مراقبت های بعد از جراحی ستون فقرات

عمل جراحی با کارگذاری پلاتین در ستون فقرات در  طیفی از بیماریهای ستون فقرات انجام میشود که در آنها یا لازم است راستای ستون فقرات اصلاح گردد و یا ناپایداری درمان شود؛ مثل اصلاح اختلالات مربوط به انحراف ستون فقرات یعنی قوز و اسکولیوز ، لقی و سُرخوردگی مهره‌ها، شکستگی‌های ستون فقرات و در رفتگی‌ها ، تنگی کانال نخاعی کمر و در موارد شدید و گسترده تخریب در اثر تومور ستون فقرات یا عفونت.

در این نوشتار سعی شده مهمترین نکات مربوط به مراقبتهای بعد از عمل ستون فقرات در  این بیماران بیان و به شایعترین سوالات پاسخ داده شود اما در موارد ناشایعی ممکن است پلاتین گذاری و استفاده از پروتزها به شکلی انجام شود که حرکت بین مهره‌ها باقی بماند مثل دیسک مصنوعی گردن که در این صورت مراقبتهای پس از این نوع عملها متفاوت خواهد بود.

بهبود زخم جراحی ستون فقرات چه مدت طول میکشد؟

متوسط زمان لازم حدودا دو هفته از زمان جراحی میباشد که بستگی به سلامت عمومی بیماران، وضعیت تغذیه و ابتلا به بیماریهای دیگر مخصوصا دیابت دارد که ممکن است روند بهبودی زخم را طولانی کند. در این میان، مصرف سیگار روند ترمیم بافتی، چه استخوان و چه بافتهای نرم را به شدت مختل میکند و پرهیز از آن در هفته‌های بعد از عمل بسیار حیاتی است. معمولا از بخیه های قابل جذب برای راحتی بیمار استفاده میشود اما اگر به هر دلیل جراح شما بخیه غیر قابل جذب را بکار برند، معمولا بعد از ده روز تا دو هفته و اطمینان از جوش خوردن زخم بخیه ها کشیده میشوند.

پانسمان و مراقبت از زخم بعد از جراحی ستون فقرات

دو هفته اول پس از جراحی مهمترین زمان برای مراقبت از زخم است که معمولا مدت زمان لازم برای نگه داشتن بخیه های زخم در مورد بخیه های غیرجذبی میباشد. بنابراین زخم محل جراحی را تمیز و پاکیزه نگاه دارید روزانه آنرا پاسمان استریل کنید و تغذیه ی مناسب داشته باشید. شما میتوانید برای پانسمان از بتادین استفاده کنید اما بهتر است پس از آغشته کردن زخم به بتادین، مجددا آن را با گاز مرطوب شده با سرم شستشو پاک کنید و با گاز استریل خشک و چسب زخم را بپوشانید. پانسمانهای ضد آب هم که امروزه به راحتی در داروخانه ها در دسترس هستند جایگزین ساده و مناسبی برای گاز خشک و چسب جهت پوشاندن زخم میباشند و به بیمار اجازه استحمام با خیال راحت از عدم آلودگی زخم را میدهند. بهتر است طولانی مدت به پشت نخوابید تا وزن بدنتان روی زخم فشار نیاورد و گردش خون در لبه های زخم برقرار باشد. ده روز تا دو هفته پس از جراحی برای بررسی زخم به جراح ستون فقرات تهران خود مراجعه کنید.

بعد از جراحی ستون فقرات چه زمانی میتوان حمام کرد؟

گرچه فاصله بین دو لبه زخم در فاصله ۴۸ تا ۷۲ ساعت پر میشود ولی به هر حال بی احتیاطی در مراقبت از زخم میتواند خطرناک باشد؛ پس بهتر است هفت تا ده روز پس از عمل، زخم شما با آب در تماس نباشد؛ به نظر میرسد گزینه مناسب استفاده از پانسمانهای ضد آب موجود در بازار میباشد. در صورتی که ده تا چهارده روز پس از جراحی زخم شما توسط جراحتان دیده شد و از نظر ایشان خوب و قابل قبول بود، شما میتوانید با خیال راحت استحمام کنید.

در مورد استفاده از کمربند میتوان از یک صندلی در حمام کمک گرفت؛ روی صندلی بنشینید و از کسی برای بازکردن کمربند یا بریس خود کمک بگیرید و سعی کنید با احتیاط و با حداقل حرکت در ستون فقرات استحمام کنید؛ شاید شستشوی پاها بدون خم شدن بسیار مشکل باشد و به این دلیل بهتر است فرد دیگری در این کار به شما کمک کند و در آخر میتوانید با احتیاط بایستید و یک دوش کوتاه برای کل بدن بگیرید. پس از استحمام و پوشیدن لباس مناسب مجددا با کمک کسی بریس یا کمربند را بر تن کنید.

فعالیت های روزانه بعد از جراح ستون فقرات

هدف اصلی از انجام این جراحی بازگرداندن شما به فعالیتهای روزانه و پرهیز از رخدادن آسیب جبران ناپذیر نخاعی یا عصبی است که شما را از حرکت بازدارد، پس استراحت مطلق حتی روز پس از جراحی به هیچ عنوان توصیه نمی شود؛ اما تا زمان بهبودی کامل زخم و التیام بافتهای عمقی تر و عضلات که بطور میانگین شش تا هشت هفته طول میکشد، از راه رفتن، نشستن و ایستادن های طولانی و بالا و پایین رفتن از پله و نشستن در اتومبیل بیش از نیم تا یک ساعت پرهیز کنید، خم و راست شدن به جلو و چرخیدن روی کمر میتواند بسیار مضر باشد، ترجیحا از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده کنید، نماز را نشسته پشت میز بخوانید و مهر را بالا آورده و روی پیشانی قرار دهید و روی تخت با تشک ابری سفت یا پنبه‌ای استراحت کنید؛ فعلا سر کار نروید اما، به زندگی عادی در منزل با مراعات این موارد باز گردید. چه استراحت مطلق و بی‌حرکتی و چه فعالیت بیش از حد که سبب فشار به عضلات میشوند میتوانند برای شما مضر باشند.

استفاده از کمربند بعد از جراحی ستون فقرات

معمولا لازم است دو تا چهار ماه از بریس یا کمر بند استفاده کنید و در این مدت هر ماه یا هر دو ماه ویزیت شوید. این بریس برای محدود کردن حرکات کمر در زمانهایی است که ممکن است فشار روی آن وارد شود مثل ایستادن و راه رفتن و نشستن؛ پس میتوانید در وضعیت دراز کش آن را باز کنید. هدف اصلی استفاده از کمربند محدود کردن حرکت خم شدن به جلو است؛ پس آن را محکم ببندید و جدای از بستن کمربند سعی کنید در زمان نشستن و راه رفتن قوز نکنید. مطمئن باشید که بریس برای سایز شما مناسب است وگرنه ممکن است باعث ایجاد زخم در بدن شما گردد. در فصل گرم لباس نازک نخی در زیر بریس به تن کنید و مرتب آن را تعویض نمایید تا تعریق زیاد به پوست بدنتان آسیب نزند.

نحوه صحیح خوابیدن بعد از جراحی ستون فقرات

هرگز روی شکم نخوابید و برای پایین آمدن از تخت ابتدا به پهلو بچرخید، سپس از کسی کمک بگیرید و بریس یا کمر بند خود را ببندید و سپس با آویزان کردن پاها به پایین روی تخت بنشینید و بعد بایستید؛ برای خوابیدن روی تخت هم معکوس این ترتیب را رعایت کنید. سعی کنید بدون چرخیدن به پهلو از وضعیت خوابیده به نشسته در نیایید و حتما از فرد دیگر و نیز از دستهایتان برای پرهیز از فشار روی ستون فقرات در زمان بلند شدن استفاده کنید.

رژیم غذایی بعد از جراحی ستون فقرات

از مصرف سیگار به شدت پرهیز کنید که برای ترمیم و جوش خوردن استخوان بسیار تهدید کننده است و خصوصا در بیماران دچار پوکی استخوان احتمال شکست درمان را چند برابر میکند. از سوی دیگر با داشتن رژیم غذایی سرشار از پروتئین و ویتامین و کم چربی از افزایش وزن طی این دوران جلوگیری کنید و مصرف لبنیات را بیشتر نمایید.

اگر به هر دلیل مثل ضعف عضلات پا یا صلاحدید جراح مغز و اعصاب تهران  لازم است استراحت مطلق داشته باشید چند مورد را دردر نظر بگیرید: حرکت پاها و ماساژ و ورزش آنها، استفاده از جوراب واریس، رژیم غذایی نرم ، تزریق مرتب آمپول ضدانعقاد که احتمالا توسط پزشکتان توصیه میشود، تغییر وضعیت خوابیدن به پشت یا دو پهلو بصورت متناوب و توجه به هر نوع قرمزی پوست در ناحیه باسن یا پاشنه پاها که میتواند اولین نشانه زخم بستر باشد.

با درد کمر و پا و گزگز یا تورم پا بعد از جراحی پلاتین گذاری کمر چه باید کرد؟

وجود درد در محل عمل جراحی تا چند هفته پس از جراحی قابل انتظار است و نباید شما را نگران کند اگر درد تیر کشنده به پای تان کمتر شده یا بهبود یافته و احساس توان بیشتری در پاها در زمان راه رفتن دارید یعنی جراحی شما موفقیت آمیز بوده است. درد محل جراحی به تدریج رو به بهبود خواهد رفت، اما گزگز پاها که ممکن است از قبل از عمل وجود داشته باشد و یا بعد از عمل خود را نشان دهد احتمالا زمانی بیش از یکی دو ماه برای بهبودی نیاز دارد و اگر شما مبتلا به بیماریهای زمینه‌ای مثل دیابت باشید، سهمی از این گزگز و خواب رفتگی میتواند مربوط به آن باشد که در این صورت ممکن است بطور کامل برطرف نگردد.
بی‌حرکتی ثانویه به درد در پاها ممکن است سبب تورم مختصری در آنها شود که معمولا با بالا قرار دادن پاها و خوابیدن در طول شب بهتر میشود؛ اما تورم شدید، دردناک، توام با قرمزی و سفتی در عضلات خصوصا در یکی از پاها ممکن است نشانه اول ایجاد لخته در عروق باشد که ذاتا مهم و گاهی خطرناک بوده و نیازمند توجه جدی و بررسی و درمان است.
در نهایت اینکه بازگشت درد تیرکشنده به پاها خصوصا بعد از بهبودی اولیه بعد عمل و با شدت کمتر لزوما نگران کننده نیست. التهاب ریشه های عصبی بعد از عمل جراحی ممکن است رخ داده و تا یکی دو هفته سبب این درد گردد که به تدریج با برطرف شدن التهاب روند کاهش و بهبودی طی خواهد کرد. درد پیشرونده خصوصا همراه با احساس ضعف و اختلال در راه رفتن یا اختلال در ادرار کردن میتواند مهم بوده و شما را نیازمند ویزیت اورژانسی توسط جراحتان کند.

رابطه جنسی بعد از جراحی ستون فقرات

بهتر است تا یک‌ماه و نیم بعد از عمل جراحی از نزدیکی خودداری کنید؛ در مراجعه خود به جراحتان که معمولا در این زمان است سوالات خود را در این رابطه بپرسید.

چه داروهایی را باید بعد از جراحی ستون فقرات مصرف کرد؟

آنتی بیوتیکهای خوراکی معمولا برای مدتی بعد عمل جراحی تجویز میشوند. این داروها را بطور منظم و با دستور پزشک مصرف کنید. بسیاری از این داروها سبب درد ،سوزش و نفخ معده و تهوع میشوند، اگر این علائم شدید بود میتوانید از پزشک خود برای قطع یا تغییر آنها مشورت بگیرید خصوصا اگر این حالات مانع تغذیه مناسب شما شوند قطعا مضر و آسیب رسان خواهند بود چرا که تغذیه مناسب بعد عمل جراحی برای ترمیم زخم ضروری است.

داروهای ضد التهاب برای کاهش درد محل جراحی و تسکین التهاب بافتهای برش خورده استفاده میشوند، داروهایی مانند دیکلوفناک و سلکوسیب و … همانطور که اشاره شد عملکرد این داروها محدود به تسکین درد نیست،نقش ضدالتهابی آنها میتواند به کنترل التهاب محل عمل و بازگشت سریعتر شما به زندگی عادی کمک کند.

مولتی ویتامین ها که به منظور تسریع در التیام زخم تجویز میشوند نیز جایگاه خود را دارند و در صدر این مکملها، ویتامین ث قرار دارد. احتمالا تا مدتی لازم است از مکملهای کلسیمی هم استفاده کنید و در برخی موارد از اسپری کلسیتونین داخل بینی برای کمک به جوش خوردن استخوانها میتوان بهره برد.

داروهای تقویت و تسکین دهنده ی بافتهای عصبی تحریک شده مانند گاباپنتین و پره گابالین که در برخی بیماران که آسیب بافت عصبی به دلیل فشار دیسک کمر  بیرون زده جدی و شدید بوده و خصوصا سبب دردهای سازشی و گزگز شده اند بکار میروند.

داروی تزریقی ضدانعقاد در اکثر بیماران بعد از جراحی خصوصا سنگین ستون فقرات استفاده میشود. این دارو در زیر پوست اطراف ناف تزریق میگردد و بعد از دو سه بار تزریق توسط فرد آموزش دیده، خود شما میتوانید این کار را تا مدتی که جراحتان صلاح بداند ادامه دهید.

و در نهایت اینکه در برخی بیماران که دچار پوکی استخوان هستند و برای آنها پلاتین گذاری انجام میگیرد بهتر است داروی تزریقی درمان پوکی استخوان بکار گرفته شود. این داروها بسیار متنوع هستند، عضلانی یا زیرجلدی تزریق میگردند، و در تناوب شش ماهه، ماهانه یا روزانه باید مرتب استفاده شوند.

چگونه بیمار خود را به منزل یا شهرستان انتقال دهم؟

معمولا بهتر است بیمار از نشستن طولانی روی صندلی پرهیز کند؛ مسافرت هوایی به شهرستان دیگری از کشور احتمالا خیلی طولانی نخواهد بود و بیمار میتواند در طول مسیر یک بار از صندلی خود بلند شده و چند قدم راه برود. در مورد وسایل نقلیه شخصی بهتر است یا روی صندلی عقب دراز بکشد و یا صندلی جلو خوابانده شده و بیمار در وضعیت راحتی روی آن قرار گیرد و هر ۴۵ دقیقه تا یک ساعت توقف و استراحتی داشته باشد.

در چه صورتی فورا باید به پزشک جراح خود مراجعه کنم؟

۱. هرنوع ترشح از محل عمل جراحی
۲. هرنوع تورم غیرعادی در محل عمل یا پاها با ویژگیهایی که در بالا ذکر شد
۳. تب بالا و مداوم بیش از دو روز
۴. سردرد شدید
۵. حساسیت به داروها مانند خارش و قرمزی پوست و علائم گوارشی شدید
۶. احساس ناتوانی در دفع ادرار و بی اختیاری ادرار
۷. کمر درد شدید و پیشرونده در کمر یا پاها خصوصا همراه با احساس ضعف در حرکت آنها

شکل۳ : نمای پوستی حساسیت دارویی
شکل۴ : ایجاد لخته در رگهای پاها بسیار مهم و خطرناک است

توانایی حرکت و راه رفتن لازمه زندگی بشر است، به آن دست یابید…