن؛

شایعترین بیماری ستون فقرات است.‌با افزایش سن، فشارهای فیزیکی، سیگار و صربه‌های ستون فقرات سبب خشکی و آسیب بافت دیسک و سپس بیرون زدگی آن میشوند. این بیماری معمولا خود را با علائم درد کمر و گردن با انتشار به پاها و دستها نشان می‌دهد و طیف وسیعی از درمانها برای آن وجود دارد، درمانهای دارویی عیر جراحی تا جراحی لیزری و عمل جراحی باز.

تنگی کانال نخاعی:

روندی از آرتروز ستون فقرات است که با افزایش حجم رباطها و ایجاد زوائد استخوانی غیرطبیعی سبب محدود شدن فضای کانال نخاعی محل عبور نخاع و عصبها میشود. معمولا در گردن خود را به صورت گزگز دستها و ضعف آنها و در کمر به شکل ضعف پاها و نیاز به استراحت مکرر در پیاده روی های روزمره نشان میدهد. درمان قطعی آن جراحی باز است اما در موارد خفیف میتوان از تزریقهای داخل ستون فقرات و فیزیوتراپی و دارو استفاده کرد.

سر خوردگی مهره:

به معنی ناپایداری رو مهره مجاور روی هم است که باعث میشود در زمان ایستادن یا راه رفتن به تدریج درد در کمر و بعد در پاها ایجاد شود و فرد ناچار به استراحت گردد.

تومور های نخاع و مهره ها:

میتوانند خوش خیم یا بدخیم باشند؛ معمولا با درد در ناحیه درگیر که به تدریج طی روزها و ماه‌ها بدتر میشود و شبها تشدید میگردد خود را نشان میدهد. علاوه بر آن علائمی مثل ضعف در دستها و پاها، اختلال راه رفتن و اختلال کنترل ادرار و مدفوع میتواند کم کم ایجاد گردد.

عفونتهای ستون فقرات:

معمولا در افرادی با مشکل زمینه ای مثل ضعف ایمنی، وجود عفونت در قسمت دیگر یا بعد از جراحی بروز میکند. درد پیشرونده که با هر حرکت در هر وضعیتی بدتر میشود شایعترین علامت است و ممکن است علائم مشابه تومورها رو تقلید کند. انواع آن شامل عفونتهای چرکی، سل، تب مالت، قارچها و … میشود.

ضربه های ستون فقرات:

شایعترین علت آن در ایران تصادفهای رانندگی و سقوط از ارتفاع است. در بعضی موارد فقط با بستن بریس و استراحت قابل درمان هستند و در برخی عمل جراحی مورد نیاز است. در ضربه‌های شدید ممکن است آسیب نخاعی رخ دهد که اگر شدید و کامل باشد امکان برگشت حرکت دستها یا پاها حتی با عمل جراحی هم وجود نخواهد داشت. نکته قابل توجه در مورد بیماران آسیب نخاعی این است که تا یک سال و نیم بعد از جراحی و خصوصا در شش ماه اول بیشترین امکان و احتمال برگشت حرکت اندامها با مراقبت و فیزیوتراپی وجود دارد و نباید این زمان را از دست داد.

بیماریهای روماتیسمی:

انواعی روماتیسم های مفصلی هستند که میتوانند ستون فقرات را هم درگیر کنند و درد ناشی از آنها با درد دیسک و تنگی کانال و … اشتباه شود. سابقه بیماری روماتیسمی در خانواده و تشدید درد با استراحت مهمترین ویژگیهای کمک کننده در تشخیص این بیماریهاست.

موارد فوق گذری کوتاه بر انواع بیماریهای ستون فقرات بود که نشانه پیچیدگی در تشخیص و درمان این بیماریهاست که گاهی صرفا با علامت شایعی مثل درد کمر خود را بروز میدهند و هنر یک پزشک یا جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، بررسی دقیق همه علل با کمک شرح حال، معاینه، تصویربرداری و آزمایش برای رسیدن به تشخیص صحیح و درمان آن است.