ستون فقرات انسان مستعد آسیبهای مختلف و متعددی از آسیبهای خفیف مانند ضعف ماهیچهای تا آسیبهای جدیتر مانند شکستگی مهره کمر و شکستگی ستون فقرات است. دلایل شکستگی مهره کمر متنوع است و میتواند ناشی از ضربه، فشار بیش از حد، پوکی استخوان و دیگر موارد باشد. همچنین میزان و شدت شکستگی مهره کمر متفاوت است؛ به طوری که برخی از شکستگیها به علت آسیب جدی نیاز فوری به جراحی ستون فقرات دارند. در ادامه قصد داریم به معرفی این مشکل، دلایل ایجاد، روشهای درمان و دیگر موضوعات مرتبط با آن بپردازیم.
شکستگی مهره کمر چیست؟
ستونهای استوار آناتومی بدن انسان، ستون فقرات او است. ستون فقرات انسان به کمک مهرههای موجود، محکم و استوار میماند؛ اما گاهی اوقات مهرهها نیز مانند استخوانها دچار شکستگی میشوند. شکستگی مهرههای کمر به دلایل مختلفی چون ضعف مهرهها، پوکی استخوان، تصادف شدید، فشار بیش از حد و انواع آسیبدیدگیهای فیزیکی رخ میدهد. بیشتر شکستگی مهرهها در قسمت پشتی قفسه سینه و در پشت کمر ایجاد میشود.
عوامل موثر در شکستگی مهرهها
عوامل گوناگونی ممکن است باعث ایجاد شکستگی در مهرههای کمر شود که در ادامه به برخی از مهمترین عوامل اشاره شده است.
- ایجاد فشار بیش از حد بر روی مهره های کمر
- تصادف اتومبیل
- زمین خوردن
- سقوط از ارتفاع
- بلند کردن اشیای سنگین
- برخورد اشیا و یا ضربه بر روی مهرههای کمر
- فعالیتهای شدید ورزشی
- برخوردهای خشونت آمیز مانند نزاع و درگیری
در شرایط بالا فشار بیش از حد به ستون فقرات وارد شده و ممکن است باعث شکستگی مهرهها به دلیل ناتوانی آنها در تحمل فشار شود. به عنوان مثال، مقاومت ستون فقرات در برابر فشار غیر عادی ناشی از تصادفات رانندگی میتواند باعث شکستگی شود. اگر بر اثر ضربه، بخش خارجی و سخت مهرههای بدن یعنی استخوان کورتیکال دچار شکستگی شود، این آسیب اولیه ممکن است باعث شکستگی مهرهها نشود، اما با گذشت زمان منجر به شکستگی ایجاد شده به تدریج تشدید شود.
عوامل دیگر که باعث ایجاد شکستگی در کمر میشوند
ضعف ساختاری در اثر پوکی استخوان
پوکی استخوان یکی از شایعترین عوامل ایجاد کننده شکستگی مهره کمر است که به دلایل مختلف از جمله کمبود کلسیم، ابتلا به بیماری و مصرف برخی از داروها میتواند ایجاد شود. پوکی استخوان موجب میشود تا مهرهها حتی تحمل فشارهای کم را هم نداشته و با انجام حرکتهای عادی دچار شکستگی شوند. در برخی از مبتلایان به پوکی استخوان، شکستگی مهرهها همراه با خرد شدگی استخوان اتفاق میافتد که در این صورت درمان بسیار دشوار خواهد بود.
ابتلا به سرطان و تومور
یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد شکستگی در مهرههای کمر، ابتلا به تومور ستون فقرات در ناحیه ستون فقرات است که باعث تضعیف استخوان و فرو ریختن آن میشود. در چنین شرایطی، احتمال ترمیم استخوان بسیار ضعیف بوده و خود بیماری سرطان هم مانع آن میشود.
انواع شکستگی مهره کمر
شکستگی مهره کمر انواع مختلفی دارد که بر اساس الگوی شکستگی و میزان آسیب نخاعی تقسیم بندی میشوند. همچنین، ممکن است از عبارات با ثبات، بی ثبات، مینور و ماژور نیز برای توصیف شکستگیها استفاده شود. برخی از انواع شکستگی مهره کمر به شرح زیر هستند:
شکستگی انعطاف پذیر
در این نوع از شکستگی مهره کمری، قسمت جلویی مهره دچار شکستگی شده و قسمت پشتی آن سالم میماند. این نوع شکستگی معمولا پایدار است؛ به این معنی که استخوانها جای خود را از دست نمیدهند و مشکلات عصبی را به همراه ندارند. شکستگی انعطاف پذیر معمولا در افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، رخ میدهد.
شکستگی محوری
در این نوع از شکستگی، مهرهها در هر دو قسمت جلو و عقب دچار شکستگی میشوند. این نوع شکستگی معمولا در سوانحی مانند سقوط از ارتفاع رخ میدهد و درمان آن میتواند شامل جراحی، بستن پلاتین مخصوص، ازون تراپی و… باشد.
شکست شکاف
در این نوع که معمولا در حوادث رانندگی رخ میدهد، مهرهها به طور کامل از هم جدا میشوند. در تصادفات رانندگی، بدن با فشار به سمت جلو هل داده میشود که ممکن است مهرهها در نتیجه فشار وارد شده از یکدیگر جدا شوند. اگر خم شدن ستون فقرات با نیروی زیاد و به صورت ناگهانی انجام شود، موجب وارد شدن فشار بیش از حد به مهرههای کمر میشود که میتواند منجر به شکستگی یک یا چند مهره شود.
علائم شکستگی مهره کمر
علائم شکستگی مهره کمر و شدت این علایم با توجه به نوع شکستگی و میزان درگیری عصب یا کانال نخاعی متفاوت است که در ادامه قصد داریم به بررسی آن بپردازیم. اگر شکستگی در اثر یک ضربه یا فشار ناگهانی و شدید ایجاد شود، احتمالا موجب بروز درد یکباره و شدید در اطراف ناحیه آسیب دیده، کمر، پاها و بازوها میشود. اما در صورتی که فروپاشی مهرهها تدریجی باشد (مانند شکستگی های ناشی از پوکی استخوان)، معمولا فرد درد ملایمتری را تجربه خواهد کرد و حتی ممکن است تا زمانی که استخوان واقعا شکسته نشود، هیچ گونه دردی احساس نکند. شکستگی مهره کمر ممکن است سبب ایجاد ورم در اطراف ناحیه آسیب دیده شود و این تورم و التهاب به گونهای است که با چشم نیز قابل تشخیص خواهد بود.
اگر فرد در چند نقطه دچار شکستگی ناشی از فشار شده باشد، ممکن است با کاهش قد و قوز کمر یا برآمدگی در ستون فقرات مواجه شود. در صورتی که شکستگی مهره کمر موجب ایجاد فشار به اعصاب یا کانال نخاعی شود، ممکن است علایم زیر در فرد دیده شود.
- ضعف و یا بیحسی در دستها یا پاها
- درد کشیده شده به سمت دستها یا پاها
- اختلال در راه رفتن یا حرکت کردن
- مشکلات ادرار و مدفوع
- فلج شدن در موارد نادر
عوارض ناشی از شکستگی مهره کمر
هر یک از عوامل موثر در ایجاد شکستگی می تواند باعث ایجاد عوارض خاصی شود که در این بخش به برخی از آنها اشاره شده است.
فلج شدن موقت یا دائم
فشار ناشی از آسیب دیدگیهای بسیار شدید میتواند به نخاع آسیب وارد کند. اگر فشار ناشی از این عارضه باعث پاره شدن قسمتی از نخاع شود، ممکن است فرد برای همیشه فلج شود؛ اما در صورتی که پارگی ایجاد نشده باشد، شاید بتوان با انجام فیزیوتراپی، عوارض را بهبود بخشید.
لخته شدن خون در پا ها و دیگر اندام ها
شکستگی مهرههای کمر باعث ایجاد لخته خون در رگها نمیشود؛ اما به دلیل طولانی بودن دوره نقاهت این بیماری و کم تحرکی فرد در طول این دوره، میتواند موجب ایجاد لخته در رگهای پا شود. همچنین این لختهها ممکن است باعث انسداد در رگهای خونی دیگر اندامها شده و منجر به آمبولی ریوی و سکته مغزی نیز گردد که البته به ندرت این اتفاق میافتد.
زخم بستر
زخم بستر بر اثر کم تحرکی ایجاد میشود که احتمال ابتلا به آن پس از جراحی ستون فقرات تا حدودی وجود دارد و برای جلوگیری از این امر بیمار باید به فکر جابجاییهای کنترل شده به کمک اطرافیان در سیکلهای زمانی معین باشد.
عفونت و خونریزی
عفونت و خونریزی ممکن است پس از جراحی ستون فقرات ایجاد شود که مانع از بهبود کامل عارضه میشود و در صورت ادامه داشتن باید حتماً مورد درمان اختصاصی قرار بگیرد.
کاهش ارتفاع مهره های کمر
شکستگیهای متعدد در ستون فقرات میتواند باعث فرو ریختن مهرهها شده و در نتیجه مقداری از ارتفاع مهرههای کمر کاسته میشود. خستگی ماهیچههای کمر و درد موضعی از عوارض تغییر شکل ماهیچههای کمر پس از کاهش ارتفاع است.
قوز کمر
با ایجاد شکستگی در مهره های کمر، تغییر شکل در آنها ایجاد شده که می تواند باعث خم شدن کمر به سمت جلو و قوز کمر شود.
درد در قسمت بالای استخوان لگن
ممکن است بر اثر کوتاه شدن ستون فقرات، قسمت انتهای قفسه سینه بر قسمت بالای استخوان لگن برخورد پیدا کرده و موجب بروز درد در آن ناحیه شود.
مشکلات دستگاه گوارش
کاهش ارتفاع ستون فقرات و خم شدگی کمر به سمت جلو می تواند موجب کاهش فضای درون شکم و متراکم شدن اندام های درون آن و به وجود آمدن برآمدگی و برجستگی شکم شود. در نتیجه، فضای کمتری برای ورود مواد غذایی باقی میماند و احساس سیری زودرس رخ میدهد. همچنین فشار وارد شده بر رودهها میتواند باعث ایجاد یبوست و دیگر مشکلات دستگاه گوارش شود.
روشهای تشخیص شکستگی مهرههای کمری
شکستگی مهرههای کمر همیشه با درد همراه نیست؛ بنابراین حتی پس از وارد شدن یک آسیب مانند تصادف رانندگی، ممکن است نتوان درباره ایجاد شکستگی در مهرهها اطمینان داشت. به همین دلیل پیش از آن که جراح مغز و اعصاب اقدامی برای درمان انجام دهد، باید مشکل را تشخیص دهد. علاوه بر این دلایل احتمالی زیادی برای شکستگی مهره کمر وجود دارد. تشخیص این که چه چیزی علت این مساله است، اهمیت زیادی دارد. برای این منظور در ابتدا پزشک به طور کامل از سابقه پزشکی بیمار آگاه شده و معاینه بدنی کاملی انجام میدهد. پس از معاینه بدنی، معمولاً انجام برخی آزمایشات تشخیصی نیز تجویز میشود. به طور معمول جهت تشخیص عوارض ناشی از شکستگی مهره ها، آزمایشهای زیر انجام میشود.
تصویربرداری
تصویربرداری از ستون فقرات و مغز به تشخیص عوارض شکستگی مهرههای کمر کمک میکند که با استفاده از روشهایی مانند ام آر آی، سی تی اسکن و اشعه ایکس انجام میشود.
تست مغز و اعصاب
به کمک این تست، وضعیت عصبی بیمار شامل توانایی حرکتی اندامها، راه رفتن، واکنشهای عصبی اندامها و دیگر موارد بررسی میشود تا مشخص شود که آیا به مغز یا رشته های عصبی موجود در امتداد ستون فقرات آسیبی وارد شده است یا خیر.
روشهای درمان شکستگی مهره کمر
روش درمان شکستگی مهره کمر به نوع آسیب، شدت شکستگی و میزان پایداری ستون فقرات بستگی دارد. فرآیند درمانی هم بیشتر بر تسکین درد و جلوگیری از عوارض ناشی از آسیب متمرکز است. این درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:
جراحی شکستگی مهره کمر
جراحی ستون فقرات برای درمان شکستگی مهرهها به روش های مختلفی انجام می شود. در روش فیوژن به کمک قطعات مخصوصی دو مهره بالا و پایین را به هم متصل و ثابت میکنند. کیفوپلاستی هم نوعی عمل تهاجمی است که بر روی ستون مهرهها انجام میشود. در این جراحی با ماده ویژهای بدنه مهره شکسته شده را پر کرده و آن را تقویت میکنند. در مواردی هم ممکن است از روش ورتبروپلاستی یا تزریق سیمان استفاده شود.
انواع جراحی برای شکستگی مهره کمر
شکستگی مهره کمر یکی از مشکلات جدی ستون فقرات است که در موارد شدید نیاز به جراحی دارد. نوع جراحی انتخاب شده به شدت شکستگی، محل آسیب، و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. در ادامه به انواع مختلف جراحی برای شکستگی مهره کمر اشاره میکنیم:
- ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی: این دو روش کمتهاجمی برای درمان شکستگیهای فشاری ستون فقرات به کار میروند. در ورتبروپلاستی، سیمان استخوانی به داخل مهره شکسته تزریق میشود تا ثبات و قدرت آن بازگردانده شود. در کایفوپلاستی ، قبل از تزریق سیمان، یک بالون کوچک درون مهره باد میشود تا ارتفاع مهره بازگردانده شود و سپس سیمان تزریق میشود. این روشها برای کاهش درد و جلوگیری از بدشکلی مهره مؤثر هستند.
- پیچ گذاری ستون فقرات : در این روش، دو یا چند مهره مجاور به هم جوش داده میشوند تا حرکت بین آنها محدود شود و ثبات بیشتری فراهم گردد. این جراحی معمولاً برای شکستگیهای پیچیده یا ناپایدار به کار میرود. پزشک ممکن است از پیچ و پلاکهای فلزی برای تثبیت مهرهها استفاده کند.
- لامینکتومی: این روش برای کاهش فشار روی نخاع یا ریشههای عصبی انجام میشود. در لامینکتومی، قسمتی از قوس مهره برداشته میشود تا فضای بیشتری برای نخاع و اعصاب فراهم شود. این جراحی ممکن است به تنهایی یا همراه با فیوژن مهرهها انجام شود.
- دیسککتومی: اگر شکستگی مهره باعث بیرونزدگی دیسک بینمهرهای و فشار بر نخاع یا اعصاب شود، دیسککتومی ممکن است لازم باشد. در این روش، قسمتی از دیسک برداشته میشود تا فشار کاهش یابد و درد تسکین پیدا کند.
- ترمیم با ایمپلنتهای فلزی: در مواردی که شکستگی بسیار شدید است، ممکن است از پیچها، میلهها و پلاکهای فلزی برای تثبیت و ترمیم مهرههای آسیبدیده استفاده شود. این روشها به بهبود سریعتر و بازگشت به فعالیتهای روزمره کمک میکنند.
هر نوع جراحی مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب روش مناسب به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد. پیگیری دقیق دستورات پزشکی و انجام فیزیوتراپی پس از جراحی برای بهبود کامل ضروری است.
بریس
اگر شکستگی مهرهها از نوع پایدار باشد، استفاده از بریس بسیار مفید است. بریسها با ثابت نگه داشتن اسکلت و ماهیچههای پیرامون ستون فقرات، حرکت را در ناحیه آسیب دیده محدود کرده و از این طریق به کاهش درد کمک میکنند. علاوه بر این، استفاده از بریسها روند بهبودی را سرعت میبخشد. در این روش، معمولا حدود 8 تا 12 هفته از بریسها در بخش آسیب دیده استفاده میشود.
فیزیوتراپی
زمانی که مهرههای کمر دچار آسیب دیدگی میشوند، معمولا لازم است که بیمار تحت درمان توانبخشی نیز قرار بگیرد. از این رو فیزیوتراپی جهت تحریک و افزایش قدرت ماهیچههای کمر انجام میشود.
ازون تراپی
این روش به وسیله یک سوزن بسیار باریک و بلند انجام شده و باعث کاهش حجم مایع درون دیسک شده و فشار عصبی منجر به درد را کاهش میدهد. همچنین ازون تراپی روند بازسازی و ترمیم آسیب دیدگی را تسریع کرده و در درمان شکستگی مهره کمر موثر است.
عوارض جراحی شکستگی مهره کمر
جراحی شکستگی مهره کمر، هرچند که میتواند به بهبود و بازگشت به فعالیتهای روزمره کمک کند، با خطرات و عوارضی نیز همراه است. آگاهی از این عوارض میتواند به بیمار کمک کند تا با دیدی واقعبینانهتر به تصمیمگیری بپردازد و اقدامات پیشگیرانه مناسبی را انجام دهد.
- عفونت: یکی از عوارض شایع هر نوع جراحی، احتمال عفونت در محل جراحی است. این عفونتها میتوانند سطحی یا عمیق باشند و نیاز به درمان با آنتیبیوتیکها یا حتی جراحی مجدد برای پاکسازی محل عفونت داشته باشند.
- خونریزی و هماتوم: در طی یا پس از جراحی، خطر خونریزی و ایجاد هماتوم (تجمع خون در خارج از رگهای خونی) وجود دارد. اگرچه بیشتر خونریزیها کنترل میشوند، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به مداخله مجدد باشد.
- آسیب به اعصاب: جراحیهای ستون فقرات ممکن است به نخاع یا اعصاب پیرامونی آسیب برسانند. این آسیبها میتوانند منجر به ضعف عضلانی، از دست دادن حس یا حتی فلج شدن برخی از قسمتهای بدن شوند.
- جوش نخوردن مهرهها : در جراحیهای فیوژن مهرهها، امکان دارد مهرهها به درستی به هم جوش نخورند. این مشکل میتواند نیاز به جراحی مجدد برای تثبیت مهرهها داشته باشد.
- جابهجایی یا شکست ایمپلنتها: استفاده از پیچها، پلاکها و میلههای فلزی برای تثبیت مهرهها ممکن است با عوارضی مانند جابهجایی یا شکست این ایمپلنتها همراه باشد، که در این صورت نیاز به جراحی مجدد خواهد بود.
- درد مداوم: برخی بیماران پس از جراحی ممکن است همچنان درد مداومی را تجربه کنند که میتواند ناشی از آسیبهای عصبی، التهاب یا جوش نخوردن مناسب مهرهها باشد.
- واکنش به بیهوشی: هر نوع جراحی نیاز به بیهوشی دارد که ممکن است عوارضی مانند واکنشهای آلرژیک، مشکلات تنفسی یا قلبی را به همراه داشته باشد.
- لخته شدن خون (آمبولی): پس از جراحی، بیماران به دلیل کاهش حرکت و استراحت طولانی مدت، در معرض خطر لخته شدن خون در وریدهای عمقی پاها قرار دارند که میتواند عوارض جدیتری مانند آمبولی ریوی ایجاد کند.
برای کاهش خطرات و عوارض جراحی، انتخاب جراح ماهر، رعایت دقیق دستورات پزشکی قبل و بعد از جراحی، و پیگیری مراقبتهای پس از جراحی بسیار مهم است. همچنین، مشاوره دقیق با پزشک درباره تمامی جنبههای جراحی و عوارض احتمالی میتواند به تصمیمگیری آگاهانهتر کمک کند.
طول درمان شکستگی مهره کمر
در مرحله ابتدایی، پزشکان معمولاً با استفاده از روشهای غیرجراحی مثل استراحت، استفاده از بریس یا کمربند طبی و مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن سعی در کاهش درد و تثبیت وضعیت مهرهها دارند. این دوره ممکن است بین ۶ تا ۱۲ هفته به طول انجامد، که در طی آن بیمار باید به طور مداوم تحت نظر پزشک باشد و از انجام فعالیتهای سنگین خودداری کند.
در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی میتواند شامل تثبیت مهرهها با استفاده از پیچ و پلاکهای فلزی یا انجام فرآیندهای ترمیمی مانند همیلامینکتومی یا فیوژن مهرهها باشد. پس از جراحی، دوره بهبودی ممکن است طولانیتر باشد و نیاز به توانبخشی و فیزیوتراپی داشته باشد. دوره توانبخشی معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه به طول میانجامد، که در طی آن بیمار تحت نظارت فیزیوتراپیست تمرینات خاصی را انجام میدهد تا به بهبود حرکت و کاهش درد کمک کند.
در طول دوره بهبودی، رعایت دقیق توصیههای پزشک و فیزیوتراپیست اهمیت ویژهای دارد. بیماران باید از انجام فعالیتهایی که میتواند به کمر فشار آورد، خودداری کنند و به تدریج و با توجه به پیشرفت وضعیت جسمی خود به فعالیتهای روزمره بازگردند. به طور کلی، طول درمان شکستگی مهره کمر میتواند بین چند ماه تا یک سال یا بیشتر متغیر باشد و نیازمند صبر و پیگیری مستمر است.
آیا درمان خانگی شکستگی مهره کمر وجود دارد ؟
شکستگی مهره کمر یکی از آسیبهای جدی است که نیاز به توجه ویژه پزشکی دارد. هرچند درمانهای خانگی میتوانند به کاهش درد و تسریع فرآیند بهبودی کمک کنند، اما به هیچ وجه جایگزین مراجعه به پزشک و پیگیری توصیههای تخصصی نیستند.
اولین و مهمترین اقدام در صورت مشکوک بودن به شکستگی مهره کمر، مراجعه فوری به پزشک است. پس از تشخیص و توصیههای اولیه پزشک، برخی از روشهای خانگی میتوانند به بهبود وضعیت کمک کنند:
- استراحت مطلق: استراحت کافی به ویژه در چند هفته اول پس از آسیب، یکی از مهمترین عوامل در بهبودی است. جلوگیری از حرکات ناگهانی و فشارهای اضافی بر روی کمر میتواند به تثبیت مهرهها کمک کند.
- ستفاده از یخ و گرما: استفاده از یخ در ۴۸ ساعت اول پس از آسیب میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. پس از این مدت، استفاده از گرمای موضعی میتواند به تسکین درد و افزایش جریان خون کمک کند.
- حفظ وضعیت بدنی مناسب: خوابیدن بر روی یک سطح صاف و سفت، استفاده از بالشهای مناسب و اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی مدت میتواند فشار بر روی مهرههای شکسته را کاهش دهد.
- تمرینات تنفسی و کششی سبک: پس از مشورت با پزشک، انجام تمرینات تنفسی و کششی سبک میتواند به بهبود انعطافپذیری و کاهش سفتی عضلات کمک کند.
- مصرف مکملهای غذایی: مصرف کلسیم و ویتامین D میتواند به تقویت استخوانها و تسریع فرآیند بهبودی کمک کند. همچنین، تغذیه متعادل و غنی از مواد مغذی نیز اهمیت دارد.
در نهایت، هرگونه درمان خانگی باید با هماهنگی و تحت نظر پزشک انجام شود. شکستگی مهره کمر یک وضعیت پیچیده است که نیاز به مراقبتهای پزشکی و پیگیری دقیق دارد. درمانهای خانگی تنها میتوانند به عنوان مکملی برای کاهش علائم و حمایت از فرآیند درمان استفاده شوند.
برای درمان شکستگی مهره کمر چه بخوریم ؟
تغذیه مناسب نقش بسیار مهمی در تسریع فرآیند بهبودی شکستگی مهره کمر ایفا میکند. مواد مغذی خاصی وجود دارند که میتوانند به تقویت استخوانها، کاهش التهاب و حمایت از ترمیم بافتها کمک کنند. در ادامه به برخی از مهمترین این مواد غذایی اشاره میکنیم:
- کلسیم: کلسیم یکی از اصلیترین عناصر مورد نیاز برای سلامت استخوانها است. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر و لبنیات، سبزیجات برگ سبز تیره (مانند کلم بروکلی و اسفناج)، بادام و ماهیهای کنسروی (مانند ساردین و سالمون) میتواند به تقویت استخوانها و تسریع بهبود شکستگی کمک کند.
- ویتامین D: ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک میکند. منابع طبیعی ویتامین D شامل نور خورشید، ماهیهای چرب (مانند سالمون و تن)، زرده تخممرغ و محصولات لبنی غنیشده است. در صورتی که دسترسی به این منابع محدود باشد، مصرف مکملهای ویتامین D با مشورت پزشک توصیه میشود.
- پروتئین: پروتئین برای ترمیم و ساخت بافتهای جدید ضروری است. مصرف منابع پروتئینی مانند گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخممرغ، حبوبات و مغزها میتواند به بهبود سریعتر شکستگی کمک کند.
- ویتامین C: ویتامین C به تولید کلاژن، یک پروتئین مهم در ساختار استخوانها و بافتهای پیوندی، کمک میکند. مصرف میوهها و سبزیجات غنی از ویتامین C مانند پرتقال، توتفرنگی، کیوی، فلفل دلمهای و سبزیجات برگ سبز تیره توصیه میشود.
- امگا-3: اسیدهای چرب امگا-3 دارای خواص ضد التهابی هستند و میتوانند به کاهش التهاب و درد ناشی از شکستگی کمک کنند. ماهیهای چرب، گردو و دانههای کتان منابع خوبی از امگا-3 هستند.
- منیزیم: منیزیم به عملکرد مناسب عضلات و اعصاب کمک میکند و نقش مهمی در سلامت استخوانها دارد. مصرف مواد غذایی غنی از منیزیم مانند مغزها، دانهها، سبزیجات برگ سبز و غلات کامل میتواند مفید باشد.