بسیاری از بیماریها بین انسان و حیوان مشترک هستند و معمولا از طریق میوه و سبزی به انسان منتقل میشوند. در اثر ابتلا به این دسته از بیماریها، اندامهای مختلفی در بدن درگیر شده و این امکان وجود دارد که سلامتی شخص تهدید شود. یکی از این عارضهها که در گروه بیماریهای بسیار نادر قرار دارد، کیست هیداتیک مغزی است که در ادامه مطلب به معرفی آن میپردازیم.
کیست هیداتیک مغزی چیست؟
در طبیعت باکتریها و انگلهایی وجود دارند که بدن انسان یا حیوان را به عنوان میزبان و برای زندگی انتخاب میکنند. بعضی از این موجودات باعث ابتلا به بیماری در انسانها شده و معمولا از حیوانات به بدن ما منتقل میشوند. انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس، یکی از این موجودات بسیار ریز بوده که نوعی بیماری انگلی مشترک میان انسان و حیوان محسوب میشود.
با لانه کردن این انگل درون بدن حیوان و انتقال آن به انسان، کیست هیداتیک تشکیل میشود. حتما برای شما این سوال پیش آمده که کیست هیداتیک کدام بخش از بدن را به عنوان محل زندگی انتخاب میکند. معمولا اندامهایی مانند ریه و کبد بیشتر از سایر بخشهای بدن درگیر بیماری میشوند اما میزبان اصلی انگل، روده حیوانات گوشتخوار است.
کیست هیداتیک مغزی چگونه وارد بدن میشود؟
در چرخه حیات، آب و مواد خوراکی مانند میوه و سبزی ممکن است با انگلها و باکتریها آلوده شوند. به همین جهت پس از مصرف آب و مواد غذایی توسط انسان، انگل وارد بدن انسان شده و عارضههایی مانند کیست هیداتیک مغزی را تشکیل میدهند.. از آنجا که بسیاری از بیماریها بین انسان و حیوان مشترک هستند، امکان انتقال آنها به انسان نیز وجود دارد.
انگل اکی نوکوکوس گرانولوزوس که انگلی بالغ بوده، روده حیوانات گوشتخوار را برای زندگی انتخاب میکند. به محض جاگیر شدن درون روده، این انگل شروع به تخمگذاری میکند. در صورتی که تخمها از بدن حیوانات گوشتخوار خارج شوند، احتمال آلوده شدن آب آشامیدنی و گیاهان نیز افزایش پیدا میکند.
انتقال این انگل به بدن انسان زمانی اتفاق میافتد که حیوانات گیاهخوار از آب یا گیاهان آلوده تغذیه کنند. بدین معنا که ممکن است انسان با خوردن گوشت حیوانات گیاهخوار یا آب آشامیدنی آلوده به کیست هیداتیک مغزی مبتلا شود.
ایجاد کیست هیداتیک در مغز
همانطور که اشاره کردیم کیست هیداتیک عارضهای نادر محسوب میشود. ایجاد این کیست درون مغز نیز پدیدهای نادر است که ممکن است بخشهای مختلف مغز را درگیر کند. ابتلا به کیست هیداتیک مغزی شایع نبوده اما در صورت بروز این عارضه شخص با مشکلات جدی و خطرناکی درگیر خواهد شد.
علائم کیست هیداتیک مغزی چیست؟
یکی از شاخصترین علائم این بیماری فلج شدن و همچنین از دست کامل بینایی است. این امکان نیز وجود دارد که قبل از کوری، شخص دچار اختلالات بینایی مانند تاری شدید دید شود. از دیگر علائم این عارضه میتوانیم به تشنج، اختلال عصبی، دردهای شکمی، احساس توده در شکم، کاهش اشتها، زردی، لرزش و… اشاره کنیم.
در صورت ایجاد کیست در کبد، بیمار در ناحیه کبد دردی شدید احساس خواهد کرد. اگر کیست در این ناحیه بزرگ شود، شدت درد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین وجود کیست هیداتیک درون ریه با علائمی مانند تنگی نفس، تب، سرفه با خلط خونی، درد در ناحیه قفسه سینه و… همراه خواهد بود.
همانطور که ذکر کردیم، یکی از علائم کیست هیداتیک مغزی، فلج شدن است. با ایجاد کیست درون ستون فقرات و سوراخ شدن استخوان، ناحیه نخاع تحت فشار زیادی قرار گرفته و در نهایت منجر به فلج شدن بیمار میشود. همچنین علائمی مانند تب، حالت تهوع و استفراغ نیز از نشانههای وجود کیست هیداتیک در مغز هستند.
روشهای تشخیص کیست هیداتیک مغزی
مهمترین روش تشخیص این کیست، انجام آزمایشهایی مانند سی تی اسکن، رادیوگرافی و ام آر آی است. همچنین آزمایش خون نیز به تشخیص این بیماری کمک بزرگی خواهد کرد.
درمان کیست هیداتیک
بهترین روش برای درمان کیست هیداتیک، جراحی کیست هیداتیک و خارج کردن کیست از ناحیه مورد نظر است. در صورتی که کیست ابعاد بزرگی نداشته و امکان درمان آن با دارو وجود داشته باشد، معمولا پزشکان مراحل اولیه درمان را با تجویز دارو شروع میکنند. در غیر این صورت با بزرگ شدن کیست و قرار داشتن آن در محدودهای خطرناک، جراحی تنها راه موثر برای درمان محسوب میشود.
البته طی سالهای اخیر جراحان با تخلیه کیست نیز موفق به درمان این بیماری شدهاند. انتخاب جراحی یا روش تخلیه کیست به وضعیت بیمار، اندازه کیست و محل قرارگیری آن بستگی دارد.
ابعاد کیست در هر شخص با توجه به محل قرارگیری و وضعیت سلامتی بیمار کاملا متفاوت است. با این حال موارد متعددی مشاهده شده که کیست به اندازه یک توپ بزرگ رشد کرده و جان بیمار را به خطر انداخته است. در حالت کلی نیز کیست هیداتیک در حال رشد بوده و ممکن است در هر ماه حدود یک میلیمتر بزرگتر شود.
چگونه از کیست هیداتیک مغزی در امان بمانیم؟
مهمترین نکتهای که میتوانیم برای پاسخ به این سوال بیان کنیم، رعایت بهداشت است. در قدم بعدی پیش از خوردن هر گونه سبزی باید آن را کاملا ضدعفونی و تمیز کنیم. همچنین قبل از خوردن محصولات دامی نیز باید از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید.
افرادی که صاحب کشتارگاه هستند، هنگام ذبح باید تمامی بخشهای بدن حیوان را به دقت بررسی کرده و در صورت مشاهده کیست، ناحیه آلوده را دور بریزند. به طور کلی کشتار حیواناتی مانند گاو و گوسفند باید در مراکزی کاملا بهداشتی و قانونی انجام شود. از بین بردن فضولات حیوانی و امعا و احشا داخل بدن حیوان نیز برای جلوگیری از ابتلا به کیست هیداتیک، ضرورت دارد. از آنجا که این انگل ابتدا درون روده سگها و دیگر حیوانات گوشتخوار لانه میکند باید از تماس نزدیک با حیوانات ولگرد خودداری کنیم.
نتیجه گیری و جمع بندی
تشخیص بهموقع کیست هیداتیک مغزی در درمان این عارضه نقش مهمی دارد. یکی از جدیترین عوارض این کیست که ناشی از تشخیص در زمان نامناسب است، پارگی کیست و خارج شدن مایعی از آن است. در صورت بروز این اتفاق احتمال مرگ بیمار افزایش پیدا میکند. بیشترین موارد مشاهده شده از ابتلای افراد به این عارضه، ایجاد کیست درون کبد بوده است و معمولا بزرگسالان بیشتر از کودکان درگیر کیست کبدی میشوند. بر اساس آمارها، کودکان برخلاف بزرگسالان بیشتر در معرض ابتلای کیست ریوی و کیست هیداتیک مغزی هستند.
