جراحی کایفوپلاستی یا تزریق سیمان داخل مهره شکسته

مشکلات مربوط به ستون فقرات، جزو شایع‌ترین مسائل پزشکی است که بسیاری از افراد در طول زندگی حداقل برای یک بار آن را تجربه می‌کنند. روش‌های درمانی مختلفی برای مشکلات ستون فقرات وجود دارد که معمولاً راه حل نهایی جراحی ستون فقرات است. یکی از روش‌های جراحی، کایفوپلاستی یا تزریق سیمان است. اما، روش درمانی جراحی کایفوپلاستی به چه صورت است؟ این روش، در چه افرادی انجام می‌شود؟ آیا همه افراد مبتلا به مشکلات ستون فقرات کاندیدای این جراحی هستند؟ مزایا، معایب و طول دوره درمانی آن چگونه است؟ در این مطلب به طور کامل به بررسی این شیوه درمانی می‌پردازیم.

کایفوپلاستی چیست؟

کایفوپلاستی روش نسبتاً جدیدی است که برای اولین بار در کالیفرنیا در سال ۱۹۹۸ برای درمان شکستگی‌های فشاری مهره‌های ستون فقرات و شکستگی‌های کوچک در توده ضخیم استخوانی که قسمت جلویی ستون فقرات را تشکیل می‌دهد، انجام شد. شکستگی‌های مهره، منجر به فروپاشی یا فشردگی مهره و باعث کوتاه شدن ستون فقرات و انحنا به سمت جلو می‌شود که می‌تواند منجر به درد و تغییر شکل کیفوتیک یا حالت قوز در بیماران شود. روشی با حداقل تهاجم که تحت رهنمود یا گاید فلوروسکوپی انجام می‌شود. این روش، طول درمان و دوره بهبودی شکستگی‌های فشاری مهره را تسریع می‌کند و در رفع تغییر شکل کیفوتیک و کاهش درد موثر است.

مواردی که جراحی کایفوپلاستی استفاده میشود

پوکی استخوان یکی از بیماریهای خاموش انسان است که معمولا علامتی برای فرد ایجاد نمیکند تا جایی که آنقدر پیشرفت کرده که با فشاری کوچک مثل یک زمین خوردن ساده یا بلند کردن جسمی سنگین، مهره کمر یا پشت دچار شکستگی ستون فقرات میشود و بیمار از علت زمینه‌ای مطلع میگردد. شایعترین درمان بکار رفته برای این شکستگی‌ها تزریق سیمان داخل مهره شکسته است.

اما شکستگی خودبخودی ستون فقرات ممکن است علل دیگری هم داشته باشد که مهمترین آن وجود تومور ستون فقرات داخل مهره است که با خوردگی داخل آن سبب کاهش استحکام مهره میگردد و شکستگی رخ میدهد و البته در این بیماران لازم است همزمان با تزریق سیمان، قسمتی از استخوان مهره شکسته هم نمونه‌برداری شده و تحت بررسی قرار گیرد.

اهداف جراحی کایفوپلاستی یا تزریق سیمان در مهره

اهداف جراحی کایفوپلاستی عبارتند از:

• این روش جراحی کم‌تهاجمی است و با ایجاد سوراخ کوچک روی پوست انجام می‌شود.
• به بازیابی ارتفاع از دست رفته مهره کمک می‌کند.
• مهره شکسته‌شده را تثبیت می‌کند.
• کمردرد مرتبط با شکستگی مهره‌ را از بین می‌برد.

کایفوپلاستی در چه افرادی توصیه می‌شود؟

جراحی کایفوپلاستی معمولاً در افرادی که مبتلا به کمر درد پیشرونده و دردناک ناشی از شکستگی‌های فشاری، مهره‌های پوکی استخوان یا پاتولوژیک هستند،  موثر است. آن دسته از افرادی که کاندیدای جراحی کایفوپلاستی هستند، اغلب به دلیل شکستگی، توانایی حرکت و عملکرد آن‌ها کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، این جراحی، مختص افرادی است که دچار شکستگی مهره شده‌اند.جراح مغز و اعصاب ممکن است جراحی کایفوپلاستی را برای ترمیم مهره‌های آسیب‌دیده ناشی از سرطان یا شکستگی‌های خاص در ستون فقرات توصیه کنند. در اغلب موارد، ضعف در استخوان‌ها (پوکی استخوان) می‌تواند باعث فشردگی یا فروپاشی مهره‌ها و در نتیجه باعث درد یا حالت قوز ستون فقرات شود. به طورکلی، این جراحی در بیماران جوان‌تر و سالم نسبت به بیماران مسن یا مبتلایان به پوکی استخوان توصیه می‌شود و روند بهبودی در جوانان سریع‌تر است. در واقع، این نوع جراحی، درمان پیشگیرانه‌ای برای کمک به بیماران مبتلا به پوکی استخوان است تا از احتمال شکستگی در آینده جلوگیری شود.

برای اصلاح انحنای ستون فقرات که ناشی از پوکی استخوان است، کایفوپلاستی موثر است. اگر جراحی به دلیل شکستگی‌های اخیر انجام شود، ممکن است از بدتر شدن انحنای بدن جلوگیری کند. برای افرادی که مبتلا به آمفیزم شدید یا سایر بیماری‌های ریوی هستند، کایفوپلاستی ایده‌آل است. زیرا، طول مدت دراز کشیدن در این عمل جراحی کوتاه‌تر است. برای بیمارانی که شکستگی مهره‌ای بهبودیافته یا مزمن دارند، یا بیماران جوان با استخوان‌های سالم یا کسانی که در اثر تصادف دچار شکستگی مهره شده‌اند؛ همچنین، افراد مبتلا به انحنای ستون فقرات مانند اسکولیوز یا کیفوز که ناشی از عللی غیر از پوکی استخوان است، این جراحی مناسب است. همچنین، در بیمارانی که از تنگی کانال نخاعی کمر یا فتق دیسک همراه با فشردگی عصب یا نخاع و از دست دادن عملکرد عصبی رنج می‌برند، این روش قابل استفاده است.

تشخیص برای جراحی کایفوپلاستی

برای تایید وجود شکستگی مهره در ستون فقرات، آزمایش‌های تصویربرداری مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، اسکن استخوان، سی تی اسکن و یا ام آر آی  انجام می‌شود. اگر فرد مبتلا به پوکی استخوان باشد، ممکن است پزشک اسکن جذب‌سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA) را تجویز کند.

اقدامات قبل از جراحی کایفوپلاستی

پزشک بعد از انجام معاینات بالینی و احتمالاً تجویز آزمایش خون، اقدامات زیر را به بیمار توصیه می‌کند:

• عکسبرداری از ستون فقرات با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس یا تشدید مغناطیسی (MRI) برای تعیین محل شکستگی
• مشاوره با بیمار در مورد بیماری‌هایی که اخیراً داشته است.
• بیمار باید در مورد هر گونه آلرژی با پزشک صحبت کند.
• داروهایی که بیمار مصرف می‌کند باید فهرست کرده و در اختیار پزشک قرار گیرد.
• در مورد زمان مصرف و یا عدم مصرف آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و رقیق‌کننده‌های خون باید با پزشک صحبت شود. این داروها می‌توانند خطر عوارض در طول جراحی مانند تداخل منفی با بیهوشی یا خونریزی را افزایش دهند. تصمیم نهایی در مورد قطع داروها بسته به نیازها و خطرات فردی بیمار می‌تواند متفاوت باشد.
• تا سه ساعت قبل از جراحی، باید از خوردن و آشامیدن اجتناب شود. نوشیدن مقدار کمی آب ممکن است تا ۲ ساعت قبل از جراحی مجاز باشد.
• از پوشیدن هر گونه جواهرات در هنگام جراحی باید اجتناب شود.
• قبل از انجام جراحی کایفوپلاستی، معمولاً به بیمار توصیه می‌شود که رفتارهای ناسالم مانند مصرف الکل یا دخانیات را ترک کند. به طور خاص، استفاده از تنباکو ممکن است شانس ترمیم استخوان پس از جراحی را کاهش دهد.

شیوه جراحی کایفوپلاستی یا تزریق سیمان

این عمل ممکن است با بیهوشی کامل یا در موارد کمتری با تجویز داروهای خواب‌آور و بی‌حسی موضعی صورت گیرد.این جراحی باید توسط بهترین جراح ستون فقرات انجام شود.بیمار به شکم خوابانیده میشود و به کمک دستگاه تصویربرداری مهره مورد نظر مشخص میگردد. تحت هدایت دستگاه تصویربرداری ابتدا سوزنی وارد پوست و سپس داخل مهره میشود؛ در این مرحله اگر نیاز به نمونه برداری باشد قسمتی از استخوان مهره داخل سوزن وارد شده و به عنوان نمونه برداشت و ارسال میگردد. سپس داخل فضای جسم مهره بالنی با استحکام زیاد وارد و مایعی داخل آن تزریق میشود. بالن داخل مهره باد شده و باعث باز شدن شکستگی میگردد و فضایی برای تزریق سیمان فراهم می‌آورد. سپس بالن تخلیه گشته و سوزن مخصوص تزریق سیمان وارد میشود و سیمان مخصوص استخوان که به شکل مایع است داخل مهره تزریق میگردد. پس از چند دقیقه سیمان داخل مهره سفت شده و سبب استحکام مهره آسیب دیده میشود. این فرایند ممکن است فقط از یک طرف مهره انجام شود یا از دو طرف چپ و راستدداخل مهره سیمان تزریق گردد. یک یا دو سوراخ کوچک ایجاد شده برای وارد کردن سوزن در انتهای عمل به سادگی بخیه شده و بسته میشوند. گاهی لازم است تزریق سیمان داخل دو یا چند مهره انجام گیرد که در این صورت آنچه ذکر شد برای مهره‌های دیگر هم تکرار میشود. حتی در مواردی لازم است همزمان با تزریق سیمان، از پروتز و پلاتین هم استفاده شود که در این صورت تبدیل به یک عمل جراحی باز شده و در قالب یک عمل جراحی پلاتین‌گذاری ستون فقرات قرار میگیرد.

مدت زمان انجام جراحی کایفوپلاستی

مدت زمان لازم برای انجام این جراحی در هر سطح مهره، حدود ۱ تا ۲ ساعت است.

اقدامات بعد از جراحی کایفوپلاستی

بلافاصله پس از جراحی کیفوپلاستی، بیمار به مدت یک یا دو ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر قرار می‌گیرد. اگر در این مدت هیچ عارضه‌ای ایجاد نشد، معمولاً به بیمار اجازه ترخیص داده می‌شود.

• پس از جراحی کایفوپلاستی و برای بازگشت فرد به فعالیت‌های عادی، لازم است تا برای مدتی از فردی برای انجام کارها کمک گرفته شود.
• ممکن است چند روز طول بکشد تا درد در ناحیه جراحی‌شده تسکین یابد.
• پانسمان ناحیه جراحی باید به مدت دو روز باقی بماند.
• بهتر است در هنگام حمام کردن از پانسمان ضدآب استفاده شود.
• از بلند کردن اجسام حداقل به مدت شش هفته باید اجتناب گردد.
• رانندگی برای بیمارانی که جراحی کایفوپلاستی انجام داده‌اند، تا چندین هفته توصیه نمی‌شود و پس از این زمان باید با اجازه پزشک انجام شود.
• معمولاً چند هفته پس از جراحی بهتر است مجدد به متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود تا پزشک اطمینان حاصل کند که بهبودی طبق برنامه درمانی پیش می‌رود.

آیا کایفوپلاستی دردناک است؟

ممکن است در ناحیه‌ای که تروکار قرار داده می‌شود، بیمار احساس درد داشته باشد. با این حال، احساس درد باید ظرف چند روز برطرف شود. قرار دادن کمپرس یخ روی ناحیه جراحی می‌تواند به تسکین هر گونه درد کمک کند.

مزایای جراحی کایفوپلاستی

پس از قرار دادن ماده سیمانی در مهره، ۷۵ درصد بیماران بهبودیافته و به زندگی عادی خود برمی‌گردند. اما، در صورتی که بهبودی حاصل نشود، جهت تکمیل روند درمانی بهتر است از فیزیوتراپی یا توانبخشی جهت افزایش توانایی عملکردی بیمار استفاده شود. این روش‌ها معمولاً در کاهش درد ناشی از شکستگی فشاری مهره موفق هستند. پس از عمل، برای بیمارانی که امکان حرکت وجود نداشته است، می‌توانند به راحتی از رختخواب بلند شوند و خطر ابتلا به ذات‌الریه در آن‌ها کاهش می‌یابد. افزایش فعالیت باعث افزایش قدرت عضلانی بیمار می‌شود.

خطرات جراحی کایفوپلاستی

این عمل به ظاهر ساده ممکن است در مواردی سبب بروز مشکلات و عوارض جدی گردد که در زیر به چند مورد اشاره میشود:

تشدید درد: یکی از اهداف تزریق سیمان کاهش درد بیمار است اما در برهی موارد این اتفاق نمی‌افتد و حتی ممکن است درد بیمار تشدید شود بخصوص اگر محل تزریق درست انتخاب نشده باشد.

ایجاد شکستگی در مهره مجاور: با تزریق سیمان و مستحکم شدن یک مهره در کنار مهره دچار پوکی شدید، فشار روی ستون فقرات به مهره‌های مجاور بیشتر شده و این مهره‌ها بیشتر در معرض خطر شکستن قرار میگیرند. به این دلیل پس از درمان شکستگی مهره ثانویه به پوکی استخوان لازم است درمان جدی برای رفع پوکی همه استخوانها معمولا با داروهای تزریقی آغاز گردد.

نشت سیمان: در زمانی که سیمان به شکل مایع تزریق میشود ممکن است از داخل فضای مهره به بیرون نشت کند و بعد سفت شود. اگر این محل نشتی خارج از کانال نخاعی باشد معمولا مشکلی ایجاد نمیشود اما اگر سیمان به داخل کانال نخاعی نشت کند ممکن است سبب ایجاد اثر فشاری روی عصبها و نخاع گردد؛ اتفاقی که گاهی با عوارض برگشت‌ناپذیر همراه است. مثلا ممکن است با از کار افتادن عصبی خاص بیمار توانایی حرکت قسمتی از پا را از دست بدهد و با توجه به استحکام بسیار زیاد سیمان بعد از سفت شدن، خارج کردن آن و برداشتن فشار از روی عصب کاری بسیار دشوار خواهد بود. البته این عارضه بسیار نادر اتفاق می‌افتد و گاهی با انجام همل جراحی به موقع برای رفع فشار از روی عصب، علائم بیمار بهبود می‌یابد.

• 
• عفونت. هر روشی که با نفوذ پوستی همراه باشد، معمولاً با خطر عفونت همراه است. به نظر می‌رسد احتمال عفونتی که نیاز به درمان آنتی‌بیوتیک داشته باشد، در این روش جراحی، کمتر از یک در ۱۰۰۰ است.
• خونریزی
• افزایش درد کمر
• گزگز، بی‌حسی یا ضعف به دلیل آسیب عصبی
• واکنش آلرژیک به مواد شیمیایی. البته، خطر واکنش آلرژیک به داروها یا مواد تزریقی بیهوشی بسیار کم است.
• نشت ماده سیمانی از مهره ستون فقرات. مقدار کمی از ماده سیمانی پلی متیل متاکریلات می‌تواند از بدنه مهره‌ها نشت کند که معمولاً مشکل جدی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه نشت به قسمتی انجام شود که به طور بالقوه خطرناک باشد، مانند کانال نخاعی یا رگ‌های خونی ریه.
• عوارض احتمالی از قبیل عفونت، خونریزی، افزایش درد کمر و علائم عصبی مانند بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و فلج بسیار نادر است.
• تقریباً ۱۰ درصد از بیماران ممکن است بعد از کایفوپلاستی دچار شکستگی‌های فشاری اضافی شوند. اگر این اتفاق رخ دهد، بیماران معمولاً چند روز بعد از این روش تسکین می‌یابند، اما مجدد دچار دردهای عودکننده می‌شوند.
• بسته به شرایط پزشکی خاص، بیمار ممکن است با خطرات دیگری نیز مواجه شود. لذا، قبل از انجام عمل، باید در مورد هر گونه نگرانی با پزشک مشورت شود.

میزان اثربخشی جراحی کایفوپلاستی

معمولاً دو روز پس از جراحی کایفوپلاستی، درد و تحرک بیمار بهبود می‌یابد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است فرد بلافاصله تسکین درد را احساس کند. اکثر بیماران از نتایج این جراحی راضی هستند و بسیاری از آن‌ها به فعالیت‌های معمول خود که قبل از شکستگی مهره انجام می‌دادند، برمی‌گردند.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

در این مطلب، به بررسی روش جراحی کایفوپلاستی، مزایا، معایب و علل انجام آن پرداخته شد. این روش جراحی، ممکن است در بیمارستان یا کلینیک به صورت سرپایی انجام شود. ممکن است بیمار تحت بی‌حسی موضعی یا عمومی قرار گیرد. این روش درمانی، در افرادی که دچار شکستگی‌‌های مختلف فشاری هستند، بسیار کارآمد است.