جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی، مزایا و خطرات

پیشرفت در زمینه اپتیک و ظهور ابزار دقیق آندوسکوپی، جراحی را در دهه گذشته با تحول شگرفی رو به رو کرده است. ارزیابی‌های هورمونی و تصویربرداری ام آر آی ، منجر به تشخیص زودتر تومورهای هیپوفیز از جمله آدنوم هیپوفیز شده است. در قرن گذشته، تکامل در جراحی هیپوفیز ، مدیون کارهای اسکار هیرش و هاروی کوشینگ در اوایل دهه 1900 است. پیشرفته‌ترین، تکامل‌ترین و کم‌خطرترین شیوه درمانی که برای درمان تومورهای هیپوفیز کاربرد دارد، استفاده از روش جراحی تومور هیپوفیز از راه بینی است. این شیوه جراحی چگونه انجام می‌شود؟ عوارض احتمالی و مزایای آن چیست؟ در چه تومورهایی کاربرد دارد؟ تاریخچه و مسیر پیشرفت آن چگونه بوده است؟ در این مطلب، به پاسخ این سوالات و آشنایی با این روش جراحی پرداخته‌ایم.

تومور هیپوفیز چیست ؟

تومور هیپوفیز یک نوع رشد غیرطبیعی سلول‌ها در غده هیپوفیز است که در قاعده جمجمه قرار دارد و نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های بدن دارد. این تومورها می‌توانند به دو نوع تومور خوش‌خیم هیپوفیز (آدنوم هیپوفیز) و تومور بدخیم هیپوفیز تقسیم شوند. تومورهای هیپوفیز اغلب خوش‌خیم هستند و به آرامی رشد می‌کنند، اما می‌توانند با تولید بیش از حد یا کمبود هورمون‌ها، تعادل هورمونی بدن را مختل کنند. علائم تومور هیپوفیز ممکن است شامل سردرد، مشکلات بینایی، خستگی، تغییرات وزن و اختلالات متابولیکی باشد. درمان این تومورها بسته به نوع، اندازه و تأثیر آن‌ها بر عملکرد هورمونی، شامل جراحی هیپوفیز، رادیوتراپی و دارودرمانی است. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب می‌تواند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

آدنوم هیپوفیز چیست ؟

آدنوم هیپوفیز یک نوع تومور خوش‌خیم هیپوفیز است که در غده هیپوفیز، واقع در قاعده جمجمه ، رشد می‌کند. این تومورها معمولاً به آرامی رشد می‌کنند و به طور مستقیم به سایر بخش‌های مغز یا بدن سرایت نمی‌کنند. با این حال، آدنوم‌های هیپوفیز می‌توانند با تولید بیش از حد یا کمبود هورمون‌ها، تعادل هورمونی بدن را مختل کنند، که ممکن است به مشکلاتی مانند اختلالات رشد، تغییرات وزن، دیابت بی‌مزه، مشکلات تولید مثل و اختلالات متابولیکی منجر شود. علائم فیزیکی دیگر ممکن است شامل سردرد و اختلالات بینایی باشد که به دلیل فشار تومور بر ساختارهای اطراف هیپوفیز ایجاد می‌شود. درمان آدنوم هیپوفیز ممکن است شامل جراحی، دارودرمانی و رادیوتراپی باشد که بسته به نوع، اندازه و تأثیر آن بر عملکرد هورمونی بیمار تعیین می‌شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.

درمان تومورهای هیپوفیز با چه روش های انجام میشود ؟

سه شیوه درمانی می‌تواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی در درمان تومور هیپوفیز مورد استفاده قرار گیرد: جراحی تومور هیپوفیز ، پرتودرمانی (استفاده از اشعه ایکس با دوز بالا برای از بین بردن سلول‌های تومور) و دارودرمانی برای جلوگیری از ترشح بیش از حد هورمون. گاهی اوقات، هدف از انجام جراحی، صرفاً کوچک کردن تومور است. اما در اغلب موارد، جراح سعی دارد تا به طور کامل تومور هیپوفیز را برداشت کند. البته، اثربخشی جراحی به نوع تومور، محل، اندازه و اینکه آیا تومور به بافت‌های مجاور گسترش یافته است یا خیر بستگی دارد. در این مطلب، سعی کرده‌ایم تا به طور خاص به شیوه جراحی تومور هیپوفیز از راه بینی بپردازیم.

روش های جراحی تومورهای هیپوفیز

جراحی تومور هیپوفیز یک روش درمانی حیاتی است که برای برداشتن تومورهای غیرطبیعی در غده هیپوفیز انجام می‌شود و به بازگرداندن تعادل هورمونی و کاهش فشار بر ساختارهای مغزی کمک می‌کند. این جراحی به دو روش عمده انجام می‌شود:جراحی آندوسکوپی از طریق بینی و روش جراحی باز از طریق جمجمه.

در روش آندوسکوپی از طریق بینی، جراح از طریق حفره بینی با استفاده از ابزارهای دقیق و دوربین‌های کوچک به تومور هیپوفیز دسترسی پیدا می‌کند و آن را با حداقل آسیب به بافت‌های اطراف برمی‌دارد. این تکنیک کم‌تهاجمی نیاز به برش‌های بزرگ را کاهش می‌دهد و بهبودی سریع‌تر و خطر عفونت کمتر را فراهم می‌کند.

در روش جراحی باز از طریق جمجمه، که به عنوان کرانیوتومی شناخته می‌شود، جراح مغز و اعصاب یک برش در جمجمه ایجاد می‌کند تا به غده هیپوفیز دسترسی پیدا کند. این روش معمولاً در مواردی که تومور بسیار بزرگ است یا در محل‌هایی قرار دارد که از طریق بینی قابل دسترسی نیست، به کار می‌رود. کرانیوتومی به جراح اجازه می‌دهد تا تومور را به طور کامل برداشته و به نواحی پیچیده‌تری دسترسی پیدا کند، اما به دلیل تهاجمی‌تر بودن، نیاز به زمان بهبودی بیشتری دارد و خطرات بالقوه بیشتری مانند عفونت یا خونریزی مغزی را به همراه دارد.

پس از هر دو نوع جراحی، بیمار نیاز به مراقبت‌های پس از عمل و پیگیری‌های منظم دارد تا از بهبود کامل و پایدار بودن تعادل هورمونی اطمینان حاصل شود. ممکن است درمان‌های مکمل مانند رادیوتراپی یا دارودرمانی نیز به کار رود تا خطر عود تومور کاهش یابد.

جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی

جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی یک روش کم‌تهاجمی و پیشرفته است که به جراحان امکان دسترسی مستقیم به غده هیپوفیز را می‌دهد. در این روش، جراح از طریق حفره بینی و بدون نیاز به ایجاد برش‌های بزرگ در جمجمه، با استفاده از ابزارهای دقیق و دوربین‌های مینیاتوری، به تومور هیپوفیز دسترسی پیدا می‌کند و آن را با حداقل آسیب به بافت‌های اطراف برداشته می‌شود. این تکنیک به دلیل کاهش خطر عفونت، زمان بهبودی کوتاه‌تر و درد کمتر پس از عمل، مزایای زیادی برای بیماران دارد. پس از جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی، بیماران معمولاً به مراقبت‌های پس از عمل و پیگیری‌های منظم نیاز دارند تا از بهبود کامل و عدم عود تومور اطمینان حاصل شود. این روش جراحی به طور ویژه برای تومورهای کوچک تا متوسط مناسب است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند.

انیمیشن زیبا از مراحل جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی

مراحل جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی

مراحل جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی در اتاق عمل شامل چندین گام دقیق و هماهنگ است که با هدف برداشتن تومور با کمترین آسیب به بافت‌های اطراف انجام می‌شود. ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد تا از عدم احساس درد و راحتی او در طول جراحی اطمینان حاصل شود. سپس جراح قاعده جمجمه با استفاده از ابزارهای دقیق و آندوسکوپ که یک دوربین کوچک و نازک است، از طریق حفره‌های بینی به غده هیپوفیز دسترسی پیدا می‌کند. تصاویر با وضوح بالا از دوربین به یک مانیتور منتقل می‌شود که به جراح امکان مشاهده دقیق تومور و بافت‌های اطراف را می‌دهد. پس از شناسایی دقیق محل تومور، جراح با استفاده از ابزارهای جراحی خاص، تومور را به دقت برمی‌دارد. در پایان، ابزارها و آندوسکوپ به دقت خارج شده و هرگونه خونریزی کنترل می‌شود. بیمار سپس به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا بهبود اولیه را تحت نظر متخصصان پزشکی آغاز کند. پیگیری‌های منظم پس از جراحی برای اطمینان از بهبود کامل و عدم بازگشت تومور ضروری است.

پس از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی چه میشود ؟

پس از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا از نزدیک تحت نظارت قرار گیرد و بهبود اولیه را آغاز کند. در این مرحله، پایش علائم حیاتی و کنترل درد بسیار حائز اهمیت است. معمولاً بیماران چند روز در بیمارستان بستری می‌مانند تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود و وضعیت عمومی آنها پایدار گردد. در روزهای پس از جراحی، بیماران باید دستورالعمل‌های پزشکی را به دقت رعایت کنند، از جمله مصرف داروهای تجویز شده، اجتناب از فعالیت‌های سنگین و رعایت بهداشت بینی. پیگیری‌های منظم با پزشک برای ارزیابی وضعیت بهبودی و انجام آزمایش‌های لازم جهت بررسی عملکرد هورمونی ضروری است. هدف از این مراقبت‌ها، اطمینان از بهبودی کامل و پیشگیری از عوارض احتمالی است، که در نهایت به بازگشت سریع‌تر بیمار به فعالیت‌های روزمره و بهبود کیفیت زندگی او کمک می‌کند.

مراقبت های بعد از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی

مراقبت‌های دقیق و درمانی پس از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی شامل چندین مرحله کلیدی است که برای بهبودی کامل و پیشگیری از عوارض ضروری است. بلافاصله پس از جراحی، بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌شود تا علائم حیاتی او به دقت پایش شود. کنترل فشار خون، سطح اکسیژن و بررسی منظم علائم عصبی از جمله این مراقبت‌ها است. استفاده از داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت نیز ضروری است.

بیمار باید از فعالیت‌های سنگین و بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کند و بهداشت بینی را با شستشوی منظم با محلول‌های نمکی حفظ کند. مصرف داروهای تجویز شده برای جلوگیری از عفونت و مدیریت درد باید به دقت رعایت شود. در صورت مشاهده علائمی نظیر سردرد شدید، تب، ترشح غیرطبیعی از بینی یا تغییرات بینایی، باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.

پس از عمل جراحی هیپوفیز از راه بینی، فرد به دقت تحت نظر خواهد بود و سطح هورمون‌ها و سایر موارد مهم از طریق آزمایش خون بررسی می‌شود. در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، پزشک اقدامات لازم را انجام خواهد داد. برخی از عوارض جانبی ممکن است نیاز به دارودرمانی داشته باشد. مثلاً اگر فرد مبتلا به دیابت بی‌مزه، به خودی خود خوب نشود، ممکن است نیاز به درمان با اسپری بینی دسموپرسین داشته باشد؛ یا اگر سطوح ویتامین و یا مواد معدنی تغییر کند، ممکن است لازم باشد تا فرد برای مدتی داروهای مکمل مصرف کند. برای مثال، اگر سطح پتاسیم خون کاهش یابد، ممکن است لازم باشد تا پتاسیم به صورت داخل وریدی به فرد تزریق شود.

بعد از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی، دوره نقاهت و مراقبت‌های بعد از جراحی بسیار حیاتی هستند. این مراقبت‌ها شامل مواردی مانند:

1. مراقبت‌های دارویی: مصرف داروهای تجویز شده برای کنترل درد، پیشگیری از عفونت، و تعادل هورمونی بسیار مهم است. این داروها باید به دقت و بر اساس دستور پزشک مصرف شوند.
2. مراقبت از بینایی: پس از جراحی، ممکن است بیمار با تغییرات در دید خود مواجه شود. پیگیری منظم با چشم‌پزشک برای بررسی وضعیت بینایی و اقدام به‌موقع در صورت نیاز، ضروری است.
3. مراقبت از ادرار: برخی بیماران ممکن است بعد از جراحی تومور هیپوفیز افزایش حجم ادرار تجربه کنند. در این صورت، مراقبت از منابع آبی و اقدام به مصرف آن به میزان معقول می‌تواند کمک کننده باشد.
4. مراقبت از ناراحتی‌های معده‌ای: بعضی از بیماران ممکن است بعد از جراحی ناراحتی‌های معده‌ای مانند تهوع و استفراغ را تجربه کنند. مصرف داروهای ضد تهوع و مراقبت از رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.
5. مراقبت از علائم عصبی: بیماران باید هشدار ویژه‌ای به علائمی مانند سردردهای شدید، تغییرات در رفتار و حافظه، و تغییرات در هوشیاری داشته باشند. در صورت وجود هرگونه علائم عصبی ناعادی، باید به پزشک اطلاع داده شود.

در کل، مراقبت بعد از جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی نیازمند توجه و مراقبت دقیق از سوی پزشک و تیم درمانی است تا بهبودی کامل و بازگشت به سلامتی بهترین‌‌ها برای بیماران فراهم شود.

عوارض جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی

جراحی تومور هیپوفیز به روش آندوسکوپی، همانند هر جراحی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. این عوارض می‌توانند شامل عوارض عمومی جراحی مانند خونریزی، عفونت، عوارض مربوط به بیهوشی، و نشت مایع مغزی نخاعی از بینی باشند. همچنین، ممکن است برخی عوارض خاص به منطقه هیپوفیز و سیستم عصبی مرکزی مربوط شوند، از جمله اختلالات در دید، از دست رفتن بینایی، اختلالات هورمونی مانند کم‌کاری یا افزایش فعالیت غده هایی که تحت کنترل هیپوفیز هستند، و ناراحتی‌های معده‌ای مانند تهوع و استفراغ. برای کاهش این عوارض، تجربه و مهارت پزشک، استفاده از تجهیزات پیشرفته، و پیگیری دقیق بعد از عمل از اهمیت بالایی برخوردار است. بیماران باید در مورد عوارض محتمل زمانی که با آنها مواجه می‌شوند، با پزشک خود صحبت کنند تا برنامه‌های مناسب برای مدیریت و کنترل آنها تعیین شود.

هزینه جراحی تومور هیپوفیز از طریق بینی

هزینه جراحی تومور هیپوفیز از طریق بینی به مجموعه‌ای از عوامل وابسته است که شامل محل جراحی، سختی و جراحان مربوطه، نوع جراحی، مدت زمان و تجهیزات مورد استفاده، و نیازهای پساجراحی بیمار می‌شود. این هزینه ممکن است شامل هزینه‌های بیمارستان، هزینه‌های جراحی و انجام تست‌ها و تصویربرداری‌های پیش‌جراحی، هزینه‌های مربوط به بیهوشی، و هزینه‌های مربوط به پساجراحی از جمله مشاوره‌های پساجراحی و داروهای تجویز شده، باشد. برای دقیق‌ترین اطلاع از هزینه‌ها، مشاوره با تیم پزشکی و مالی مرکز پزشکی مورد نظر ضروری است تا اطلاعات کاملی در مورد هزینه‌های مرتبط با جراحی و مراقبت‌های پسا جراحی دریافت شود.

ایا عمل غده هیپوفیز از طریق بینی خطرناک است

عمل غده هیپوفیز از طریق بینی ممکن است به دلایلی نسبتاً خطرناک باشد، اما با توجه به پیشرفت‌های پزشکی و استفاده از تکنیک‌های جراحی روزآمد، این خطرات به حداقل می‌رسد. برخی از خطرات ممکن شامل خطرات عمومی جراحی مانند عفونت، خونریزی، تشکیل لخته خون، و خطرات مربوط به بیهوشی می‌باشد. همچنین، جراحی در نزدیکی غده هیپوفیز ممکن است باعث تخلیه موادی که غده هیپوفیز تولید می‌کند، شود که ممکن است به مشکلات هورمونی منجر شود. همچنین، اگر توموری در این ناحیه وجود داشته باشد، خطرات مربوط به حذف یا آسیب دیدگی به بافت‌های مجاور نیز وجود دارد. برای اینکه این خطرات کاهش یابد، انتخاب یک جراح ماهر و متخصص و انجام آزمون‌های پیش‌جراحی و مشاوره کامل با پزشک معالج بسیار حائز اهمیت است.

ایا بزرگ شدن غده هیپوفیز خطرناک است

نمونه جراحی آندوسکوپی تومور آدنوم هیپوفیز توسط دکتر طبیب خوئی

 

آقای ۲۱ ساله با تشخیص تومور آدنوم هیپوفیز جهت درمان ارجاع شده بود. او از اختلال شدید بینایی به صورت پیشرونده در دو ماه اخیر و سردردهای مقاوم به درمان رنج میبرد. بررسیهای هورمونی طبیعی بود و در آم آر آی توده نسبتا بزرگ هیپوفیز که دچار خونریزی در داخل خود توده شده بود مشاهده گردید.

بیمار به صورت آندوسکوپیک از طریق بینی جراحی شد و ضایعه بطور کامل خارج گردید. به فاصله کوتاهی، بهبودی بینایی قابل توجه بود و بیمار به زندگی عادی بازگشت…

 

منابع

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8202392/