آیا می‌دانستید نقطه اتصال سر و گردن، هفت مهره یا استخوان موجود در ستون فقرات (ناحیه گردن) است که از گردن و سر محافظت می‌کند؟ در صورتی که هر کدام از این مهره‌ها آسیب دیده یا دچار شکستگی شوند، وضعیت سلامت گردن مورد تهدید قرار گرفته و ممکن است آسیب‌هایی جدی ما را تهدید کنند. به همین جهت محافظت از گردن امری مهم محسوب شده و به منظور جلوگیری از وارد شدن آسیب ناشی از فشار، ضربه یا حرکت اشتباه و شکستگی مهره گردن، باید سر و گردن همیشه در وضعیتی مناسب قرار گیرند.
شکستگی مهره گردن چیست؟
همانطور که در مقدمه اشاره داشتیم، در ستون فقرات در ناحیه گردن 7 مهره یا استخوان وجود دارد که سر و گردن را به یکدیگر متصل کرده و همچنین از این ناحیه محافظت می‌کند. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث شکستگی مهره‌های گردن شده و آسیب‌هایی جدی به این ناحیه وارد کند. در ادامه اشاره مختصری به این دلایل خواهیم داشت.
علت شکستگی مهره گردن
آسیب در اثر سقوط از ارتفاع
بیشتر افرادی که به فعالیت‌هایی مانند چتربازی، کوهنوردی، صخره‌نوردی و… علاقه دارند، معمولا در معرض خطر سقوط از ارتفاع هستند. یکی از دلایل شکستگی مهره‌های گردن، ضربه ناشی از سقوط است. همچنین فشار وارد شده به گردن در این رخداد نیز ممکن است باعث شکستگی مهره‌ها شود.
ضربه ناشی از تصادف
احتیاط در رانندگی، مهمترین شرط برای محافظت از جان سرنشینان یک اتومبیل است. موارد بسیاری گزارش شده است که راننده یا دیگر سرنشینان خودرو بر اثر ضربه سخت ناشی از تصادف رانندگی، آسیب دیده و مهره‌های گردن نیز دچار شکستگی شده‌اند. در واقع هر حرکت شدیدی ممکن است ناحیه گردن را تهدید کرده و باعث شگستگی مهره‌ها شود.
آسیب حین ورزش
ورزشکاران حرفه‌ای در تمام رشته‌های ورزشی، همواره در معرض آسیب هستند. به همین جهت کارشناسان رعایت نکته‌های ایمنی و مراقبتی را به ورزشکاران توصیه می‌کنند. به منظور محافظت از سر و گردن حین تمرینات ورزشی باید تمامی حرکات را به صورت اصولی و صحیح انجام دهیم. همچنین رعایت نکات ایمنی هنگام ورزش نیز بسیار ضروری بوده و از ورزشکاران در برابر آسیب‌های احتمالی در ناحیه گردن محافظت می‌کند. به عنوان مثال محافظت از سر و گردن و رعایت اصول ایمنی هنگام انجام ورزش‌هایی مانند ژیمناستیک، پرش از میله، سوارکاری و… اهمیت بسیاری دارد.
توجه داشته باشید که هر هفت مهره گردن همواره در معرض آسیب هستند اما بر اساس آمار به دست آمده، بیشترین درصد شکستگی مهره‌های گردن در مهره دوم رخ داده است. در واقع مهره‌های بالایی که به سر نزدیک هستند نسبت به مهره‌های پایین گردن، بیشترین آسیب را می‌بینند.
به علاوه، برخی از افراد ممکن است که بیشتر از سایرین، در معرض خطر شکستگی مهره گردن قرار داشته باشند؛ کسانی که دچار پوکی و ضعف استخوان هستند، بانوانی که قاعدگی نامنظم دارند، زنان یائسه، کسانی که به بیماری ضعف سیستم ایمنی مبتلا هستند، کسانی که آرتریت روماتوئید دارند و یا کسانی که از آرتروز و یا تومور ستون فقرات رنج می‌برند، احتمال اینکه به این نوع شکستگی دچار شوند، در آن‌ها بیشتر است.
انواع شکستگی مهره گردن
شکستگی هنگمن
این نوع از شکستگی مهره‌های گردن ممکن است منجر به پاره شدن نخاع شده و وضعیت سلامت قلب و ریه را مورد تهدید قرار دهد. معمولا در این نوع شکستگی مهره دوم بیشتر از سایر مهره‌ها آسیب می‌بیند. فعالیت‌های روزمره یا ورزشی که باعث خم شدن زیاد سر به سمت عقب شوند، عارضه هنگمن را به وجود می‌آورند.
شکستگی جفرسون
در این نوع از شکستگی نیز احتمال آسیب رسیدن به نخاع وجود دارد. به این دلیل که در این شکستگی مهره اول در معرض خطر قرار داشته و هر ضربه و فشار مستقیم به صورت عمودی ممکن است باعث شکستگی آن شود. به منظور جلوگیری از شکستگی جفرسون در ناحیه گردن باید از هر گونه فعالیتی که به گردن فشار زیادی وارد می‌کند، اجتناب کنیم.
شکستگی قطره‌ای
یکی دیگر از انواع شکستگی، قطره‌ای است که وضعیت مهره‌های 6 و 7 را در معرض آسیب قرار می‌دهد. از آنجا که این نوع شکستگی مهره‌های پایین گردن را هدف قرار می‌دهد، احتمال آسیب وارد شدن به دیسک نیز وجود دارد. توجه داشته باشید هر گونه فشار ناشی از خم شدن سر به سمت جلو باعث ایجاد شکستگی قطره‌ای می‌شود.
شکستگی دندانه‌ای
به این نوع شکستگی، زائده دندانه‌ای نیز گفته می‌شود. مهره اول و دوم از مهره‌های گردن توسط یک برآمدگی به یکدیگر متصل یا در اصطلاح چفت می‌شوند. در صورتی که این برآمدگی دچار ترک خوردگی یا شکستگی شود، شخص دیگر قادر به حرکت دادن گردن خود نخواهد بود.
علائم شکستگی مهره گردن چیست؟
- احساس سوزش و درد بسیار شدید در ناحیه گردن
- عدم توانایی در حرکت دادن گردن به طرفین
- بی‌حسی انگشت‌های دست و پا
- تورم و کبودی در ناحیه آسیب‌دیده
- احساس سوزن سوزن شدن انگشت‌های دست و پا و کف پا
- کاهش هوشیاری
- تاری دید و دوبینی
- عدم توانایی در بلعیدن آسان غذا
- احساس بی‌حسی و گزگز در ناحیه سر
- ضعف عضلانی شدید
- عدم توانایی در حفظ تعادل سر
- احساس سفت شدن گردن
- و…
توجه داشته باشید که بی‌توجهی به این علائم و عدم مراجعه به جراح ستون فقرات در زمان مناسب، احتمال فلج شدن دست و پا، آسیب دیدن نخاع و رشته‌های عصبی را افزایش می‌دهد.
چگونه شکستگی مهره گردن را تشخیص دهیم؟
هر زمان که با یکی از علائم ذکر شده در این مطلب مواجه شدید و به تازگی در معرض فشار و ضربه‌ای سخت بوده‌اید، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. پس از معاینه‌های لازم، پزشک متخصص برای تشخیص دقیق آزمایش‌هایی همچون سی تی اسکن، تصویربرداری اشعه ایکس، ام آر آی و تست‌های عصبی را تجویز می‌کند.
در روش‌های تصویربرداری میزان دقیق شکستگی و ناحیه آسیب‌دیده مشخص شده و در تست‌های عصبی، پزشک متخصص میزان آسیب وارد شده به سیستم عصبی را بررسی می‌کند.
درمان شکستگی مهره گردن
پس از انجام آزمایشات لازم، نوبت به مرحله درمان می‌رسد. با توجه به درصد آسیب‌دیدگی و شکستگی، پزشکان به روش‌های مختلف درمانی متوسل می‌شوند. شکستگی‌های ساده با تجویز دارو و گذشت مدت زمانی کوتاه برطرف شده و مشکلی جدی برای شخص ایجاد نمی‌کنند.
در صورتی که آسیب ناحیه گردن کمی جدی باشد از ابزار درمانی بریس برای بی‌حرکت نگه داشتن گردن استفاده می‌شود. بریس در واقع نوعی گردن‌بند بوده که از سر و گردن هنگام آسیب محافظت کرده و حرکت‌های آن را محدود می‌کند.
نوع دیگری از این ابزار درمانی، بریس هالو بوده که از طریق گیره به سر شخص وصل می‌شود. افرادی که تحت هیچ شرایطی نباید سر و گردن خود را حرکت بدهند، باید از بریس هالو استفاده کنند. توجه داشته باشید که هنگام استفاده از انواع بریس باید به تجویز پزشک دقت داشته و در صورت نیاز به‌هیچ‌وجه آن را از گردن خود باز نکنید. گردن‌بندهای نرم و نیمه سخت نیز نوع دیگری از انواع بریس هستند که اجازه حرکت‌های کوتاه به گردن را می‌دهند.
به منظور درمان شکستگی مهره گردن در آسیب‌های جزئی و جدی از روش‌های دیگری مانند فیزیوتراپی، ماساژدرمانی، تمرینات ورزشی اصلاحی، گرما و سرما درمانی و… نیز استفاده می‌شود. در نهایت نیز اگر هیچ کدام از این روش‌ها برای بهبود وضعیت بیمار مناسب نباشد، پزشک متخصص جراحی را انتخاب کرده و بیمار تحت عمل قرار می‌گیرد. پس از عمل جراحی بیمار باید به مراقبت‌های پس از عمل پایبند بوده و در صورت نیاز جلسات فیزیوتراپی را تکمیل کند. بعد از جراحی ممکن است شخص احساس درد و التهاب داشته باشد که با تجویز دارو این مشکل نیز رفع خواهد شد.
از جمله راهکارهای درمان شکستگی مهره گردن، به شرح زیر است:
- استفاده از آتل یا بریس
برای شکستی‌های خفیف تجویز می‌شود. همانطور که می‌دانید، بریس یا آتل گردن را بی‌حرکت نگاه می‌دارد تا اینکه نقطه شکستگی جوش بخورد. بر اساس میزان و شدت شکستگی مهره گردن، استفاده از بریس یا آتل ممکن است بین ۶ الی ۸ هفته طول بکشد. علاوه‌بر استفاده از این دو، گاها استفاده از جلیقه‌های مخصوص «Halo» نیز و تراکشن نیز تجویز می‌شود.
- عمل جراحی شکستگی مهره گردن
برای درمان شکستگی مهره گردن از نوه حاد، معمولاً عمل جراحی تجویز می‌شود. در عمل جراحی، فرد به طبع بیهوش شده و پزشک جراح با ایجاد برشی در گردن، به مهره‌های آسیب دیده دسترسی پیدا می‌کند. در عمل جراحی، معمولاً مهره آسیب دیده ترمیم شده، و یا حتی ممکن است دیسک بین مهره‌ها نیز تعویض شود. افرادی که جراحی می‌شوند، با توجه به سن، سلامت و جنیست، ممکن است طول دوره نقاهت متفاوتی داشته باشند. به علاوه، انجام فیزیوتراپی نیز برای گذراندن دوره نقاهت، ضروری است.
مدت زمان بهبودی
به طور کلی شکستگی مهره گردن به دو حالت آسیب جزئی و جدی دسته‌بندی می‌شود. ابزارهایی مانند گردن‌بند طبی و بریس به افرادی تجویز می‌شود که دچار آسیب‌دیدگی جزئی شده‌اند و مدت زمان بهبودی آن‌ها معمولا بین 6 تا 8 هفته تکمیل می‌شود. در صورتی که آسیب وارد شده به ناحیه گردن جدی باشد، بیمار حداقل به 3 ماه استراحت و مراقبت احتیاج دارد.
پیشگیری از شکستگی مهره گردن
در نهایت، نوبت به نکات لازم برای پیشگیری از شکستگی مهره گردن فرا می‌رسد. همیشه گفته‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است؛ پس برای اینکه احتمال دچار شدن به این عارضه را به حداقل برسانید، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- بستن کمربند ایمنی را فراموش نکنید،
- در استخرهای کم عمق شیرجه نزنید،
- در هنگام ورزش سنگین نکات ایمنی را رعایت کنید،
- اگر در ارتفاع کار می‌کنید، احتیاط را اولیت قرار دهید،
- استفاده از کلاه ایمنی را سر لوحه کار خود قرار دهید.
چه کسانی در معرض شگستگی مهره گردن هستند؟
تا زمانی که به گردن فشار یا ضربه‌ای سخت وارد نشود، عاملی ما را تهدید نخواهد کرد. با این حال افرادی هستند که با توجه به وضعیت سلامتی باید بیشتر از دیگران مراقب خود باشند. به عنوان مثال اگر شخص درگیر پوکی استخوان، آرتروز، فتق بین مهره، سیستم ایمنی ضعیف، آرتریت روماتوئید و… باشد، همواره باید در موقعیت‌های مختلف از سر و گردن خود به بهترین شکل محافظت کند.
نتیجه گیری و جمع بندی
از آنجا که گردن ناحیه‌ای بسیار حساس و آسیب‌پذیر در بدن است، ما همواره باید نکات ایمنی را در انجام فعالیت‌های روزانه و تمرینات ورزشی در نظر داشته باشیم. رعایت ایمنی در رانندگی، محافظت از سلامت جسم در ورزش و انجام صحیح و اصولی فعالیت‌ها در طول روز باعث می‌شود تا در برابر هر ضربه و فشاری از سر و گردن مراقبت کنیم. نکته مهم دیگر در هنگام شکستگی مهره گردن، ثابت نگه داشتن سر و گردن پس از وقوع حادثه‌ای مانند تصادف است. به محض وقوع این قبیل پیشامدها باید با اورژانس تماس گرفته شده و سر و گردن در ثابت‌ترین حالت ممکن قرار بگیرد.
