تومور مغزی انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها سرطانی و تومور بدخیم مغزی بوده و به سرعت گسترش یافته و معمولا بافت‌های اطراف را هدف قرار می‌دهند. در حالی که برخی دیگر این گونه نیستند. آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی مختلفی وجود دارد که بهترین جراح مغز و اعصاب ایران در تشخیص تومور مغزی و نوع آن کمک میکنند. در ادامه قصد داریم به معرفی انواع روش‌های تشخیص تومور مغزی بپردازیم.
انواع روش‌های تشخیص تومور مغزی
امکان تشخیص تومور مغزی با استفاده از روش‌های تصویر برداری و مشاهده ساختار مغز، به همراه بیوپسی و بررسی دقیق نمونه مشکوک وجود دارد. اما معمولا در ابتدا معاینات فیزیکی انجام میشود، سپس به سراغ روش‌های تشخیص تومور مغزی مانند ام آر آی ، سی تی اسکن ، آزمایش خون، بررسی مایع مغزی نخاعی ، بیوپسی مغزی و دیگر موارد می‌روند. در فهرست زیر به معرفی مهم‌ترین روش‌های تشخیص تومور مغزی پرداخته ایم.
معاینات فیزیکی
معاینات فیزیکی انجام شده از سوی پزشک میتواند به تشخیص تومور مغزی کمک کند. به همین دلیل، پزشک در ابتدا معاینه فیزیکی انجام میدهد. این معاینه شامل ارزیابی مهارت‌های حرکتی، عصبی و حواس است که ممکن است به شناسایی بخشی از مغز که درگیر است، کمک کند.
با اینکه تومور مغزی داخل جمجمه واقع شده و هیچ گونه نشانه ظاهری ندارد اما ممکن است در فرد علائم هشدار دهنده ای ظاهر شود. در فهرست زیر به برخی از نشانه‌های تومور مغزی که در معاینه فیزیکی قابل تشخیص است، اشاره شده است.
- ضعف و لرزش دست‌ها
- مشکلات مربوط به تعادل، مانند ناتوانی در ایستادن
- مشکلات استفاده از یکی از دست‌ها
- تغییرات بینایی
- حرکات ناگهانی چشم‌ها
- سردرد‌های مکرر
- استفراغ بی دلیل
- تشنج
- ضعف، بی حسی و گزگز بازو‌ها و پاها
- مشکلات صحبت کردن و یا درک گفته‌های دیگران
لازم به ذکر است که ظاهر شدن این علائم معمولا روند کندی دارد.
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های تومور مغزی، تورم است که میتواند ناشی از افزایش فشار در مغز به دلیل تومور باشد. از طریق معاینه چشم میتوان هر گونه تورم را شناسایی کرد.
اگر چه سردرد‌های مکرر یکی از علائم شایع تومور مغزی است، اما در صورتی که با دیگر علائم گفته شده در فهرست بالا همراه نباشد، بعید به نظر می‌رسد که نشانه ابتلا به این بیماری باشد. اما باز هم برای اطمنیان بیشتر، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
برای مشاهده پست آیا من تومور مغزی دارم کلیک کنید
آزمایش خون برای تشخیص تومور مغزی
برخی از تومور‌ها مانند تومور هیپوفیز از خود هورمون‌هایی تولید میکنند که در آزمایش خون قابل تشخیص است. همچنین، سطح برخی هورمون‌ها مانند هورمون رشد و هورمون محرکه تیروئید در خون افراد مبتلا به تومور مغزی تغییر میکند. به همین دلیل، در مواردی که احتمال تولید هورمون به دلیل تومور مغزی زیاد باشد، ممکن است پزشک آزمایش خون برای تشخیص تومور مغزی تجویز کند.
تصویر برداری ام آر آی (MRI)
ام آر آی (MRI) یا تصویر برداری رزونانس مغناطیسی معمولا برای کمک به تشخیص تومور‌های مغزی استفاده میشود. در این روش، به کمک میدان‌های مغناطیسی، تصاویر دقیقی از بدن تولید میشود و از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود. از تصاویر ایجاد شده توسط ام آر آی یا سی تی اسکن، علاوه برای تایید وجود تومور، برای ارزیابی مکان، اندازه و تاثیر تومور بر بافت اطراف نیز استفاده می‌گردد. ام آر آی تصاویر دقیق تری نسبت به سی تی اسکن ایجاد میکند و کاربرد زیادی برای تشخیص تومور مغزی دارد.
گاهی اوقات پیش از تصویر برداری، رنگ مخصوصی به نام ماده حاجب وارد بدن بیمار میشود تا تصویر واضح تری ایجاد گردد. این رنگ را میتوان به رگ بیمار تزریق کرد یا به صورت قرص یا مایع به بیمار داد.
ام آر آی بسته به نوع تومور مشکوک و احتمال گسترش آن ،می تواند مربوط به مغز، نخاع یا هر دو باشد. ام آر آی ستون فقرات ممکن است برای تشخیص تومور در ستون فقرات یا نزدیک آن استفاده شود. ام آر آی انواع مختلفی دارد که در فهرست زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است. این روش‌ها به پزشکان در تشخیص بهتر و بررسی روند درمان کمک میکنند.
ام آر آی تقویت شده با گادولینیوم داخل وریدی
این روش، برای ایجاد تصویر واضح تر از تومور مغزی کاربرد دارد. به این صورت که ابتدا از بیمار یک ام آر آی می‌گیرند، سپس ماده حاجب خاصی به نام گادولینیوم به او تزریق کرده و دوباره ام آر آی می‌گیرند تا نصویر دیگری با استفاده از رنگ دریافت شود. در پایان، این تصاویر را با هم مقایسه میکنند.
تصویر برداری با وزن منتشر شده
یک تکنیک ام آر آی است که به نشان دادن ساختار سلولی مغز کمک میکند.
تصویر برداری پرفیوژن
به کمک این روش میتوان فهمید که چقدر خون به تومور می‌رسد.
ام آر آی عملکردی (fMRI)
به کمک ام آر آی عملکردی یا اف ام آر آی میتوان در مورد بخش‌هایی خاصی از مغز مانند مسئول حرکت عضلات و گفتار، اطلاعاتی به دست آورد. در طول انجام این روش، از بیمار می‌خواهند تا کار‌های خاصی انجام دهد که باعث تغییراتی در مغز میشود و در تصویر ام آر آی عملکردی قابل مشاهده است. به کمک این نوع تصویر برداری، جراح میتواند در حین برداشتن تومور از آسیب به قسمتهای عملکردی مغز جلوگیری کند.
طیف سنجی رزونانس مغناطیسی (MRS)
به کمک این روش، اطلاعاتی در خصوص ترکیب شیمیایی مغز به دست می‌آید. به عنوان مثال، میتوان بافت مرده حاصل از پرتو درمانی‌های پیشین و سلولهای جدید تومور در مغز را تشخیص داد.
تصویر برداری سی تی اسکن
به کمک سی تی اسکن میتوان تصویری دقیق از بخش‌های مختلف جمجمه و مغز تهیه کرد. تصویر برداری سی تی اسکن از طریق اشعه ایکس انجام میشود. در این روش از زوایای مختلف مغز عکس می‌گیرند، سپس به کمک رایانه این تصاویر را کنار هم قرار داده و به یک تصویر 3 بعدی تبدیل میکنند که این تصویر میتواند وجود تومور در مغز و همچنین، خون ریزی و افزایش مایعات مغز در فضای درونی جمجه را نشان دهد. علاوه بر این، تغییر در استخوان جمجمه نیز در سی تی اسکن مشخص میشود که میتوان از آن برای اندازه گیری تومور استفاده کرد.
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) برای تشخیص نحوه عملکرد بافت‌‌ها و اندام‌‌های بدن کاربرد دارد و به منظور تشخیص سرطان نیز استفاده میشود. پیش از انجام این اسکن، نوعی ماده ردیاب رادیو اکتیو به رگ بیمار تزریق میشود که موجب میشود تا سلولهای سرطانی روی تصویر برجسته شوند.
بیوپسی یا نمونه برداری از تومور مغزی
نمونه ای از تومور در زمان جراحی تومور مغزی یا با روشی کمتر تهاجمی به نام بیوپسی استریوتاکتیک جدا میشود که در آن جراح سوزن مخصوصی را وارد مغز میکند. برای این منظور، بهترین جراح تومور مغزی ابتدا سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد کرده و از طریق آن، سوزن نازکی را وارد جمجمه میکند و بافت مورد نظر خود را بر می‌دارد. این عمل معمولا با سی تی اسکن یا ام آر آی هدایت میشود. یک پاتولوژیست نمونه بیوپسی را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میدهد تا مشخص کند که آیا سرطانی یا خوش خیم است، یا اینکه چه نوع سرطانی است.
پونکسیون کمری (LP)
ممکن است به علت شروع سرطان در نواحی مختلف بدن، سلولهای سرطانی در مایع نخاعی هم یافت شوند. در این روش، به کمک سوزن مخصوصی از بخش انتهایی نخاع، مایع نخاعی برداشته میشود که به تشخیص سلولهای سرطانی و هر گونه عفونت یا التهاب کمک میکند.
آنژیوگرافی مغز
آنژیوگرافی مغزی یک تصویر یا مجموعه ای از تصاویر از سر است که شریان‌های مغز را نشان میدهد. در این روش، ابتدا رنگ مخصوصی به نام ماده حاجب به عروق اصلی سر بیمار تزریق میکنند، سپس به کمک اشعه ایکس از آن عکس می‌گیرند.
میلوگرام
به کمک میلوگرام میتوان تشخیص داد که آیا تومور به نخاع، مایع نخاعی و دیگر قسمتهای مغز گسترش یافته است یا خیر. در این روش به مایع مغزی نخاعی (CSF) که نخاع را احاطه کرده است، رنگ خاصی تزریق میکنند. به کمک این رنگ که در اشعه ایکس نشان داده میشود، میتوان طناب نخاعی را واضح تر دید که به پزشک در جستجوی تومور کمک میکند. لازم به ذیکر است که این روش کاربرد کمتری در مقایسه با پونکسیون کمری دارد
آزمایش تشخیص تومور مغزی از روی چشم
آزمایش‌های بینایی، شنوایی و عصبی می‌توانند تاثیر تومور در عملکرد مغز را شناسایی کنند. از طریق معاینه چشم میتوان تغییرات رخ داده در عصب بینایی و میدان دید فرد را مشخص کرد.
نتیجه گیری و جمع بندی
پزشکان از آزمایش‌های مختلفی برای بررسی وجود، تشخیص تومور مغزی و نوع آن استفاده میکنند. همچنین، برخی از آزمایش‌ها به پزشکان کمک میکند تا بتوانند با توجه به نوع تومور، روش درمانی مناسب برای دستیابی به بهترین نتیجه را انتخاب کنند. علاوه بر این، روش‌هایی هم وجود دارد که از طریق آن میتوان فهمید، تومور از نقطه اولیه به بخش‌های دیگری از بدن هم گسترش یافته است یا خیر.
