وقتی مایعی در جایی تولید می‌شود، در مسیری جریان می‌‌یابد و در نقطه دیگر جذب می‌شود. در صورتی که اختلالی در روند چرخش مایع مغزی نخاعی ایجاد گردد، این مایع در مغز تجمع کرده و منجر به افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود. به این مشکل، هیدروسفالی یا آب آوردن مغز گفته می‌شود. اگر هیدروسفالی درمان نشود، می‌تواند به بافت مغز آسیب وارده کرده و عوارض جبران ناپذیری به همران داشته باشد. پس بیمار حتما باید تحت درمان قرار گیرد، حتی شاید نیاز باشد که توسط بهترین جراح هیدروسفالی جراحی شود.
علت‌های ایجاد هیدروسفالی چیست؟
به طور کلی، هیدروسفالی در نتیجه شرایط زیر ایجاد می‌شود که موجب جمع شدن مایع مغزی نخاعی در بطن‌های مغزی در عمق مغز و اعمال فشار به سایر بخش‌های مغز می‌شوند. البته باید گفت که در بیشتر مواقع علت این مشکل ناشناخته است.
بروز انسداد در مسیر عبور مایع مغزی نخاعی
شایع ترین عامل این بیماری، بروز انسداد در مسیر تولید و جذب مایع مغزی نخاعی است. به عنوان مثال، تومور مغزی یا خونریزی مغزی و آنوریسم مغزی می‌تواند مسیر عبور این مایع را مسدود کند.
جذب ناکافی مایع مغزی نخاعی
عامل دیگر بروز هیدروسفالی، جذب ناکافی مایع مغزی نخاعی است که معمولا در اثر التهاب بافت مغز رخ می‌دهد. اگر به دلایلی چون نارسایی قلبی و ایجاد لخته در عروق، جریان خون وریدی مغز کند شود و یا در اثر عفونت یا خون ریزی مغزی یا اختلالات ژنتیکی، جذب مایع مغزی نخاعی مختل شود.
تولید بیش از اندازه مایع مغزی نخاعی
یکی دیگر از عوامل ایجاد این بیماری، تولید پیش از اندازه مایع مغزی نخاعی است. ساختارهای ظریفی به نام شبکه‌های کوروئید، داخل بطن‌های مغز وجود دارند که باعث تولید مایع مغزی نخاعی می‌شوند. اگر به هر دلیلی چون تومور مغزی، تولید این مایع بیش از حد زیاد شود، توانایی جذب آن از بین رفته و مایع تجمع می‌‌یابد.
هر سه این موارد در نتیجه علت اولیه ای بروز پیدا می‌کنند که به صورت ژنتیکی و یا اکتسابی به وجود آمده است. با اینکه در هر سنی ممکن است این بیماری ایجاد شود، اما بیشتر در نوزادان و افراد بالای 60 سال دیده شده است.
علت بروز هیدروسفالی در نوزاد یا جنین
موارد زیر از جمله مواردی هستند که می‌توانند علت بروزش باشند:
- اگر سیستم عصبی به صورت غیر طبیعی رشد کند.
- تولد زودرس که احتمال خونریزی در بطن‌های مغزی را افزایش می‌دهد.
- بیماری‌هایی مانند سرخچه که در دوران بارداری می‌توانند موجب التهاب بافت مغز جنین شوند.
در پایان میتوان گفت که طیف علل هیدروسفالی بسیار وسیع و گسترده است و عواملی چون خون ریزی مغزی، تومور یا ضایعه مغزی، اختلالات ژنتیکی و ارثی، عفونت‌هایی چون مننژیت یا اوریون و بسته شدن رگ‌ها می‌توانند سبب هیدروسفالی شوند. برای درمان این مشکل حتما به بهترین جراح هیدروسفالی مراجعه کنید.
علائم هیدروسفالی
بسیاری از علائم هیدروسفالی ناشی از تجمع مایع در فضای بسته جمجمه است که موجب بالا رفتن فشار داخل جمجمه می‌شود. در این بخش علائم این بیماری در کودکان، بزرگسالان و نوزادان بررسی شده است.
کودکان
مهم‌ترین علائم هیدروسفالی در کودکان به صورت سر درد، تهوع، استفراغ و تاری دید است که تاری دید بیشتر در صبح‌ها گزارش شده است. این بیماری می‌تواند موجب انحراف چشم‌ها به سمت پایین، بازتر شدن پلک‌ها و دو بینی در کودکان شود. در انحراف چشم به سمت پایین، قسمتی از عنبیه توسط پلک پایین پوشانده شده و تصویری مانند غروب خورشید ایجاد می‌کند.
بزرگسالان
بزرگسالان نیز برخی از علائم کودکان مانند سردرد و دو بینی را دارند. با طولانی شدن زمان هیدروسفالی و عدم درمان، ممکن است حجم مغز کم شود و فشار جمجمه طبیعی گردد اما به دلیل فشار طولانی مدت روی مغز، به تدریج علائم دیگری ظاهر می‌شوند. اختلال در راه رفتن به صورت کندی حرکت، بی اختیاری ادرار و مشکلات حافظه و اختلال شناختی معمولا در سنین بالا به مرور زمان ایجاد می‌شوند.
نوزادان
تشخیص علائم هیدروسفالی در نوزادان دشوارتر است، چرا که نمی‌توانند علائم خود مانند سردرد و تاری دید را بیان کنند. البته ممکن است نوزاد به دلیل سردرد، مدام دست خود را به سمت سرش ببرد. بی قراری، کم اشتهایی و استفراغ از دیگر علائم این بیماری در نوزادان است. انحراف چشم‌ها نیز در نوزادان هم دیده می‌شود.
بزرگ شدن غیر طبیعی دور سر یکی از علائمی است که تنها در نوزادان دیده شده است که به دلیل جوش نخوردن استخوان‌های جمجمه در این سن اتفاق می‌‌افتد. به همین دلیل، کنترل منظم دور سر باید در نوزاد به صورت ماهانه انجام شود و بزرگ شدن غیر طبیعی آن بررسی شود. علت اولیه ایجاد هیدروسفالی ممکن است علائم جداگانه مربوط به خود را نیز اضافه کند. به عنوان مثال، تومور‌ها با اختلال حرکتی، کاهش بینایی یا عفونت‌ها با تب و تشنج و خون ریزی مغزی با کاهش سطح هوشیاری همراه هستند.
به طور خلاصه باید گفت که سردرد، تهوع، استفراغ، دو بینی و تاری دید از شایع ترین علائم این بیماری هستند که اگر نادیده گرفته شوند و هیدروسفالی درمان نشود، در نهایت به کاهش سطح هوشیاری، کما و مرگ بیمار می‌انجامد. پس حتما باید برای درمان به بهترین جراح هیدروسفالی مراجعه شود.
تشخیص هیدروسفالی
معمولا معاینه برای شناسایی هر گونه تغییر در عملکرد مغز و وضعیت ذهنی فرد انجام می‌شود. این معاینه شامل ارزیابی وضعیت چشم ها، حافظه، عملکرد حرکتی، تعادل و هماهنگی است. پزشک با توجه به علائم بیمار، معاینات فیزیکی و عصبی و تصویر برداری‌هایی مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI که از مغز انجام می‌دهد، می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد. تصویر برداری MRI می‌تواند جزئیات بیشتری را نشان دهد. همچنین، پزشک به کمک این معاینه‌ها میتوان دیگر اختلالات مغزی چون تومور مغزی و کیست مغزی را در صورت وجود، شناسایی کند تا بتواند برای انتخاب روش‌های درمان و جراحی تصمیم بگیرد.
توجه داشته باشید که پس از تشخیص بیماری، ممکن است بیمار به جراحی نیاز داشته باشد که حتما باید توسط بهترین جراح هیدروسفالی انجام شود.
هیدروسفالی چه عوارضی دارد؟
هیدروسفالی یک بیماری کشنده است. حتی تاخیر در درمان هم می‌تواند مرگبار باشد. حتی اگر بیمار زنده بماند، به احتمال زیاد دچار آسیب‌های مغزی و ناتوانی‌های فیزیکی خواهد شد. در نوزادانی که به افزایش دور سر توجه نشده و در نتیجه هیدروسفالی را هم تشخیص نداده اند، ممکن است سر کودک بسیار بزرگ شده و ظاهری عجیبی به خود می‌گیرد. اگر چه عدم توجه به درمان منجر به مرگ نوزاد می‌شود. در بزرگسالان، بی توجهی به درمان این بیماری و عدم مراجعه به بهترین جراح هیدروسفالی می‌تواند منجر به همیشگی شدن علائم آن یعنی مشکلات حرکتی، بی اختیاری ادرار و اختلال شناختی شده و در نهایت به مرگ بیمار منجر شود.
روش‌های درمان هیدروسفالی
برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان هیدروسفالی به صورت زیر است. البته باید توجه داشته باشید درمان حتما باید توسط بهترین جراح هیدروسفالی انجام شود.
درمان دارویی
درمان غیر جراحی هیدروسفالی در برخی از موارد قابل انجام است. به عنوان مثال، ممکن است بتوان با رفع علت اولیه مثل عفونت، هیدروسفالی را هم درمان کرد. گاهی هم با تجویز دارو‌های کاهش دهنده تولید مایع مغزی نخاعی میتوان هیدروسفالی خفیف را بدون نیاز به جراحی کنترل کرد.
روش‌های جراحی
در بسیاری از موارد، هیدروسفالی یک وضعیت ثانویه است که پس از درمان بیماری اولیه، از بین می‌رود. به عنوان مثال، تومور‌های مغزی ممکن است جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کرده و موجب این بیماری شوند. در صورتی که تومور مغزی با جراحی برداشته شد، این مایع می‌تواند به طور طبیعی جریان یابد و هیدروسفالی از بین می‌رود. با این وجود، اگر هیدروسفالی پس از درمان بیماری اولیه از بین نرود، معمولا نیاز به عمل جراحی برای درمان هیدروسفالی است.
شنت مغزی
شنت مغزی درمان سنتی هیدروسفالی است که هنوز هم بسیاری از بیماران از طریق آن درمان می‌شوند. در این روش، لوله‌ای ظریف و باریک به نام شنت داخل جمجمه یا زیر پوست قرار می‌گیرد تا مایع مغزی نخاعی را به حفره دیگری مانند شکم، ریه یا قلب منتقل کند. توجه داشته باشید که هیچ قسمتی از شنت در خارج از بدن قابل مشاهده نیست.
از معایب شنت این است که ممکن است دچار عفونت شود، مسیر آن مسدود گردد، پاره شود و یا اینکه از داخل شکم خارج گردد که در این صورت عملکرد شنت مختل شده و هیدروسفالی باز می‌گردد. جراحی شنت معمولا بی خطر است و اگر توسط بهترین جراح هیدروسفالی انجام شود و علائم بیمار با تخلیه مایع نخاعی بهبود یابد، برای درمان هیدروسفالی توصیه می‌شود.
آندوسکوپی مغزی
معایب شنت و نیاز به عمل‌های مجدد برای تعویض آن سبب شد روش جدیدی برای درمان هیدروسفالی به کمک آندوسکوپی ابداع شود که نیازی به قرار دادن شنت ندارد. در جراحی آندوسکوپی هیدروسفالی ، با برش کوچکی روی سر، آندوسکوپ وارد مغز و فضای بطن‌ها شده و راه جدیدی برای تخلیه مایع مغزی نخاعی به خارج از مغز و جذب به داخل خون فراهم می‌کند. البته لازم به ذکر است که این عمل در تمامی موارد هیدروسفالی قابل انجام نیست و امکان بسته شدن این مسیر جدید هم وجود دارد.
بهترین جراح هیدروسفالی ایران کیست ؟
دکتر طبیب خویی، یکی از بهترین جراحان هیدروسفالی در ایران ، با تجربه و تخصص بی‌نظیر خود، از سال‌ها تاکنون به بهبود و درمان بیماران مبتلا به این بیماری پرداخته است. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و روش‌های جراحی نوین، او توانسته است مراحل درمانی را بهبود بخشیده و به بیماران خود امید به بهبودی بیشتری بدهد. تخصص این جراح در تشخیص دقیق، برنامه‌ریزی دقیق جراحی و پس از جراحی نظارت مستمر بر وضعیت بیماران است. علاوه بر تخصص فنی، دکتر طبیب خویی با رویکرد انسانی خود، به بیمارانش احساس اطمینان و راهنمایی لازم را فراهم می‌کند. او برای ارتقاء کیفیت خدمات پزشکی خود، به طور مداوم در حال به‌روزرسانی دانش خود و آشنایی با آخرین پژوهش‌ها و توسعه‌های علمی در زمینه هیدروسفالی می‌باشد. با توجه به اخلاق حرفه‌ای و تعهد بی‌شائبه‌اش، دکتر طبیب خویی به عنوان یکی از برترین جراحان درمان هیدروسفالی شناخته می‌شود.
جراحی کوتریزاسیون شبکه کوروئید
این جراحی با افزودن کوتریزاسیون شبکه کوروئید انجام می‌شود. پس از این جراحی، شبکه کوروئید مایع مغزی نخاعی کمتری تولید می‌کند. این روش بیشتر برای نوزادان کاربرد دارد.
