کرانیوفارنژیوم Craniopharyngioma یک نوع نادر تومور مغزی غیر سرطانی است. این تومور مغزی از اطراف غده هیپوفیز شروع میشود. غده هیپوفیز هورمونهایی ترشح میکند که بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل مینماید. از آنجایی که تومور کرانیوفارنژیوم به تدریج رشد میکند، بر عملکرد غده هیپوفیز و ساختارهای دیگر مجاور آن میتواند تاثیر بگذارد.
تومور مغزی کرانیوفارنژیوم در هر سنی ممکن است ایجاد شود اما بیشتر در کودکان و سالمندان دیده میشود.
علائم تومور مغزی کرانیوفارنژیوم
- تغییرات تدریجی در بینایی
- خستگی
- سردرد
- ادرار کردن زیاد
کودکانی که دچار این وضعیت هستند، ممکن است رشد کندی داشته باشند و کوچکتر از حد مورد انتظار باشند.
تشخیص تومور مغزی کرانیوفارنژیوم
روشها و آزمایشهایی که برای تشخیص این وضعیت استفاده میشود عبارتند از:
- معاینه بدنی: تشخیص تومور کرانیوفارنژیوم معمولا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه سیستم عصبی شروع میشود. در این بررسی، بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، واکنش عضلات بررسی میشوند.
- آزمایش خون: آزمایش خون تغییرات هورمونی در بدن را نشان میدهد که میتواند نشانگر تاثیر تومور بر غده هیپوفیز باشد.
- عکس برداری: عکس برداری از مغز با اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن انجام میشود.
روش های درمان تومور مغزی کرانیوفارنژیوم
جراحی تومور مغزی
عمل جراحی تومور مغزی برای برداشتن همه یا بخشی از تومور برای کسانی که این نوع تومور مغزی را دارند توصیه میشود. نوع عمل بستگی به محل و اندازه تومور دارد.
در عمل جراحی باز کرانیوفارنژیوم، جمجمه باز میشود تا جراح تومور مغزی به تومور دسترسی پیدا کند. در عمل جراحی کرانیوفارنژیوم کم تهاجمی، ابزارهای جراحی خاصی از طریق بینی و مجراهای طبیعی به تومور میرسد بدون این که مغز را تحت تاثیر قرار بدهد.
جراح در صورت امکان تمامی تومور را برمیدارد اما از آنجایی که اغلب ساختارهای مهم و حساس زیادی در اطراف وجود دارند ، گاهی اوقات تمامی تومور برداشته نمیشود تا صدمه ای به بخشهای مهم مغز نرسد و کیفیت زندگی بیمار تحت تاثیر قرار نگیرد. در این مواقع درمانهای دیگری پس از جراحی انجام میشود تا تومور از بین برود.
پرتو درمانی (رادیوتراپی)
پرتو درمانی پس از جراحی ممکن است انجام شود تا تومور کرانیوفارنژیوم را درمان کند. در این روش پرتوهای پرقدرتی مانند اشعه ایکس و پروتون ساطع میشوند تا سلولهای تومور را از بین ببرند. در پرتو درمانی بیرونی یا اکسترنال، بر روی تخت دراز میکشید و دستگاه با دقت انرژی را به منطقه مورد نظر میتاباند.
تکنولوژی پرتو درمانی بیرونی اختصاصی مانند پروتون درمانی و پرتو درمانی با شدت تعدیل شده به پزشک امکان میدهند با دقت پرتوها را به سلولهای تومور بتاباند و تا حد زیادی از صدمه دیدن بافتهای سالم اطراف، جلوگیری نماید.
نوعی پرتو درمانی به نام رادیوسرجری استرئوتاکتیک در برخی موارد که تومور رشته های عصبی را که اطلاعات بینایی را از چشم به مغز میرسانند لمس نمیکند، به کار گرفته میشود. رادیوسرجری استروتاکتیک نوعی پرتودرمانی است که چندین پرتو را بر نقاط دقیقی متمرکز میکند تا سلولهای سرطانی را از بین ببرد.
در نوع دیگری پرتو درمانی براکی تراپی (brachytherapy ) خوانده میشود، مواد رادیواکتیو مستقیما در تومور قرار داده میشود تا از داخل تومور را تحت تشعشع قرار دهد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک درمان دارویی است که در آن از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلولهای تومور استفاده میشود. شیمی درمانی را میتوان مستقیما به تومور تزریق کرد تا این مواد به سلولهای هدف برسند و احتمال صدمه دیدن بافتهای سالم اطراف کمتر باشد.