جراحی تومور هیپوفیز یکی از روشهای قطعی و اصلی در درمان بیماری های مرتبط با غده هیپوفیز در مغز است. تومور هیپوفیز میتوانند تاثیرات گستردهای بر سیستم هورمونی و عملکرد بدن داشته باشند، بنابراین تشخیص و درمان به موقع آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. این جراحی نیازمند دقت و مهارت بالای جراحان است تا با کمترین آسیب به بافتهای سالم اطراف، تومور هیپوفیز را بهطور کامل از بین ببرند. با پیشرفت تکنولوژیهای پزشکی و استفاده از روشهای نوین مانند جراحی میکروسکوپیک و اندوسکوپیک، امید به بهبود و کاهش عوارض پس از جراحی در بیماران مبتلا به تومور هیپوفیز به طور چشمگیری افزایش یافته است.
غده هیپوفیز چیست ؟
غده هیپوفیز،یک غده کوچک و بیضی شکل است که در پایه مغز و درون یک حفره استخوانی به نام زین ترکی قرار دارد. این غده، اگرچه اندازه کوچکی دارد، اما نقش حیاتی در تنظیم و کنترل بسیاری از فرآیندهای بدن ایفا میکند. هیپوفیز با تولید و ترشح هورمونهای مختلف، وظیفه تنظیم فعالیتهای غدد درونریز دیگر مانند تیروئید، آدرنال، و غدد جنسی را بر عهده دارد. این هورمونها بر رشد، متابولیسم، و حتی پاسخهای استرس بدن تاثیر میگذارند. به همین دلیل، هرگونه اختلال در عملکرد غده هیپوفیز میتواند به مشکلات جدی در سلامتی منجر شود و نیازمند تشخیص و درمان دقیق پزشکی است.
هیپوفیز نقش بسیار مهمی در عملکرد اندامهای مختلف بدن دارد. این غده وظیفه انتقال هورمون در بدن را بر عهده دارد. در واقع غدد درون ریز هورمونهای ترشح شده را بهصورت مستقیم وارد جریان خون کرده و از این مسیر به اندامهای مختلف بدن انتقال داده میشوند.
با ترشح هورمونها و عبور آنها از جریان خون، عملکرد بخشهای مختلفی از بدن سازماندهی شده و با یکدیگر هماهنگ میشوند. ترشح هورمون شبیه به پردازش و انتقال سیگنال عمل کرده و هر کدام از اندامهای بدن نسبت به نوع و زمان عملکرد، اطلاعات لازم را دریافت میکنند.
تومور هیپوفیز چیست ؟
تومور هیپوفیز نوعی رشد غیرطبیعی سلولها در غده هیپوفیز است که میتواند عملکرد این غده حیاتی را مختل کند. این تومورها عموماً خوشخیم هستند، اما به دلیل نقش مهم هیپوفیز در تنظیم هورمونها، حتی تومورهای غیرسرطانی نیز میتوانند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند. تومورهای هیپوفیز ممکن است باعث ترشح بیش از حد یا کمبود هورمونهای مختلف شوند و این امر میتواند به علائمی مانند سردرد، تغییرات بینایی، خستگی و اختلالات هورمونی منجر شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این تومورها بسیار اهمیت دارد تا بتوان از عوارض جدیتر جلوگیری کرده و عملکرد طبیعی بدن را حفظ نمود.
انواع تومور های هیپوفیز
تومورهای هیپوفیز به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: تومورهای عملکردی و غیرعملکردی. تومورهای عملکردی هورمون تولید میکنند و بسته به نوع هورمونی که ترشح میکنند، میتوانند باعث شرایطی مانند کوشینگ، آکرومگالی یا پرولاکتینوما شوند. از سوی دیگر، تومورهای غیرعملکردی هورمون تولید نمیکنند، اما با رشد خود میتوانند به ساختارهای مجاور فشار آورده و علائمی مانند سردرد، مشکلات بینایی و نقصهای هورمونی ایجاد کنند. دو نوع مهم از این تومورها آدنوم هیپوفیز و کرانیوفارنژیوم ها هستند. آدنوم هیپوفیز معمولاً خوشخیم هستند و بسته به نوعشان میتوانند عملکردی یا غیرعملکردی باشند. کرانیوفارنژیومها نیز معمولاً خوشخیم هستند، اما میتوانند به دلیل موقعیت نزدیک به ساختارهای حیاتی مغز، عوارض جدی ایجاد کنند. هر دو نوع تومور، بسته به موقعیت و اندازه، نیازمند رویکردهای درمانی خاص خود هستند که ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی یا درمانهای دارویی باشند.
درمان تومور هیپوفیز به چه روش هایی انجام میشود ؟
درمان تومور هیپوفیز با توجه به نوع، اندازه و محل تومور و نیز وضعیت کلی بیمار به روشهای مختلفی انجام میشود. جراحی تومور هیپوفیز یکی از روشهای اصلی درمان است که اغلب از طریق تکنیکهای جراحی باز تومور هیپوفیز یا جراحی آندوسکوپی هیپوفیز از طریق بینی انجام میگیرد تا تومور با حداقل آسیب به بافتهای اطراف برداشته شود. رادیوتراپی نیز میتواند برای کاهش یا از بین بردن تومور استفاده شود، بهویژه در مواردی که جراحی ممکن نباشد یا تومور پس از جراحی بازگردد. درمان دارویی تومور هیپوفیز نیز یکی دیگر از گزینههاست که بهویژه برای تومورهای عملکردی مؤثر است و میتواند تولید هورمونهای غیرطبیعی را کنترل کند. در برخی موارد، ترکیبی از این روشها برای دستیابی به بهترین نتیجه درمانی استفاده میشود.
جراحی تومور هیپوفیز با چه روش هایی انجام میشود ؟
جراحی تومور هیپوفیز با توجه به موقعیت و اندازه تومور به دو روش اصلی انجام میشود: جراحی تومور هیپوفیز به صورت آندوسکوپی و جراحی باز از طریق جمجمه.
جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز از طریق بینی
این روش پرکاربردترین و کم تهاجمی ترین روش برای جراحی تومور هیپوفیز است. در این روش، جراح از طریق بینی و سینوس اسفنوئید به غده هیپوفیز دسترسی پیدا میکند. این تکنیک به دلیل کاهش ریسک عوارض جانبی، دوره بهبودی کوتاه تر و عدم نیاز به برش در جمجمه، بسیار محبوب است. جراحی ترانساسفنوئیدال میتواند با استفاده از میکروسکوپ یا آندوسکوپ انجام شود که هر دو به جراح امکان دید بهتر و دقت بالاتر در جراحی را به جراح مغز و اعصاب میدهند.
جراحی باز تومور هیپوفیز از طریق جمجمه
در مواردی که تومور بسیار بزرگ است یا به مناطق اطراف هیپوفیز گسترش یافته، ممکن است نیاز به جراحی کرانیوتومی باشد. در این روش، جراح یک برش در جمجمه ایجاد میکند تا به تومور دسترسی پیدا کند. این روش تهاجمیتر از جراحی ترانساسفنوئیدال است و معمولاً دوره بهبودی طولانیتری دارد، اما در موارد پیچیدهتر ضروری است.
هر دو روش بسته به شرایط خاص بیمار و نظر تیم پزشکی انتخاب میشوند تا بهترین نتیجه ممکن در درمان تومور هیپوفیز حاصل شود.
عوارض جراحی تومور هیپوفیز چیست ؟
جراحی تومور هیپوفیز، اگرچه میتواند بسیار مؤثر باشد، ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض به نوع و پیچیدگی جراحی و نیز شرایط خاص بیمار بستگی دارند. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
نشت مایع مغزی نخاعی : یکی از عوارض شایع پس از جراحی آندوسکوپی هیپوفیز ،نشت مایع مغزی نخاعی از بینی است که میتواند منجر به عفونت های جدی مانند مننژیت شود.
اختلالات هورمونی : جراحی ممکن است به بافتهای سالم هیپوفیز آسیب برساند و باعث اختلال در تولید هورمونهای مختلف شود. این امر میتواند نیاز به درمانهای جایگزینی هورمونی داشته باشد.
دیابت بیمزه : آسیب به ناحیهای از هیپوفیز که هورمون ضد ادراری تولید میکند، میتواند منجر به دیابت بیمزه شود که با افزایش حجم ادرار و احساس تشنگی شدید همراه است.
اختلالات بینایی : به دلیل نزدیکی هیپوفیز به عصب بینایی، جراحی ممکن است به این عصب آسیب برساند و باعث مشکلات بینایی یا حتی از دست دادن بینایی شود.
عفونت و خونریزی : مانند هر جراحی دیگری، خطر عفونت و خونریزی نیز وجود دارد که ممکن است نیاز به درمانهای اضافی داشته باشد.
تغییرات در خلق و خوی و شناخت : برخی بیماران ممکن است پس از جراحی تغییرات خلقی یا مشکلات شناختی را تجربه کنند که معمولاً بهبود مییابد، اما در برخی موارد ممکن است ماندگار باشد.
تشخیص و مدیریت دقیق این عوارض توسط جراح قاعده جمجمه میتواند به کاهش خطرات و بهبود نتایج جراحی کمک کند.
مراقبت های بعد از جراحی تومور هیپوفیز
مراقبتهای پس از جراحی تومور هیپوفیز اهمیت زیادی در بهبودی و کاهش عوارض جراحی تومور هیپوفیز احتمالی دارد. این مراقبتها شامل اقدامات پزشکی و تغییرات سبک زندگی است که به بیمار کمک میکند تا به طور کامل بهبود یابد. موارد زیر از جمله مراقبتهای ضروری پس از جراحی تومور هیپوفیز هستند:
مراقبتهای بیمارستانی
- مانیتورینگ دقیق: بیمار پس از جراحی تحت نظارت دقیق قرار میگیرد تا علائم حیاتی و وضعیت عمومی وی بررسی شود.
- مدیریت درد: تجویز مسکنها برای کنترل درد و ناراحتی پس از جراحی.
- بررسی نشت مایع مغزی نخاعی: نظارت برای تشخیص و درمان سریع هرگونه نشت مایع مغزی-نخاعی.
مراقبتهای هورمونی
- آزمایشات خون منظم : بررسی سطح هورمونها برای اطمینان از عملکرد صحیح هیپوفیز و تشخیص هرگونه نقص هورمونی.
- درمان جایگزینی هورمونی: در صورت نیاز، تجویز هورمونهای جایگزین برای جبران کمبودهای هورمونی.
مراقبتهای عمومی
- استراحت کافی: بیمار باید به میزان کافی استراحت کند و از فعالیتهای سنگین و استرسزا پرهیز کند.
- تغذیه مناسب: مصرف غذاهای سالم و متعادل برای تقویت سیستم ایمنی و تسریع بهبودی.
- هیدراتاسیون مناسب: نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از کم آبی و حمایت از عملکرد کلی بدن.
مراقبتهای ویژه
- پیشگیری از عفونت : مصرف آنتیبیوتیکها در صورت نیاز و رعایت بهداشت شخصی برای جلوگیری از عفونت.
- مراجعه منظم به پزشک : پیگیریهای منظم پزشکی برای ارزیابی وضعیت بیمار و تشخیص زودهنگام هرگونه مشکل احتمالی.
- اجتناب از فین کردن و خم شدن : برای جلوگیری از فشار بر محل جراحی و نشت مایع مغزی-نخاعی.
با رعایت این مراقبتها و همکاری دقیق با تیم پزشکی، بیماران میتوانند بهبودی سریعتر و کاملتری را تجربه کنند و خطر عوارض پس از جراحی را به حداقل برسانند.
عمل غده هیپوفیز چند ساعت طول میکشد ؟
جراحی غده هیپوفیز ممکن است زمانی متغیر داشته باشد و بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله اندازه و موقعیت تومور، تجربه جراح و تکنیکهای استفاده شده. عموماً زمان جراحی تومور هیپوفیز به طور میانگین حدود 2 تا 4 ساعت است. اما در موارد پیچیدهتر ممکن است این زمان بیشتر یا کمتر باشد.
عواملی مانند نیاز به بررسی دقیق و کامل تومور، استفاده از تکنیکهای میکروسکوپی یا آندوسکوپی، وجود ترکیبات بیشتری از عوامل میتواند به مدت زمان جراحی تأثیر بگذارد. همچنین، بعضی از بیماران ممکن است به علت شرایط پیچیدهتر و نیاز به روشهای جراحی دقیقتر، زمان بیشتری نیاز داشته باشند.
به طور کلی، پزشک جراح پیش از جراحی به شما توضیح میدهد که جراحی شما ممکن است چه مدت طول بکشد و باید منتظر باشید تا عمل ادامه پیدا کند.
هزینه جراحی تومور هیپوفیز
هزینه جراحی تومور هیپوفیز میتواند بسته به موقعیت جغرافیایی، تجهیزات پزشکی مورد استفاده، تخصص جراح و مدت زمان بستری متغیر باشد. به طور کلی، هزینه جراحی تومور هیپوفیز شامل موارد زیر میشود:
هزینههای بیمارستانی: شامل هزینه بستری در بیمارستان، خدمات پرستاری، و امکانات بیمارستانی مانند تستهای آزمایشگاهی و تصویربرداری.
هزینه جراح و تیم جراحی: شامل هزینه جراح تومور هیپوفیز ، جراح گوش و حلق و بینی و دیگر اعضای تیم جراحی.
هزینه تجهیزات پزشکی: شامل هزینه استفاده از تجهیزات خاص برای جراحی مانند میکروسکوپ و آندوسکوپ.
هزینههای تشخیصی قبل از جراحی: شامل هزینههای مربوط به مطالعات تصویری قبل از جراحی مانند ام آر آی و سی تی اسکن
*هزینههای مراقبت پس از جراحی : شامل هزینههای برنامهریزی و مراقبتهای پس از جراحی مانند داروهای ضد درد و درمانهای جایگزینی هورمونی.
به دلیل پیچیدگی موارد مختلفی که هر جراحی ممکن است شامل شود، هزینه دقیق برای جراحی تومور هیپوفیز میتواند متفاوت باشد. برای دانستن هزینه دقیق، توصیه میشود با یک مرکز پزشکی معتبر یا بیمارستان تماس بگیرید و اطلاعات لازم را از آنها دریافت کنید.
کلینیک هیپوفیز
امروزه تشخیص و درمان بیماریهای قاعده جمجمه مانند نشت مایع مغزی-نخاعی از بینی ، آدنوم هیپوفیز ، کرانیوفارنژیوم و سایر تومورهای درگیرکننده قدام قاعده جمجمه نیازمند همکاری چند رشته تخصصی و فوق تخصصی برای اداره بهتر بیماری و اتخاذ تصمیم مناسبتر در روند درمان بیماران است. جراح مغز و اعصاب ، جراح گوش، حلق و بینی و پزشکان فوقتخصص غدد، سه عضو اصلی تیم درمانی بیماریهای قاعده جمجمه هستند.
کلینیک هیپوفیز طبیب در مرکز فوق تخصصی مغز و اعصاب طبیب پذیرای شما بیماران گرامی است .
https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/endoscopic-pituitary-surgery
