شکستگی ستون فقرات ، اصطلاحی پزشکی است که در صورت شکستن هر یک از ۳۳ مهره‌ استخوانی که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند، رخ می‌دهد. شکستگی مهره‌ها معمولاً در اثر پوکی استخوان و یا اعمال ضربه‌ ایجاد می‌شود. علائم و دیگر علل شکستگی ستون فقرات چیست؟ راهکارهای تشخیصی و درمانی آن چه هستند؟ در این مطلب، به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم.

بخش‌های آسیب‌پذیر ستون فقرات

ستون فقرات به سه بخش اساسی تقسیم می‌شود که هر سه بخش، می‌توانند شکستگی ستون فقرات را تجربه کنند:

1. شکستگی ستون فقرات گردنی: شکستگی مهره‌ها در ناحیه‌‌ گردن.
2. شکستگی ستون فقرات در قسمت قفسه سینه: شکستگی مهره‌ در این ناحیه، در قسمت فوقانی کمر، از پایین گردن تا پایین دنده امتداد دارند.
3. شکستگی ستون فقرات کمری: شکستگی در ناحیه‌‌ مهره‌های کمر.

علائم شکستگی‌های ستون فقرات

بسیاری از افراد هرگز متوجه شکستگی نمی‌شوند. این موضوع، در صورتی صادق است که شکستگی مهره‌، در طول زمان و به دلیل پوکی استخوان اتفاق بیافتد و پس از ضربه ایجاد نشده باشد. ممکن است فرد دردی نداشته باشد و فقط در طی آزمایشات تصویربرداری متوجه شکستگی شود. برای مثال، تروما، معمولاً باعث شکستگی‌های انفجاری و احتمالی می‌شود. اگر فرد ضربه‌ای مانند سقوط یا تصادف رانندگی را تجربه کند، ممکن است متوجه علائم خاصی از شکستگی نشود. از جمله علائمی که ممکن است فردی آن را تجربه کند، شامل موارد زیر است:

• کمر درد: درد شدید و تیز در کمر که ممکن است با گذشت زمان به طور فزاینده‌ای بدتر شود، به خصوص زمانی که فرد در حال راه رفتن یا حرکت است.
• تورم یا حساسیت: در نواحی اطراف مهره‌‌ای که شکسته شده، ‌‌ ممکن است تورم مشاهده شود و در صورت لمس دردناک باشد.
• تغییرات در وضعیت بدنی: افتادگی یا خمیدگی در ستون فقرات که باعث می‌شود فرد به تدریج به سمت جلو خم شود.
• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی: احساس گزگز یا بی‌حسی در پشت که ممکن است روی بازوها یا پاها احساس شود.
• کاهش قد: ممکن است در طول زمان، فرد به طور قابل‌توجهی کوتاه‌تر شود (گاهی اوقات تا ۶ اینچ) .
• بی‌اختیاری: عدم کنترل مثانه یا روده.

علل شکستگی‌ های ستون فقرات

علل شکستگی ستون فقرات عبارتند از:

• پوکی استخوان: پوکی استخوان باعث می‌شود استخوان‌ها به مرور زمان تراکم و استحکام خود را از دست بدهند. افزایش شکنندگی، خطر ابتلا به بسیاری از انواع شکستگی‌ها را افزایش می‌دهد.
• تروما: ستون فقرات بسیار انعطاف‌پذیر است و تروما فشار زیادی به استخوان‌ها وارد می‌کند. اما نیروی قوی ناگهانی مانند تصادف رانندگی یا آسیب ورزشی می‌تواند نیرویی مضاعفی بر ستون فقرات اعمال و باعث شکستگی آن شود.
• تومورهای ستون فقرات: بیشتر تومورهای ستون فقرات ناشی از متاستاز سرطان هستند. سرطانی که از ناحیه‌‌ دیگری از بدن به ستون فقرات گسترش یافته است. اگر شکستگی ستون فقرات به دلیل تومور بدخیم و یا خوش خیم ایجاد شده باشد، لازم است تا قبل از ترمیم ستون فقرات، توده‌های اضافی برداشته شود.

انواع شکستگی های ستون فقرات

شکستگی ستون فقرات، معمولاً بر اساس مکان و نحوه‌‌ شکستگی مهره‌ها، طبقه‌بندی می‌شوند. همچنین، بسته به اینکه مهره‌ها خارج از تراز معمول خود قرار دارند یا خیر، شکستگی به دو نوع پایدار و ناپایدار تقسیم‌بندی می‌شود. اگر فردی به شکستگی پایدار دچار شود، آسیبی که باعث شکسته شدن مهره‌ها خواهد شد، موجب خارج شدن مهره‌ها از محل معمول خود در ستون فقرات نمی‌شود؛ یعنی آن‌ها را هل نمی‌دهد یا به سمت بیرون نمی‌راند. در این حالت، فرد هنوز نیاز به درمان دارد، اما، احتمال انجام جراحی کمتر است. شکستگی‌های ناپایدار ستون فقرات وقتی رخ می‌دهد که آسیب موجب می‌شود تا مهره‌ها از تراز معمول خود خارج شوند. این آسیب‌ها جدی‌تر از شکستگی‌های پایدار هستند و احتمال بیشتری وجود دارد که فرد برای ترمیم مهره‌های شکسته به جراحی نیاز داشته باشد. همچنین، خطر عوارض خطرناکی که می‌تواند بر نخاع فرد تأثیر بگذارد، بیشتر است. تفاوت انواع شکستگی‌ها در این است که چه چیزی باعث ایجاد آنها شده است. شایع‌ترین انواع شکستگی‌های ستون فقرات عبارتند از:

فشاری

این نوع شکستگی‌ها، شامل شکستگی یا ترک‌های کوچک در مهره‌‌ ستون فقرات هستند که در اثر ضربه یا به مرور در نتیجه‌‌ پوکی استخوان ایجاد می‌شوند. پوکی استخوان بیماری است که موجب تضعیف استخوان، شکستگی ناگهانی و غیرمنتظره‌‌ آن می‌شود. عدم تشخیص فشرده شدن ستون فقرات که ناشی از پوکی استخوان است می‌تواند باعث شود فرد چندین اینچ از قد خود را از دست بدهد یا به حالت خمیده به سمت جلو (کیفوز) تغییر شکل دهد.

انفجاری

شکستگی‌های انفجاری یا ترکشی زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات به طور ناگهانی با نیروی خارجی قوی فشرده شود. در نتیجه، مهره‌های ستون فقرات می‌تواند در نتیجه‌‌ فشردگی شدید به قطعات زیادی تقسیم شود. افتادن از ارتفاع زیاد و یا فرود عمودی بر روی پاها یکی از دلایل شایع این نوع شکستگی‌ها است.

احتمالی

شکستگی‌های احتمالی زمانی اتفاق می‌افتند که مهره‌ها به طور ناگهانی و در اثر نیروی شدید از یکدیگر دور شوند. این حالت، تقریباً برعکس شکستگی انفجاری است. بستن نامناسب کمربند ایمنی در هنگام تصادفات رانندگی، از جمله مواردی است که بسیاری از افراد به این نوع شکستگی‌ مبتلا می‌شوند. بنابراین، همیشه باید کمربند ایمنی از قسمت بند شانه بسته شود.

چه کسانی دچار شکستگی ستون فقرات می‌شوند؟

شکستگی ستون فقرات، همانند هر شکستگی دیگری در ناحیه‌‌ استخوان، می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد. این موضوع به ویژه در مورد شکستگی‌هایی که به دلیل سقوط و یا تصادفات رانندگی رخ می‌دهد، بیشتر صادق است. شکستگی ستون فقرات در زنان، شایع‌تر از مردان است و بزرگسالان بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض شکستگی ستون فقرات قرار دارند. احتمال شکستگی ستون فقرات، علی‌الخصوص شکستگی فشاری در افراد مبتلا به پوکی استخوان، بسیار بیشتر است. اگر فردی شکستگی فشاری را تجربه کرده باشد، در مقابل، کسی که هرگز آن را تجربه نکرده است، ۵ برابر بیشتر احتمال دارد که دچار شکستگی دیگری شود.

علاوه بر پوکی استخوان، افرادی که شرایط سلامتی خاصی دارند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به شکستگی ستون فقرات قرار دارند. برای مثال، افراد مبتلا به سرطان (به خصوص اگر داروهای شیمی درمانی دریافت می‌کنند یا در معرض پرتودرمانی قرار می‌گیرند)؛ افرادی که برای مدت طولانی از داروهای کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند؛ افراد مبتلا به پُرکاری تیروئید و عفونت‌های استخوانی، بیماران کلیوی، افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، کمبود ویتامین D. همچنین، افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند و یا به میزان زیاد الکل می‌نوشند، بیشتر در معرض شکستگی‌های استخوانی قرار دارند.

نقش شکستگی ستون فقرات بر بدن

شکستگی ستون فقرات، می‌تواند هر گونه حرکتی را در فرد، دشوار یا غیرممکن سازد. استفاده از بریس، به ویژه در افرادی که نیاز به جراحی دارند، کمک‌کننده است. البته، لازم است تا زمانی که بهبودی حاصل گردد، از آن استفاده شود. شکستگی‌های شدید، به‌ویژه شکستگی‌های ناپایدار، می‌توانند به نخاع آسیب وارد کنند و بر توانایی ایستادن یا راه رفتن تأثیر بگذارند. این آسیب ممکن است دائمی و غیر قابل برگشت باشد.

تشخیص شکستگی‌های ستون فقرات

انجام معاینات بالینی و آزمایش‌های تصویربرداری می‌تواند به تشخیص هر گونه شکستگی ستون فقرات کمک کند. پزشک با نگاه کردن دقیق به هر نقطه‌‌ حساس یا دردناک بدن می‌تواند هر گونه تغییر شکل در ستون فقرات و وضعیت بدن را تشخیص دهد. بیمار باید مکان دقیق آسیب و اینکه چه زمانی متوجه درد یا ناراحتی شده است را با پزشک متخصص در میان بگذارد. در صورت تجربه‌‌ تروما، شکستگی ممکن است در اتاق اورژانس تشخیص داده شود. پزشک پس از معاینه‌‌ بالینی، احتمالاً حداقل یکی از چند آزمایش تصویربرداری زیر را برای تشخیص شکستگی ستون فقرات تجویز خواهد کرد:

• اشعه ایکس: اشعه ایکس از ستون فقرات، هر گونه شکستگی را تایید می‌کند و نشان می‌دهد چه تغییری در استخوان‌ها ایجاد شده است.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) : از ام آر آی ​​برای گرفتن تصویر کامل از کمر و هرگونه آسیب داخل آن استفاده می‌شود. به کمک این روش تصویربرداری، بافت اطراف ستون فقرات و همچنین مهره‌ها مشخص خواهد شد. این امر به ویژه برای تعیین اینکه آیا نخاع در معرض خطر آسیب‌دیدگی یا شکستگی قرار داشته است یا خیر، مهم است.
• سی تی اسکن: اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، پزشک یا جراح مغز و اعصاب ، باید دقیقا بداند که استخوان‌ها چقدر آسیب دیده‌اند. سی تی اسکن تصویر دقیق‌تری از استخوان‌ها و بافت‌های اطراف نسبت به اشعه ایکس ارائه می‌دهد.
• آزمایش تراکم استخوان:‌‌ این آزمایش، نشان می‌دهد که آیا فرد به پوکی استخوان مبتلا است یا خیر و اینکه چقدر استخوان‌ها ضعیف شده است.

درمان شکستگی‌های ستون فقرات

بسیاری از شکستگی‌های ستون فقرات نیاز به جراحی ستون فقرات ندارند و ممکن است فرد تنها برای چند ماه نیاز به استفاده از بریس داشته باشد. با این حال، شکستگی‌های شدید ستون فقرات نیاز به ترمیم جراحی دارند. نحوه‌‌ درمان شکستگی ستون فقرات به چند عامل بستگی دارد، از جمله:

• چه چیزی باعث شکستگی شده است؟
• شکستگی از چه نوعی است؟
• محل دقیق مهره‌های شکسته شده در پشت کجا است؟

رایج‌ترین درمان‌های غیرجراحی عبارتند از:

• بریس‌بندی: ممکن است استفاده از بریس پشتی لازم باشد تا ستون فقرات در یک راستا نگه داشته شود. این کار به بهبود صحیح مهره‌های شکسته‌شده کمک می‌کند. بیشتر افراد نیاز دارند تا چند ماه از بریس استفاده کنند. البته نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن توسط پزشک توصیه و تعیین خواهد شد.
• فیزیوتراپی: تقویت عضلات پشت می‌تواند موجب بهبود قدرت کلی فرد شود و به کاهش تحلیل استخوان و کاهش خطر شکستگی‌های ستون فقرات در آینده کمک کند. همچنین، مراجعه به فیزیوتراپیست و انجام حرکات ورزشی و تقویتی زیر نظر آن‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد.
• درمان پوکی استخوان: اگر فردی به پوکی استخوان مبتلا باشد، پزشک ممکن است دارو یا مکمل‌های بدون نسخه را برای کمک به تقویت استخوان‌ها و برای جلوگیری از شکستگی‌های بعدی تجویز کند.

جراحی شکستگی ستون فقرات

اگر شکستگی ستون فقرات به گونه‌‌ای باشد که فرد در معرض خطر آسیب به نخاع قرار داشته باشد، یا اگر درد برای چندین ماه پس از درمان‌های غیرجراحی بهبود نیابد، ممکن است جراح مغز و اعصاب نیاز به جراحی را توصیه کند. رایج‌ترین روش‌های جراحی‌ برای ترمیم شکستگی‌ شامل: ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی است.

• ورتبروپلاستی: در این روش، جراح مغز و اعصاب، ‌‌ ماده‌ای را برای تقویت به مهره‌های شکسته تزریق می‌کند.
• کیفوپلاستی: کیفوپلاستی روشی مشابه ورتبروپلاستی است. اما، قبل از اینکه جراح ماده را به مهره‌های آسیب‌دیده تزریق کند، بالون کوچکی را در مهره‌ها وارد می‌کند. هنگامی که بالون باد می‌شود، استخوان‌ها به جای درست فشار وارد می‌کنند و فضایی که قبل از شکستگی وجود داشت، دوباره ایجاد می‌شود.

هر دو روش، جزو روش‌های سرپایی هستند. بنابراین، فرد بعد از آنکه ۲۴ ساعت تحت نظر قرار گرفت، می‌تواند از بیمارستان مرخص شود. البته، لازم است تا فرد شش هفته پس از جراحی، از بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش‌های شدید خودداری کند.

داروها

معمولاً مصرف NSAIDها بدون نسخه‌‌ پزشک، تمام چیزی است که فرد برای کاهش علائم شکستگی ستون فقرات نیاز دارد. قبل از مصرف NSAIDها، بهتر است بیمار برای بیش از ۱۰ روز متوالی با پزشک یا جراح خود صحبت کند. در صورتی که پوکی استخوان باعث شکستگی ستون فقرات شده باشد، پزشک ممکن است داروهایی را برای تقویت استخوان‌ها تجویز کند، از جمله:

• کلسی تونین: کلسی تونین هورمون مصنوعی است که می‌تواند درد و خطر شکستگی ستون فقرات را کاهش دهد.
• مکمل‌های کلسیم: با افزایش سن و برای حمایت از سلامت کلی استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی‌های بیشتر در آینده، معمولاً پزشکان بسته به شرایط بیمار، مصرف مکمل کلسیم را توصیه می‌کنند.

عوارض

عوارض جانبی مصرف NSAIDها عبارتند از: خونریزی، زخم، دل درد و عوارض روده. مصرف کلسی تونین می‌تواند دارای عوارض جانبی جدی از جمله: خونریزی بینی، درد سینوسی، مشکلات تنفسی، مشکلات بلع و تورم در زبان یا گلو شود. عوارض جراحی شکستگی ستون فقرات عبارتند از: عدم ترمیم کامل شکستگی، آسیب نخاعی، خونریزی، عفونت در محل تزریق، افزایش فشار روی مهره‌های اطراف استخوان‌های ترمیم شده، ایجاد قوز پشت (کیفوز).

آمار

همانطور که گفته شد، شکستگی ستون فقرات جزو مواردی است که ممکن است بسیاری از افراد به آن مبتلا شوند. تنها در ایالات متحده هر ساله پوکی استخوان باعث بیش از یک و نیم میلیون شکستگی فشاری می‌شود و بیش از ۱۵۰۰۰۰ شکستگی ستون فقرات ناشی از تروما گزارش شده است.

نکات ایمنی برای کاهش خطر شکستگی ستون فقرات

• بستن صحیح کمربند ایمنی در خودرو
• استفاده از تجهیزات حفاظتی برای تمام فعالیت‌ها و ورزش‌ها
• استفاده از رژیم غذایی سالم حاوی کلسیم و ویتامین D
• داشتن برنامه ورزشی برای حفظ سلامت استخوان
• انجام آزمایش تراکم استخوان در افراد بالای ۵۰ سال
• استفاده از عصا یا واکر در صورت داشتن مشکلات حرکتی